Altruïsme is natuurlijk gedrag
Praat mee
Reacties (12)
In reactie op: "Mark Sinops, zo 22 september 2013 15:47 Dit wordt echter ontkent door politici die graag filantroop spelen andermans geld en vinden dat altruïsme afgedwongen moet worden." Nee, geregeld, zoals er ook wetten zijn die andere min of meer natuurlijke zaken enerzijds beschermen, en anderzijds van die bescherming rechten maken waar men zich op kan beroepen. Machts- en kapitaalbezit zijn echter geen vanzelfsprekende rechten, en al zijn ze in verregaande mate bij de wet geregeld, het is een misleide, pseudo-darwinistische conclusie dat machts- en kapitaalbezit natuurlijke, onvervreemdbare, laat staan absolute rechten zijn die ten koste van al het andere bescherming van de wet zouden (moeten) genieten. Dat is zelfs een totale misvatting en vervalsing van de historie en aard van ons maatschappelijk systeem. Je ontkent om zo te zeggen zélf juist het natuurlijke, door het onnatuurlijke te verabsoluteren en verheerlijken en vervolgens af te willen dwingen. Dat is dogma, decreet en bijgeloof, en geen filosofie, democratie of wetenschap.
Een van de eersten die door heeft gehad dat er naast ‘strijd’ (Darwin) andere drijfveren voor menselijk gedrag bestaan, is de libertaire maatschappijcriticus en geograaf Peter Kropotkin (1842-1921). De Engelstalige titel van zijn boek over deze problematiek spreekt voor zich: Mutual Aid, A Factor of Evolution (1902), in het Nederlands vertaald met ‘Wederkerig dienstbetoon’. Kropotkin zag zijn boek dan ook als aanvulling op Darwin. Die ‘mutual aid’, in het Frans vertaald met ‘entraide’, draait mede om wat Ivan Wolffer behandelt onder ‘Altruïsme is natuurlijk gedrag’. Men komt het in vele vormen tegen (zie: http://libertaireorde.wordpress.com/2013/04/18/wederkerig-dienstbetoon-in-moderne-vormen/ ). Kropotkin heeft het idee omtrent het wederkerig dienstbetoon overigens weer ontleend aan een vriend geograaf, Leon Metchnikoff (1838-1888). Over hun werk publiceerde onlangs de Franse geograaf Philippe Pelletier een omvangrijk boek, waarin mede deze problematiek aan de orde komt (zie aan het eind van: http://libertaireorde.wordpress.com/2013/09/22/geografie-en-anarchie-een-libertaire-maatschappijordening-als-inzet/ ). Waar Wolffers dus aandacht voor vraagt heeft een breder maatschappelijk bereik, dan men voor mogelijk houdt. Het is wel bekend, maar zoals Wolffers opmerkt: het wordt weggeredeneerd. In ‘strijd’ is meer te investeren, en er is dus meer aan te verdienen!
Tja, inderdaad; 'waarden en normen' zijn deels door onderlinge afspraken bepaald. Deels door emotie. De identiteit en zelfbeeld van mensen in deze maatschappij is behoorlijk veranderd. Ik zie naast positieve normen en waarden ook negatieve binnensluipen. Egoïsme is verheerlijkt, hebzucht aangewakkerd, en angsten aangepraat. Reclameboodschappen staan er bol van. Altruïsme of 'solidariteit' moet winst opleveren. Ik zie ook dat er veel meer mensen overtuigd zijn dat falen en succes volledig aan jezelf te danken is. Dus, waarom zou je een ander nog helpen? (...). Er zijn toch voedselbanken en Sinterklaas?
“De evolutie straft je dus als je egoïstisch en gemeen bent. Op korte termijn en tegen een specifieke tegenstander redden sommige egoïsten het misschien. Maar egoïsme is evolutionair gezien geen duurzame aanpak.” Christofer Adami n.a.v. onderzoek: Adami, C. & Hintze, A. Evolutionary instability of zero-determinant strategies demonstrates that winning is not everything. Nat. Commun. 4:2193 doi: 10.1038/ncomms3193 (2013).
Ivan, lees Frans de Waal, the age of empathy. Frans is een darwinist maar legt haarfijn uit waar altruisme in de mensen- en dierenwereld vandaan komt. Komt ook veel voor in de dierenwereld en is een onmisbaar en belangrijke component van de evolutie
Ik heb ooit geleerd dat in de biologie alle gedrag schijnt terug te voeren te zijn op 2 "grondregels": Bescherming van het individu en bescherming van de soort. Altruïsme zou een vorm van "bescherming van de soort" kunnen zijn.
[Ik heb ooit geleerd dat in de biologie alle gedrag schijnt terug te voeren te zijn op 2 "grondregels": Bescherming van het individu en bescherming van de soort.] Dat heb je dan fout geleerd ;--) Evolutie werkt doordat genen zich vermenigvuldigen. Als genen verantwoordelijk zijn voor eigenschappen die er voor zorgen dat er meer van die genen in de volgende generatie zitten, dan neemt het aandeel van die genen toe. Per definitie. *Hoe* altruïsme zo'n eigenschap kan zijn is gemakkelijk te beredeneren. Mensen zijn lang geleden geëvolueerd tot sociale dieren die in groepen leven. Groepen waarin goed voor elkaar werd gezorgd hadden meer kans op een grote hoeveelheid gezonde kinderen dan groepen die dat niet dezen. Individuen die niet altruïstisch waren werden gemeden. Het is alleen uiteraard niet zo dat mensen *alleen maar* altruïstisch zijn. Je kunt de maatschappij dus zo in elkaar steken dat altruïsme wordt bevorderd, of dat egoïsme wordt bevorderd. Op dit moment is het dat laatste: egoïsten verdienen tonnen per jaar of meer. Altruïsten doen vrijwilligerswerk. Om in beide gevallen de uitsersten te schetsen.
"De barmhartige Samaritaan: helpen ook al ken je de persoon in kwestie niet en heb je er een hoop gedoe door." Alleen heeft ook dat verhaal weinig te maken met altruïsme. Het lijkt eerder op de traditionele gastvrijheid van de Grieken die al uit de oudheid stamt. Daar was het praatje om die gastvrijheid te bevorderen dat iedere vreemdeling een god kon zijn, dus onthaal hem gastvrij. Maar de achterliggende gedachte was natuurlijk dezelfde: morgen kan jij de vreemdeling zijn die afhankelijk is van een gastvrij onthaal. Dus dezelfde vorm van egoïsme als het bekende: wat gij niet wilt dat u geschiedt...
Dit soort verklaringen van altruïsme vind ik altijd extreem naïef. Het is alsof mensen in zwart en wit verdeeld moeten worden, in altruïstisch *of* egoïstisch (waarbij dan uiteindelijk altijd geconcludeerd wordt dat mensen alleen maar egoïstisch zijn). Het is evident dat er altruïstische neigingen in mensen zitten ingebakken. Het is ook evident dat er ook egoïstische neigingen zitten ingebakken. De strijd tussen goed en kwaad in mensen zelf is al zo oud als de mensheid: elke religie heeft dat als hoofdonderwerp. Dat sommige mensen zichzelf helpen om niet aan hun egoïsme toe te geven maar altruïstisch te handelen, zoals in dat verhaaltje over de gastvrijheid van de Grieken, betekent niet dat ze "alleen maar" egoïstisch zijn. Het bewijst dat ze hun best doen om altruïstisch te zijn en niet egoïstisch. "Goed doen" komt niet vanzelf, ook al zit het in je DNA.
Altruisme bestaat niet. Wat wel bestaat is dat wij dingen doen om ons goed of beter te voelen. Iets daarvoor schenken aan een ander is secundair.