Alleen 'lekker' kan dieren bevrijden uit de voedselketen

Nu de graanoogsten opnieuw bedreigd worden, de prijzen naar ongekende hoogte stijgen en de Europese graanvoorraad gedaald is naar een historisch dieptepunt, klinkt er een nieuwe roep om de vleesconsumptie te verminderen. Immers voor de productie van 1 kilo vlees is tot wel 7 kilo graan nodig, nog afgezien van de immense hoeveelheden zoetwater, de aantasting van de biodiversiteit, gevaren voor het klimaat, kap van het regenwoud en andere onheilspellende neveneffecten.

Maar beleidsmakers zouden moeten begrijpen dat smaakpapillen meer invloed hebben op eetgedrag dan rationele argumenten. Vlees eten is emotie, en de kern van die emotie wordt het best omschreven met het woord ‘lekker’.

En het moet gezegd, vlees is lekker en biedt veel variatiemogelijkheden. En vegetarisme kent rationeel louter voordelen, maar als vleesvervangers niet de bite, de smaak en de structuur van vlees benaderen, blijft het surrogaat die niet overtuigt.

Ik heb als fervent vleeseter en als 8ste generatie boer vaak in dubio gestaan. Waarom zou je dieren het leven benemen als lekkere trek de enige echte legitimatie vormt. En toch vond ik het moeilijk het te laten.

Surrogaatvlees riep meer ergernis bij me op dan eetlust, maar ik was ook zeer geraakt door de gedachte van Paul McCartney die stelt dat het leven van een dier voor dat dier net zo belangrijk is als mijn leven voor mij. Ik heb nog nagedacht over kalfjes die ik een goed leven zou geven op de biologische boerderij, maar ik realiseerde me dat dieren ook na een biologisch leven niet dood willen.

Omdat ik heb gemerkt dat veel mensen in mijn omgeving worstelen met het dilemma van Lekker enerzijds en Leven anderzijds, ben ik me gaan afvragen waarom we eigenlijk dieren zouden moeten inzetten in onze voedselketen.  Waarom zouden hoogwaardige eiwitten eerst het maag-darmkanaal van een dier moeten passeren om lekker te worden. Is het echt niet mogelijk met de mogelijkheden van de 21ste eeuw om plantaardige eiwitten op een verantwoorde manier van smaak en structuur te voorzien, waarmee ze niet onderdoen voor dierlijke producten, of zelfs beter zijn qua gezondheid, smaak en structuur. Waarom zou je eeuwen van culinaire traditie overboord moeten zetten, wanneer je alleen een wijziging aanbrengt in het bereidingsproces van vlees, door het dier uit de keten te halen.

In de woorden van de Amerikaanse kookschrijver Mark Bittman: “Waarom zou je het dier gebruiken als een machine die vlees produceert, terwijl er een machine denkbaar is die vlees produceert met dezelfde input”.

Sterker nog: meer vlees produceert, zonder botten, zonder graten, lichter verteerbaar en zonder enig negatief neveneffect in de productie? Dat perspectief kan de wereld een ander aanzien geven. Op dit moment wordt 80 procent van de landbouwgrond in de wereld gebruikt ten behoeve van de veehouderij, die de helft van alle graan opslokt.

Met een plantaardig menu zouden we de wereld 3-6 keer zoveel voedsel kunnen bieden als nu voorhanden is. Concreet: voer je 1 kg soja aan een kip, dan levert dat (nadat je de kip geslacht hebt) een halve kilo vlees op.  Stop je die kilo soja in een machine die vergelijkbaar is met een grote macaronipers, en kneed en vorm je op de juiste wijze, dan krijg je 3 kg plantaardige ‘kip’ met dezelfde structuur en bite, die met plantaardige, natuurlijke smaakstoffen ook nog een identieke smaak kan krijgen als de kip. Inmiddels zijn we zover dat niet alleen soja, maar ook groenten en zeewier de grondstof kunnen vormen voor plantaardige vlees- en visvervangers die niet meer van echt varkensvlees, rundvlees, kippenvlees , paling, makreel of tonijn te onderscheiden zijn.

Het is dus niet meer een kwestie van smaak, maar een kwestie van gezond verstand om over te stappen op een productieketen waarin het dier geen rol meer hoeft te spelen.

En de wil om die ontwikkeling gezamenlijk te omarmen en uit te bouwen. Het kan het leven van mens en dier zeer veraangenamen en tal van wereldproblemen oplossen.

Lekker toch? Jaap Korteweg, de auteur, is biologisch akkerbouwer en oprichter van De Vegetarische Slager. Volg De Vegetarische Slager ook op Twitter