AI als oplossing voor het hooligan-probleem

co-auteur: Vittorio Busato

Een effectief Ajax verslaat Groningen met 2-0, lazen we op Teletekst. Op een dinsdagmiddag, in een lege Arena. De geplande wedstrijd van zondag 30 november werd namelijk al na zes minuten gestaakt vanwege excessief vuurwerkgeweld.

Verbazingwekkend dat de KNVB deze wedstrijd überhaupt en zo snel heeft laten overspelen. De voetbalbond benadeelde daarmee FC Groningen, dat drie dagen later alweer moest aantreden tegen Excelsior en vergeefs om uitstel vroeg. Dat is competitievervalsing.

Het had de KNVB gesierd als eerst de resultaten van een onderzoek waren afgewacht hoe er zoveel zwaar vuurwerk de Arena kon worden binnen gesmokkeld. Vooraf waren er namelijk concrete aanwijzingen dat er iets stond te gebeuren. Niet onbelangrijke vragen luiden daarom: kan de Ajax-directie verantwoordelijk worden gehouden voor de levensgevaarlijke situatie waaraan spelers en publiek zijn blootgesteld? En zo ja, kan de Ajax-directie dan aanblijven? Binnenkort komt aartsrivaal Feyenoord alweer op bezoek. Dan zijn supporters van de F-side weliswaar niet welkom (au!), maar kan de Ajax-directie garanderen dat er nu wel niemand via een nooduitgang naar binnen komt?

De associatie met klasse-justitie ligt inmiddels voor de hand. Als een club als Vitesse de begrotingsregels niet op orde heeft, volgt een flinke puntenaftrek of dreigt zelfs opheffing. Bij Ajax wrijft de KNVB maar weer met de hand over het hart.

We hebben het al eens eerder gesteld (Het Parool, 9 oktober, 2023). Als wedstrijden in een stadion meermalen bewust ontregeld worden door gevaarlijke acties van mensen die claimen supporter te zijn, dan is consistent en eenduidig ingrijpen geboden. Of het nu gaat om vuurwerk, andere gevaarlijke voorwerpen of kwetsende spreekkoren.

Kennis uit de psychologie over operante conditionering kan uitkomst bieden. Gedragspatronen worden aangeleerd en in stand gehouden door hun gevolgen: positief ervaren gevolgen versterken het gedrag, negatief ervaren gevolgen verzwakken het. Dit mechanisme staat nog altijd fier overeind. Zolang hooligans ervaren dat ze speelruimte krijgen voor hun asociale gedrag zullen ze hiermee doorgaan. En eventueel steeds nieuwe grenzen opzoeken.

Zo moeilijk is het voor de KNVB toch niet om bij aanvang van het seizoen duidelijke maatregelen op te leggen als wedstrijden in een stadion bewust ontregeld worden door gevaarlijke acties van zogenaamde ‘supporters’? Denk aan het stilleggen van een wedstrijd bij één keer vuurwerk of racistische of anderszins kwetsende spreekkoren. Bij een tweede keer wedstrijd definitief staken en de betreffende club verliest reglementair met 3-0. Gebeurt dit nogmaals, dan volgt automatisch degradatie naar de eerste divisie.

Constructieve oplossingen kan ook AI bieden. Raadpleging van ChatGPT geeft een tienpuntenplan dat technologie, intelligentie, juridische aspecten en cultuur combineert. Ook maakt dit plan het voor hooligans onmogelijk anoniem te blijven of samen te opereren en het versterkt de positie van clubs, politie en normale supporters. Kern is om de harde kern van hooligans te isoleren en systematisch aan te pakken, terwijl gewone supporters juist beloond worden.

1. Formeer een Landelijk Hooligan Intelligence Center dat alle beschikbare info combineert (politie, OM, KNVB en clubs).

2. Veel strengere persoonsgerichte stadionverboden met een landelijk verbod van minimaal vijf jaar voor geweld, vuurwerk, wapenbezit en georganiseerde vechtpartijen. Combineer dit met meldplicht op het politiebureau tijdens wedstrijden.

3. Digital ID identificatie voor stadiontoegang zoals een cryptografisch beveiligde QR met foto. Dit voorkomt dat hooligans andermans kaartjes gebruiken.

4. Volledige persoonsgerichte toegangscontrole door camera’s met automatische verificatie (geen verplichte gezichtsherkenning, wel foto-match tegen je ticket). Poorten die alleen openen als de combinaties kloppen.

5. Hardere aanpak van groepen en individuen. Identificeer harde kernen per club, inclusief leiders en aanjagers. Richt je op de organisatie van de harde kern: reisverboden, gebiedsverboden, meldplichten, beslag op busjes of materialen. Geen vervoer voor risicogroepen zonder politiebegeleiding.

6. Directe en hoge straffen zoals een minimale “voetbal-geweld-straf”: drie tot zes maanden cel voor geweld tegen stewards/politie, gooien van voorwerpen, veldbestorming en afsteken van vuurwerk. Snelle rechtsgang (binnen een week na het incident).

7. Een ‘Risk Score’ voor clubs waarbij clubs medeverantwoordelijk worden: hoe hoger het risico, hoe meer zij moeten investeren in veiligheid. Boetes en puntenaftrek bij onvoldoende (poort)controle en tolerantie ten aanzien van harde kerngroepen.

8. Afbouw van invloed harde kern door verplaatsing van harde kernvakken en een normalere spreiding van fans. Wegnemen van privileges die de harde kern macht geeft.

9. Investeer in een positieve supporterscultuur door fan-projecten, zoals steunen van jongerenbegeleiding, sfeeracties, vrijwilligerswerk en maatschappelijke projecten. Geef positieve supportersgroepen meer stem dan de harde kern.

10. Maak een Europese databank plus gezamenlijke aanpak met een Europees stadionverbod, zodat hooligans niet “uitwijken” naar het buitenland. Open communicatie over reisdata en risicogroepen en geharmoniseerde wetgeving om groepen niet te laten ontsnappen aan regels.

Een gefaseerde invoering van bovenstaande kan uiteindelijk effectief zijn om wanvertoningen zoals pas in de Arena te voorkomen. Uiteindelijk gaat het om het behoud van het voetbal en de aanpak van een hardnekkig maatschappelijk probleem waarvan de politieke oplossing inmiddels veel te veel associaties heeft met dweilen met de kraan open.

Wim Bloemers en Vittorio Busato zijn beiden psycholoog en Ajax-supporter.