Affaire-Ramesar is een systeemfout van de media
Praat mee
Reacties (7)
"Er wordt hier vaak aangevoerd dat de redacties geen tijd meer hebben voor dit soort dingen, maar dat lijkt me onzin." Ik kan het nog sterker vertellen: tijd om het op de Angelsaksische manier aan te pakken is er hier nooit geweest. Omdat we in een klein taalgebied leven en dus met kleine oplages en lage budgetten te maken hebben. Bij een Nederlands kwaliteitstijdschrift kennen we niet de luxe die Time Magazine heeft om een stuk door vijf handen te laten gaan voordat het naar de opmaak gaat. Een Nederlandstalige National Geographic die een ploeg maandenlang de jungle in kan sturen voor een mooie fotoreportage is ondenkbaar. Het Nederlandse topniveau is: De Groene die met veel subsidies voor bijzondere journalistieke producten en een onderzoeksredactie die tevens functioneert als journalistieke schoolklas probeert nog een beetje kwaliteit te leveren. Bij de dagbladen is het al helemaal meters maken en pagina's vullen. En graag naast het dagelijks werk ook nog even een bijdrage leveren aan een zaterdagbijlage. En dat is echt niet van de laatste tijd. Ik las een jaar of dertig terug een handboek tijdschriften maken van bladendokter Rob van Vuure. Daarin beschreef hij de Angelsaksische journalistiek aan de hand van een voorbeeld van een Amerikaanse lokale krant. Er was een fabrieksschoorsteen omgevallen en daar werd een verslaggever heen gestuurd om een stuk van een half kolommetje te schrijven. Dat was een hele tour omdat de locatie slecht bereikbaar was. De man kwam terug met interviews met betrokkenen en ga zo maar door. En die schoorsteen was pakweg tachtig meter hoog. Daar naam de eindredacteur geen genoegen mee: hoezo pakweg tachtig meter? Hoe hoog was die schoorsteen precies? De verslaggever kon de reis nogmaals maken om het antwoord op die vraag te gaan halen, want pakweg was niet genoeg. In Nederland was dat toen ondenkbaar, omdat in die tijd een volgend stuk geschreven zou moeten worden. En tegenwoordig is het nog een paar graadjes erger, als de verslaggever ook al niet zelf de foto's moet maken en ook nog een leuke video voor de website moet maken. Praktijken als bij Trouw zijn natuurlijk volstrekt onaanvaardbaar. Niet alleen omdat iedere vorm van controle kennelijk ontbreekt maar ook omdat er zelfs geen antenne meer is die aanvoelt wanneer er stront aan de knikker is en verhalen al te makkelijk leunen op anonieme getuigen. Als je iemand naar een conflictgebied stuurt en die komt de eerste dag al met verhalen waarin anoniem "betrouwbare bronnen" worden opgevoerd, dan weet je als eindredacteur toch dat dat de taxichauffeur is of de collega aan de hotelbar die sterke verhalen vertelt? En als een Perdiep Ramesar iedere keer terugkomt met fantastische verhalen, dan voel je toch aan je water dat if it sounds to good to be true it probably is? Dan is er echt heel wat meer mis dan ontbrekende controle en geldgebrek. Dan ontbreekt het aan basaal journalistiek instinct.
["Er wordt hier vaak aangevoerd dat de redacties geen tijd meer hebben voor dit soort dingen, maar dat lijkt me onzin. Het is eerder een bewijs van ontbrekende kwaliteitscontrole."] De onderzoekscommissie die door Trouw aan het werk werd gezet, stelde: "Waar Ramesar is tekortgeschoten is er ook sprake geweest van tekortschietende begeleiding en toezicht aan de kant van de leidinggevenden binnen Trouw. De druk om te produceren is groot. Hierbij komt dat Ramesar gretig inging op steeds weer nieuwe verzoeken die zijn chefs overigens met dezelfde gretigheid deden. Het was lastig voor hem om nee te zeggen. De lof die hij kreeg was voor hem ongetwijfeld een aansporing om op het ingeslagen pad door te gaan." De commissie voert dus twee argumenten aan: de druk om te produceren. En gretigheid, zowel bij de journalist als zijn chefs. Ik ben het met Verhoeven eens dat er dringend behoefte is aan betere kwaliteitscontrole. Maar waar ik me echt ongerust over maak, is over die gretigheid. Die gretigheid heeft volgens mij weinig te maken met “de druk om te produceren” op zich. Die gretigheid gaat uitsluitend over het willen produceren van artikelen over islam-gerelateerde onderwerpen. Een gretigheid die overigens niet kenmerkend is voor Trouw alleen. Ook Volkskrant en NRC lusten er wel pap van. Dus zou ik het toejuichen als ook de Volkskrant en de NRC naar aanleiding van dit akkefietje met Ramesar de hand in eigen boezem zouden steken. Maar iets in mij zegt dat ze dat niet (of in elk geval niet van harte) zullen doen. En dat heeft vrees ik weer veel te maken met verdienmodellen en aandeelhouders. http://www.trouw.nl/tr/nl/5133/Media-technologie/article/detail/3815464/2014/12/20/Hoofdconclusies-en-aanbevelingen.dhtml
Dag beste Clara, Dank voor je heldere toelichting. Ik denk dat er met een zekere dosis gretigheid en ambitie niks mis is, sterker: dat kunnen we best gebruiken in de journalistiek. En omdat we nou eenmaal geen enorme redacties kennen met enorme budgetten zoals in Angelsaksische landen (hoewel dat ook afneemt), stel ik in mijn stuk een simpel controlemechanisme voor dat vrijwel geen tijd of geld kost maar wel heel effectief zal zijn: de redacteur die al zijn bronnen per definitie moet melden, met telefoonnummer en al. Daar gaat een sterke preventieve werking van uit.
Ik zie nog een veel groter probleem met de media. Ze zijn niet bezig met de waarheid. Het lijkt alsof het zoeken naar waarheid ze koud laat. Als meest duidelijk voorbeeld zie ik 9/11. Het gaat me niet eens om meningen en wat je er van vindt. Het gaat me om de poging om de waarheid te achterhalen en te beschrijven hoe verschillende mensen daar mee bezig zijn. Ik denk dat dat de taak van de media zou moeten zijn. Niet het verkondigen van een voorgekookte mening, als is deze mening misschien zelfs wel de beste. Het enige wat de Nederlandse media schrijft over 9/11 is dat et georganiseerd is door moslimterroristen, niet dat deze mening door diverse mensen in twijfel getrokken wordt. En als er al iets over geschreven wordt, zijn het comlotdenkers, wat bijna gelijk staat met idioten. Alsof ze zeggen "er zijn ook nog idioten die er anders over denken". Het is niet aan de krant om iemand en idioot, of zelfs maar een complotdenker te noemen. Als een lezer dat concludeert is dat prima, maar laat dat dan zijn of haar eigen conclusie zijn. Dit zie ik op heel veel gebieden gebeuren. Putin wordt consequent als corrupt afgeschilderd, waarom lees ik niet een ander verhaal, een journalist die uitzoekt waarom hij zo populair is in Rusland. Blijkbaar doet hij toch iets goed. Ik wil dat wel lezen, maar ik zie niks wat daar op lijkt. Van een krant (of TV of wat dan ook) die weigert te zoeken naar de waarheid, kun je niet verwachten dat ze kritische zijn naar hun eigen redacteuren. Lezers zullen ook niet echt
"En als er al iets over geschreven wordt, zijn het comlotdenkers, wat bijna gelijk staat met idioten." Waaruit we in ieder geval kunnen concluderen dat de media nog niet zijn overgenomen door de alu-hoedjes. Als iemand meent dat hij Napoleon is, bericht je tenslotte ook dat er weer eens zo'n gek is gesignaleerd en niet dat Napoleon wederop is gestaan.
Ik hoop dat je punt over 9/11 ter illustratie is en niets anders. Want anders kan je namelijk nooit meer iets publiceren zonder er van alles en nog iets bij te halen. Krijg van die artikelen over de oorzaak van 'de big bang' die worden afgesloten met de tekst dat in Staphorst anders over wordt gedacht en dat bovendien het vliegend spaghetti monster ook bestaat.
'En als er al iets over geschreven wordt, zijn het comlotdenkers, wat bijna gelijk staat met idioten. ' Idioten is wat overdreven. Niet ter zake kundigen dekt de lading beter. Wat die complotsites allemaal gemeen hebben is dat ze worden volgeschreven door zelfbenoemde deskundigen, die niet worden gehinderd door serieuze vakinhoudelijke kennis. Het is niet voor niets dat je bijvoorbeeld nagenoeg nooit een serieuze lucht- en ruimtevaart expert op dat soort sites zal aantreffen. Dat soort mensen trekken die enorme hoeveelheden tenenkrommende onzin niet. 'waarom lees ik niet een ander verhaal, een journalist die uitzoekt waarom hij zo populair is in Rusland. Blijkbaar doet hij toch iets goed.' Dat soort achtergrondverhalen zijn zat te lezen in weekendbijlages en opiniebladen. En tja qua populariteit doet Putin het goed, net zoals Kim Yong Un overigens..