Advocaten verwarren verzorgingsstaat met rechtsstaat

Recent onderzoek onder advocaten toont aan dat zij de bezuinigingen op de gefinancierde rechtshulp als een bedreiging zien voor de rechtsstaat. De advocaten vrezen dat straks voor de armere Nederlanders het te duur wordt om een advocaat in te kunnen schakelen. Verwarren de advocaten het begrip verzorgingsstaat in dit verband niet met het begrip rechtsstaat?

Bezuinigingen overheid op gefinancierde rechtshulp De voorgestelde korting op de gefinancierde rechtshulp van 85 miljoen euro zal ongetwijfeld negatieve gevolgen hebben voor rechtzoekenden die zelf te weinig geld hebben om een advocaat in te kunnen schakelen. Maar het is maar zeer de vraag of dat ook de toegang tot het recht verder beperkt? Immers goedkope rechtsbijstand wordt door meerdere factoren bepaald. Niet alleen door subsidies van de overheid. Maar ook door het uurtarief van een advocaat en het aantal in rekening te brengen uren. Of bij een vaste prijs, door de hoogte van die vaste prijs. En een nog belangrijker  factor ; door  de kosten van goede alternatieven zoals een rechtsbijstandverzekering.

Rechtsbijstandverzekeringen borgen ook een goede  toegang tot het recht Iedere rechtzoekende kan vanaf een bedrag van nog  geen 14 euro per maand(168 euro per jaar) een rechtsbijstandsverzekering afsluiten die de belangrijkste juridische risico’s op het gebied van consumentenzaken en inkomen afdekt . Inclusief het recht op een eigen advocaat. Zoals recent door een belangrijke uitspraak van het Europese Hof  is beslist. Rechtsbijstandverzekeringen bieden derhalve een heel goed alternatief voor de gefinancierde rechtsbijstand. Waarom wordt er dan toch zo’n ophef gemaakt door de advocatuur?

Rechtsstaat als oneigenlijk argument om afbraak verzorgingsstaat  tegen te houden Bezuinigingen van de overheid treffen in Nederland vele sectoren. Dat is inherent aan de huidige transitiefase waarin we van een verzorgingsstaat naar een meer participerende samenleving toe gaan. Met een terugtredende overheid. Een politieke keuze die economisch gezien meer houdbaar wordt geacht dan een voortzetting van onze verzorgingsstaat zoals we die hebben gekend voordat de crisis haar intrede deed. Het is wel heel gemakkelijk om in deze transitiefase bezuinigingen in het juridisch domein direct te koppelen aan een bedreiging van de rechtsstaat.

Meer efficiency, een beter gebruik van juridische digitale tools en het hanteren van een lagere prijs(lagere advocatuurtarieven) om rechtshulp in te kunnen schakelen zijn betere oplossingen om rechtshulp voor een grote groep rechtzoekenden bereikbaar en betaalbaar te houden. Dat heeft namelijk niets te maken met de rechtsstaat maar wel alles met de vraag of de business- en verdienmodellen van de advocatuur nog wel aansluiten bij een meer participatieve samenleving. Waarin de rechtzoekende en zijn juridische behoeften meer centraal komen te staan dan de advocatuur gewend was in de verzorgingsstaat. Meer klant- en vraaggericht denken en handelen  in plaats van een voortzetting van het al oude aanbod gerichte juridische dienstverleningsconcept.

Verouderd business-en verdienmodel advocatuur? De paniek onder advocaten omdat er in de nabije toekomst door de aangekondigde bezuinigingen minder toevoegingen aan de advocatuur zullen worden afgegeven is  een helder signaal dat het business-en verdienmodel voor veel advocaten herijkt zal moeten worden. Niet meer denken in bedreigingen, al dan niet van de rechtsstaat, maar in kansen. Dat getuigt van ondernemerschap. Advocaten ga concurreren met de rechtsbijstandverzekeraars op prijs en kwaliteit dan kan de armere rechtzoekende zelf de keuze maken wie hij wil inschakelen voor rechtshulp. En vergeet niet; als de concurrentie op de prijs niet lukt stuur dan op de kwaliteit. Dan blijven de armere rechtzoekenden op kosten van hun verzekeraar wel komen als ze een rechtsbijstandverzekering hebben afgesloten en graag een eigen advocaat willen. Op die manier is er ook geen sprake van een bedreiging van de rechtsstaat als gevolg van de voorgenomen bezuinigingen op de gefinancierde rechtshulp.

Antonie Kerstholt is oud-advocaat en management consultant