2700 incidenten; 'Wanhoop onder asielzoekers is groot'

Voor het eerst komen er landelijke cijfers van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) naar buiten. Van de 2741 geregistreerde incidenten die in asielzoekerscentra (azc’s) zijn geregistreerd is er sprake er van 124 intimidaties en bedreigingen, 80 zelfmoordpogingen, 13 zelfmoorden, 47 mishandelingen en 4 zelfverbrandingen. COA houdt sinds anderhalf jaar een dergelijke lijst bij, als gevolg van politieke druk na de zelfmoord van de Russische asielzoeker Aleksandr Dolmatov in 2013.

De cijfers zijn in handen gekomen van de Volkskrant na een beroep op de Wet Openbaarheid van Bestuur.

Sinds vorig jaar moeten medewerkers van azc’s incidenten binnen een dag registreren. Daarna moet binnen vijf dagen een feitenonderzoek plaatsvinden. In het geval van strafbare feiten moet de politie worden ingeschakeld.

De cijfers zijn nog niet honderd procent accuraat, maar volgens COA-woordvoerder Jan-Willem Anholts weet men op de locaties precies wat er speelt:

Doordat er onder het personeel nog onduidelijkheid bestaat over de categorie-indeling, zijn de cijfers niet accuraat. Zo zijn er van de dertien zelfmoorden in het systeem maar drie bekend bij de GGD. Maar onder de streep klopt het.

In het nieuwe systeem worden locatiegegevens gekoppeld aan het landelijke systeem. Hierin zijn 46 categorieën opgenomen, variërend van onacceptabel gedrag (461 keer) tot het niet schoonhouden van de eigen leefomgeving (173 keer). Verder waren er onder meer 58 vermissingen, 23 hongerstakingen en was er 10 keer het vermoeden van mensenhandel. De cijfers hebben betrekking op 12.000 asielzoekers in de eerste zes maanden van 2014. Het aantal asielzoekers in Nederland is inmiddels meer dan verdubbeld.

Verbeterslagen Toch gaat het melden van incidenten nog niet altijd goed, blijkt uit de Rapportage Incidentenregistratie. Medewerkers hebben er vaak geen tijd voor of zien het belang er niet van in.

ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind vindt dit niet acceptabel en wil vragen stellen aan staatssecretaris Teeven van Veiligheid en Justitie:

Ik wil weten wat hij met dit rapport heeft gedaan en welke verbeterslagen nog gemaakt worden om dit probleem serieus op te pakken. Zeker na het Dolmatov-debat mogen we meer urgentie verwachten van de staatssecretaris.’

Trauma’s Vluchtelingenwerk Nederland noemt de incidenten een logisch gevolg van de penibele situatie waarin de asielzoekers verkeren:

Het gaat om mensen die uit verschrikkelijke omstandigheden komen. Ze kampen vaak met trauma’s en zitten in onzekerheid over de asielprocedure. Als mensen overgaan tot dermate heftige acties als zelfverbrandingen, zegt dat iets over de wanhoop.

Beeld: asielzoekers in Oranje