jeen-yuhs: A Kanye Trilogy S01E01: narcist en genie

‘Hij was altijd al een zelfingenomen jongen’, aldus Donda West, de moeder van, in gesprek met haar zoon. Dat is duidelijk te zien in jeen-yuhs: A Kanye Trilogy , de driedelige documentaire die Coodie en Chike Ozah maakten over de opkomst en ontsporing van de hiphopartiest en entrepreneur: West liep al vroeg ruimschoots naast zijn schoenen. Maar de documentairemakers tonen ook Wests onzekerheid, zoals wanneer hij voor de camera uitlegt dat je niet per se een slechte rapper bent als je niet uit een achterstandsbuurt komt en nog nooit iemand hebt vermoord. En ook dat is het bewijs dat West van meet af aan bezig is met zijn imago.

Sterker nog: terloops meldt hij dat hij als tiener al zijn speech oefent die hij ooit bij de Grammy’s ten gehore wil brengen. Jeen-yuhs laat in die zin, vooral onbedoeld zo lijkt het, het genie zien én de narcist. Het genie komt voorbij in beelden van Wests gedrevenheid, vanaf het einde van de jaren negentig: in auto’s en studio’s rapt hij erop los en laat hij welwillende luisteraars zijn producerstalent horen. Coodie – die ook bevriend raakt met West – plaatst de beelden via de voice-over in de film in de context van toen: West moest en zou een platencontract bemachtigen.

Hiphopveteranen als Talib Kweli en Mos Def zagen Wests talent ook al vroeg in. Zodoende komt de jongeling – een passage die Coodie en Ozah tonen aan het einde van de eerste aflevering – terecht bij het label van Jay-Z. In de openingsscène krijgen we echter al een glimp van de ontsporing van West, later in zijn carrière. In beelden die werden gefilmd in 2020 gaat West in een geïmproviseerde buitenstudio op de Dominicaanse Republiek los op nieuwe tracks. Buiten beeld hoor je iemand zeggen, als West met zijn telefoon in z’n handen staat: ‘Tweet dat niet.’ Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan.

Aangezien ik slechts de eerste aflevering zag is het nog moeilijk gissen hoe de overige twee delen eruitzien. Buiten kijf staat dat boezemvriend Coodie, ondanks de nabijheid tot de rapster, niet direct het fenomeen West weet te doorgronden. Misschien ook wel omdat veel beelden afkomstig zijn van feestjes en hiphopbijeenkomsten. Hoogtepunt is daarentegen misschien de scène waarin West op een late avond met zijn moeder spontaan begint te rappen. Hier zien we een stukje oprechtheid. Of is het ook geacteerd? Ook bijzonder is dat jeen-yuhs aanvankelijk voelt als een lofzang op West, maar dat je ook medelijden met hem krijgt.

Was dat de bedoeling? Want naast een narcist en een genie zien we ook een excentriekeling. Die voortdurend zijn beugel uitdoet als hij wil rappen. Intrigerend is jeen-yuhs dan ook zonder twijfel.