Waarom luidt Charlotte Bouwman de noodklok?

Journalist Charlotte Bouwman luidt de noodklok voor de mentale crisis waar we als land in verkeren. Waarna ze staatssecretaris Blokhuis een routekaart overhandigt die moet helpen uit deze crisis te komen.

Begin 2020 wachtten 90.000 mensen op psychische hulp, meldt Zembla. Waaronder Bouwman. Met campagnes als #Lijmdezorg vraagt zij herhaaldelijk om aandacht voor de acute problemen in de geestelijke gezondheidszorg. De coronacrisis, en daarmee de digitalisering van de geestelijke gezondheidszorg en de oplopende wachtlijsten, baren haar zorgen, vertelt ze vorig jaar in De Nieuws BV. Nu, ruim zes maanden later, luidt ze opnieuw de noodklok: ‘Vorig jaar was de GGZ in crisis, nu is het hele land in crisis.’ De vraag naar geestelijke gezondheidszorg zal volgens haar nóg meer toenemen. En dat kan de GGZ niet aan, legt ze uit in De Nieuws BV.

Psychische gevolgen coronabeleid 
Daar sluit Mariëlle van den Berg van MIND zich bij aan. Zij deed onderzoek naar de psychische gevolgen van het coronabeleid. Van den Berg: ‘Mensen die al psychische problemen hadden, ervaren meer klachten zoals angst, slapeloosheid en depressie.’ Daarnaast zijn er, volgens haar, mensen die door corona die klachten voor het eerst ontwikkelen. ‘Er komt een grote golf aan van mensen die vraag gaan krijgen naar de GGZ', zegt ze in De Nieuws BV.

Wanneer het slecht gaat met mensen raken ze in isolement, komen ze de deur niet uit, en raken ze hun contacten en (vrijwilligers)werk kwijt. Terwijl je juist sociale contacten nodig hebt wanneer je niet lekker in je vel zit, legt Van den Berg uit. Ook Bouwman raakte haar contacten en haar baan kwijt in een periode van drie jaar waarin ze noodgedwongen wachtte op een behandeling. Ze vertelt: ‘Die contacten en baan krijg ik niet meer terug. Ik heb het gelukkig overleefd, maar heel veel mensen overleven het niet.’

Routekaart
De routekaart, bestaande uit vier punten, zou moeten voorkomen dat dit ook anderen overkomt. Bouwman legt de punten uit:

• Erken. ‘Erken het probleem. Plaats bijvoorbeeld een psychiater in het OMT. Maak als kabinet psychische gezondheid een vast onderdeel van het coronabeleid.’ 
• Garandeer. ‘Garandeer de essentiële zorg. De intensive cares van de geestelijke gezondheidszorg liggen vol. Er is een tekort in het aanbod; er zijn te weinig behandelplekken.’ 
• Hervorm. ‘Hervorm de GGZ. Dit is het moment. Want nu is het zo dat de mensen die minder ziek zijn, als eerst behandeld worden. Hoe zieker je bent, hoe moeilijker het is om zorg te krijgen.’
• Vaccineer. ‘Voor psychische gezondheid bestaat natuurlijk geen vaccin, toch moet de hele samenleving versterkt worden. Daardoor zorg je ervoor dat de GGZ zich kan focussen op wie er ziek is.’ 

Politieke agenda
Daarnaast vinden Bouwman en Van den Berg dat psychische gezondheid net zo hoog op de politieke agenda zou moeten staan als lichamelijke gezondheid. ‘Er is wel aandacht voor de GGZ, maar we hebben op dit moment niet het gevoel dat we gehoord worden. Als we inbrengen dat er ook naar de mentale gevolgen van het coronabeleid en de maatregelen gekeken moet worden, wordt er aan de ene kant gezegd dat ze ons horen, maar tegelijkertijd wordt er geen actie ondernomen’, aldus Van den Berg.

En dat terwijl het ministerie heeft laten zien dat het wel degelijk de regie kan nemen, legt Bouwman uit: ‘Wanneer de intensive care vol ligt, worden er noodbedden opgetuigd. De intensive care van de GGZ ligt al jaren vol. Sterker nog: er worden wekelijks mensen afgewezen door een tekort aan bedden. Daar blijft het bij plannen, steungroepen en task forces. Dat vind ik wel pijnlijk. Dat er zo’n verschil is tussen de fysieke en mentale zorg.’

Maar ze merkt dat politici wel degelijk hun best willen doen, legt ze uit: ‘Alle partijen in het veld, alle politieke partijen en ook alle bewindvoerders, willen het wel serieus nemen, maar hebben misschien het gevoel dat ze niet kunnen opboksen tegen het systeem. Daar moeten ze uitkomen. Als ik, als ik supersuïcidaal ben en geen zorg krijg, daar kan zitten en zoveel aandacht voor dit onderwerp kan genereren, dan kunnen al die duizenden ambtenaren ook veel bereiken.’ Volgens haar komt het doordat politici de mensen om wie het gaat te weinig zien en spreken: ‘Ik denk dat ze dat moeten gaan doen om de urgentie te voelen.’

Verkiezingen
Toch lijkt er schot in de zaak te zitten. Tot grote vreugde van Bouwman hebben heel veel partijen, voor het eerst, de GGZ als apart punt in hun verkiezingsprogramma opgenomen. Volgende week lanceert MIND een kieswijzer waarin de plannen van politieke partijen omtrent de GGZ te vinden zijn. Van den Berg: ‘Wij hopen dat er absoluut meer gaat gebeuren dan er afgelopen regeerperiode is gebeurd. Er moet hervorming komen. Er moet meer aandacht komen voor preventie, anders stevent dit de verkeerde kant op.’ In het kader van preventie, neemt MIND scholen op in hun plannen, legt Van den Berg uit: ‘Het is heel belangrijk om met jongeren, in een vroeg stadium, te praten over hoe ze zich voelen. Dit doe je met ervaringsdeskundigen op scholen.’

Ook Bouwman vindt dat het niet alleen een probleem is van de GGZ: ‘We moeten ons als samenleving druk maken over psychische gezondheid. Dat de huisarts je niet alleen vraagt of je pijn hebt, maar ook of je mentaal ergens last van hebt. En dat je op school bijvoorbeeld niet alleen over fysieke gezondheid leert, maar ook over psychische gezondheid.’

Denk jij aan zelfmoord? Neem contact op met 113 Zelfmoordpreventie via 113 of 0800-113