Sinds oktober 2023 zijn Israël en Hamas in Gaza in gevecht. Met enorm veel slachtoffers van oorlogsgeweld en uithongering tot gevolg. Ook in Nederland is het standpunt dat onze politiek hierover inneemt voor veel Nederlanders van belang in hun keuze voor een partij. Dat maakt het één van de belangrijke thema's tijdens de Tweede Kamerverkiezingen in 2025. Wat vinden de grootste partijen? Dit staat in hun verkiezingsprogramma's:
De oorlog en het genocidaal geweld van Israël in Gaza is voor veel partijen een belangrijk onderwerp. Maar welk standpunt zij innemen, daar verschillen ze flink over van mening.
* Iedere partij schrijft haar eigen verkiezingsprogramma, met onderwerpen die zij belangrijk vindt. De samenvattingen hieronder zijn gebaseerd op de programma’s van de partijen zelf.
BBB (BoerBurgerBeweging)
BBB steunt Israël volledig als democratie met recht op zelfverdediging, maar wel binnen het internationaal recht. Ze willen een tweestatenoplossing en directe vrijlating van gegijzelden. Humanitaire hulp moet altijd doorgaan, en geweld van kolonisten wordt niet getolereerd.
Zo denkt BBB over Israël en Gaza:
Standpunten BBB over Israël en Gaza
• Steun voor het (voort)bestaan van Israël staat als een paal boven water.
• Israël is een democratie en heeft het recht op zelfverdediging, maar wel proportioneel, waarbij ook Israël zich aan internationaal recht, humanitair recht en oorlogsrecht moet houden.
• Passende oplossing voor de Palestijnen, zoals bijvoorbeeld twee staten en vrede met onvoorwaardelijke erkenning van de staat Israël.
• Alle gegijzelden en lichamen van de terreuraanslag van 7 oktober 2023 moeten per direct worden overgedragen aan Israël.
• Humanitaire hulp en voedselzekerheid moeten te allen tijde worden toegelaten en mogen nooit als wapen worden ingezet.
• Ook voor gewelddadige kolonisten op de Westelijke Jordaanoever geldt: geen enkele tolerantie.
BIJ1
BIJ1 wil alle steun aan Israël stoppen en Israël boycotten met sancties in alle sectoren. Organisaties die Israël steunen worden onderzocht. Wie oorlogsmisdaden pleegt, moet in Nederland worden opgepakt.
Zo denkt BIJ1 over Israël en Gaza:
Standpunten BIJ1 over Israël en Gaza
• Elke vorm van steun aan genocidestaat ‘Israël’ stopt.
• We werken aan boycots, desinvesteringen en sancties (BDS) tegen genocidestaat ‘Israël’ in elke sector.
• Organisaties als het CIDI, die ‘Israëlische’ belangen behartigen, onderzoeken we en behandelen we als Ongewenste Buitenlandse Inmenging (OBI).
• Wie misdaden tegen mensen pleegt en voet op Nederlandse bodem zet, pakken we op en vervolgen we.
CDA erkent het bestaansrecht van Israël, maar wil ook recht voor Palestijnen. Ze pleiten voor humanitaire hulp, een staakt-het-vuren en vrijlating van gijzelaars. CDA wil druk op Israël met sancties, en producten uit illegale nederzettingen verbieden. Ze steunen een tweestatenoplossing en eventueel erkenning van Palestina.
Zo denkt CDA over Israël en Gaza:
Standpunten CDA over Israël en Gaza
• De bescherming en waardigheid door het recht geldt voor zowel Israëli’s als Palestijnen.
• Israël heeft bestaansrecht, en het volste recht zich te verdedigen binnen internationaal erkende normen.
• Alle inspanningen moeten op de kortst mogelijke termijn gericht zijn op het op grote schaal doorlaten van humanitaire hulpgoederen, een definitief staakt-het-vuren in Gaza, en vrijlating van de Israëlische gijzelaars.
• Grotere druk op Israël, bijvoorbeeld door de handelsvoordelen uit het EU-Israël-associatieverdrag op te schorten, of sancties op personen.
• Het CDA blijft streven naar een tweestatenoplossing op basis van Resolutie 242 van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties.
• Wanneer voorwaarden worden geborgd, kan erkenning van Palestina naast de staat Israël bijdragen aan een geloofwaardige en duurzame basis in de regio en als onderdeel van een tweestatenoplossing.
• Het kabinet moet sancties tegen verantwoordelijken en een verbod op producten uit de illegale nederzettingen invoeren.
ChristenUnie
ChristenUnie steunt het bestaansrecht van Israël en wil Hamas ontwapenen. Ze willen een staakt-het-vuren en meer hulp aan Gaza. Er moet vrede komen met veilige grenzen voor Israël én een Palestijnse staat. Gewelddadige kolonisten moeten worden gestraft.
Zo denkt ChristenUnie over Israël en Gaza:
Standpunten ChristenUnie over Israël en Gaza
• De ChristenUnie staat pal voor het bestaansrecht van de staat Israël.
• Israëlische gijzelaars moeten direct vrijgelaten worden.
• Terreurorganisatie Hamas moet ontwapend en ontmanteld worden.
• We willen dat het leed van de Gazanen zo spoedig mogelijk tot een einde komt, met een onmiddellijk staakt-het-vuren en voldoende en veilige humanitaire hulp.
• De Gazaanse bevolking moet verzekerd zijn van voldoende water, voedsel, medische hulpmiddelen en elektriciteit.
• We blijven pleiten voor een vredesregeling met veilige en erkende grenzen voor Israël en de erkenning door Israël van de Palestijnse aspiraties om tot een eigen staat te komen.
• De ChristenUnie steunt persoonsgerichte sancties tegen kolonisten die veroordeeld zijn voor terreurdaden.
D66 noemt Israëls optreden genocide en veroordeelt ook Hamas. Ze willen een staakt-het-vuren, sancties tegen de regering van Netanyahu, stoppen met wapenexport en erkenning van de Palestijnse staat. De bezetting moet eindigen.
Zo denkt D66 over Israël en Gaza:
Standpunten D66 over Israël en Gaza
• D66 veroordeelt de continue en grove schendingen van het internationaal recht door Israël.
• Israël pleegt genocide.
• Ook veroordeelt de partij de terreuraanslag van Hamas op 7 oktober 2023.
• Pleiten voor een onmiddellijk en duurzaam staakt-het-vuren, ongehinderde humanitaire toegang onder VN-vlag (inclusief structurele steun aan UNRWA) en vrijlating van alle gijzelaars.
• Nederland moet de gehele regering-Netanyahu sanctioneren, per direct stoppen met de export van wapens en dual-use goederen die mogelijk bijdragen aan het geweld in Gaza, de import van goederen uit de bezette gebieden verbieden en per direct het EU-associatieverdrag opschorten.
• De onwettige bezetting van de Palestijnse gebieden moet worden beëindigd.
• Nederland moet nu de Palestijnse staat erkennen en het Palestijnse recht op zelfbeschikking bevestigen.
Forum voor Democratie (FVD) veroordeelt Hamas, maar vindt Israëls reactie te hard. Ze willen een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967 en een tweestatenoplossing. Ook moeten gijzelaars worden vrijgelaten en moeten kolonisten vertrekken uit bezet gebied.
Zo denkt FVD over Israël en Gaza:
Standpunten Forum voor Democratie over Israël en Gaza
• We veroordelen ten zeerste het optreden van Hamas op 7 oktober 2023, maar beschouwen de respons van de regering-Netanyahu in Gaza eveneens als volstrekt buitenproportioneel en onaanvaardbaar.
• We spreken ons in internationaal verband uit voor de totstandkoming van een tweestatenoplossing en erkennen een Palestijnse staat binnen de grenzen van 1967. Tevens spreken we ons uit tegen de ruim 750.000 illegale Joodse kolonisten die zich in Palestijns gebied op de Westbank hebben gevestigd.
• We spreken ons in internationaal verband uit voor het vrijlaten van de laatste Israëlische gijzelaars die nog worden vastgehouden door Hamas.
GroenLinks-PvdA
GroenLinks-PvdA wil de genocide in Gaza stoppen en druk zetten op Israël met zware sancties, wapenstops en opschorting van verdragen. Ze willen ook sancties tegen Hamas. Nederland moet Palestina direct erkennen en gematigde groepen in de regio steunen.
Zo denkt GroenLinks-PvdA over Israël en Gaza:
Standpunten GroenLinks-PvdA over Israël en Gaza
• Nederland is, in lijn met onze Grondwet en het geldend internationaal recht, verplicht al het mogelijke te doen om in Gaza etnische zuivering, misdaden tegen de menselijkheid en genocide te stoppen.
• We zetten ons in voor de onmiddellijke vrijlating van de gijzelaars door Hamas en voor een duurzaam staakt-het-vuren. We nemen initiatieven om een einde te maken aan de illegale Israëlische bezetting.
• We zetten maximale druk op Israël met stevige sancties, waaronder volledige opschorting van het EU-Israël-associatieakkoord, het stopzetten van militaire samenwerking, de import, export en doorvoer van wapens, persoonssancties tegen Israëlische ministers en militairen verantwoordelijk voor oorlogsmisdaden, en een totaal verbod op economische betrekkingen met de illegale nederzettingen.
• Nederland intensiveert samen met andere Europese partners sancties tegen Hamas en andere terreurgroepen in Gaza en werkt samen met landen in de regio om te komen tot een duurzaam staakt-het-vuren, de ontwapening van Hamas, en concrete stappen ten behoeve van een tweestatenoplossing met veilige grenzen voor Israël en Palestina.
• Nederland gaat direct over tot erkenning van de Palestijnse staat.
• Ondersteuning van gematigde krachten in het maatschappelijk middenveld in Israël en Palestina die zich inzetten voor een tweestatenoplossing, ondersteuning van nieuwe verkiezingen en hervormingen van de Palestijnse Autoriteit.
JA21 wil nauwere banden met Israël en de ambassade naar Jeruzalem verplaatsen. Ze willen betere leefomstandigheden voor Palestijnen, steun aan de Abraham-akkoorden en een toekomstig tweestatenplan.
Zo denkt JA21 over Israël en Gaza:
Standpunten JA21 over Israël en Gaza
• De banden met onze bondgenoot Israël bekrachtigen met het verplaatsen van de Nederlandse ambassade naar Jeruzalem.
• Nederland moet pleiten voor het beëindigen van de overerfbare vluchtelingenstatus van de Palestijnen.
• Totdat een tweestatenoplossing weer mogelijk wordt, zullen internationale garanties moeten worden geboden aan de Palestijnse inwoners van Gaza en de Westelijke Jordaanoever voor een goed en veilig leven met perspectief.
• JA21 ondersteunt de Abraham-akkoorden vanuit het door de VS geïntroduceerde concept van 'peace through prosperity'.
NSC
NSC wil een tweestatenoplossing met een veilig Israël en een vrije Palestijnse staat zonder Hamas. Ze verzetten zich tegen illegale nederzettingen en willen hulp bij het verbeteren van de situatie in Gaza.
Zo denkt NSC over Israël en Gaza:
Standpunten NSC over Israël en Gaza
• Nieuw Sociaal Contract zet zich in voor een tweestatenoplossing met een veilig Israël en een onafhankelijke Palestijnse staat, zonder enige betrokkenheid van de terroristische organisatie Hamas.
• We voelen een grote urgentie om een einde te helpen maken aan de onmenselijke situatie in de Gazastrook.
• We zijn tegen illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever en elders.
PvdD (Partij voor de Dieren)
Partij voor de Dierenwijst de IHRA-definitie van antisemitisme af en wil een volledige boycot van Israël op alle terreinen. Ze willen sancties, bevriezing van tegoeden van Israëlische daders en erkenning van Palestina. Nederland moet zich aansluiten bij de rechtszaak tegen Israël in Den Haag.
Zo denkt Partij voor de Dieren over Israël en Gaza:
Standpunten Partij voor de Dieren over Israël en Gaza
• De IHRA-werkdefinitie ziet kritiek op de staat Israël als een vorm van antisemitisme. De Nederlandse overheid wijst deze definitie daarom af.
• Nederland verbreekt de samenwerking met Israël: volledige militaire, economische, politieke, sportieve en academische boycot van Israël.
• De Nederlandse wapenhandel met Israël, inclusief de import van Israëlische wapens voor Nederlandse krijgsmacht of politie en de doorvoer van wapens, en de uitwisseling van inlichtingen, stopt.
• Het EU-Israël-associatieverdrag wordt onmiddellijk opgeschort. Indien dit in EU-verband niet mogelijk blijkt, neemt Nederland, met een 'coalition of the willing', het voortouw.
• Militair personeel van het Israëlische leger en andere aanjagers van de genocide, waaronder ministers en kolonisten, worden toegang tot Nederland geweigerd. Ook worden er financiële sancties tegen hen ingesteld, zoals het bevriezen van tegoeden.
• Nederlandse bedrijven die activiteiten hebben in bezette gebieden krijgen sancties opgelegd.
• Nederland sluit zich aan bij de zaak van Zuid-Afrika tegen Israël bij het Internationaal Gerechtshof.
• Nederland erkent de Palestijnse staat.
PVV
PVV steunt Israël volledig, wil de ambassade naar Jeruzalem verplaatsen en die in Ramallah sluiten. Ze willen wapenleveringen aan Israël voortzetten en geen geld voor Gaza. Hamas moet worden vernietigd.
Zo denkt PVV over Israël en Gaza:
Standpunten PVV over Israël en Gaza
• Nederlandse ambassade in Israël verplaatsen naar Jeruzalem.
• Nederlandse vertegenwoordiging in Ramallah sluiten.
• Wapenleveranties aan Israël moeten onverminderd kunnen doorgaan.
• Steun voor Israël bij het totaal vernietigen van Hamas en het bevrijden van de gijzelaars.
• Nederland betaalt geen cent aan de wederopbouw van Gaza.
SP
SP wil stoppen met steun aan Israël, invoering van een wapenembargo, een handelsboycot en steun aan het Internationaal Gerechtshof. Ze willen dat Nederland Palestina erkent en het BDS-beleid (boycot, desinvesteren, sancties) invoert.
Zo denkt SP over Israël en Gaza:
Standpunten SP over Israël en Gaza
• Het steunen van de Israëlische regering en het wegkijken van misdaden en genocide moet nu stoppen.
• Om de Israëlische regering maximaal onder druk te zetten willen wij een volledig wapenembargo, opschorting van het EU-associatieakkoord met Israël en een algeheel handelsboycot, waarbij zaken als humanitaire hulp, medicijnen en voedsel zijn uitgezonderd.
• We ondersteunen het Internationaal Gerechtshof en Internationaal Strafhof, en beschermen we deze instituties tegen de sancties vanuit de VS. Nederland moet zich aansluiten bij de genocidezaak die bij het Internationaal Gerechtshof is aangespannen door Zuid-Afrika.
• Het gelijkstellen van terechte kritiek op Israëls beleid aan antisemitisme is onacceptabel en verwerpelijk.
• De illegale bezetting van Palestijns land en het apartheidsbeleid binnen de formele en de facto grenzen van Israël moeten worden gestopt. Er moet een beleid van boycotten, desinvesteren en sanctioneren (BDS) komen om de medeplichtigheid aan de bezetting te beëindigen en de Israëlische regering onder druk te zetten, ook wanneer er een staakt-het-vuren in Gaza is.
Volt wil een staakt-het-vuren, vrije humanitaire toegang tot Gaza en sancties tegen Netanyahu en oorlogsmisdadigers. Ze pleiten voor erkenning van Palestina, VN-geleide verkiezingen en een tweestatenoplossing zonder Hamas in het Palestijnse bestuur.
Zo denkt Volt over Israël en Gaza:
Standpunten Volt over Israël en Gaza
• Nederland moet zich inzetten voor een permanent staakt-het-vuren en het naleven van het internationaal humanitair recht.
• Een onmiddellijke opheffing van de algehele land-, zee- en luchtafsluiting van de Gazastrook door Israël.
• Onmiddellijke, toereikende en veilige humanitaire hulp in Gaza en het herstellen van UNRWA als noodzakelijke hulpverlener in Gaza.
• Vrije toegang van journalisten in Gaza en de bezette Westelijke Jordaanoever.
• Bescherming van hulpverleners en journalisten, in overeenstemming met het humanitair oorlogsrecht en relevante VN-resoluties.
• De vrijlating van alle gegijzelde mensen en het beëindigen van administratieve detentie van Palestijnen zonder eerlijk proces of toegang tot rechtsbijstand.
• Het opleggen van sancties gericht tegen de regering-Netanyahu en de uitvoering van de arrestatiebevelen van het Internationaal Strafhof tegen premier Netanyahu en oud-minister Gallant.
• Sancties tegen alle individuen of groepen (ongeacht nationaliteit) die door een internationaal erkend gerechtshof schuldig zijn bevonden aan oorlogsmisdaden. Nederland zet zich in voor een rechtvaardige en vreedzame oplossing op basis van internationaal recht, met als doel een tweestatenoplossing waarin Palestijnen en Israëli’s in veiligheid en met waardigheid kunnen leven.
• De onmiddellijke erkenning van Palestina en zo snel mogelijk daarna door de Verenigde Naties geleide verkiezingen in Palestina.
• De ondersteuning van een democratisch bestuur van Palestina. In dit bestuur is geen ruimte voor Hamas.
VVD steunt Israëls recht op zelfverdediging tegen Hamas, maar benadrukt dat Israël zich aan het oorlogsrecht moet houden. Ze willen een staakt-het-vuren, sancties tegen extremistische kolonisten en steun aan een tweestatenoplossing met een veilig Israël en een levensvatbaar Palestina.
Zo denkt VVD over Israël en Gaza:
Standpunten VVD over Israël en Gaza
• Israël heeft het recht op zelfverdediging en Hamas uit te schakelen en de gijzelaars terug te halen.
• Israël moet zich houden aan het oorlogsrecht.
• De VVD wil zo snel mogelijk een staakt-het-vuren dat leidt tot de vrijlating van alle gijzelaars.
• We steunen sancties tegen extremistische ministers en gewelddadige kolonisten, en een Europees verbod op producten uit illegale nederzettingen.
• De VVD staat voor een tweestatenoplossing, waardoor een veilig Israël naast een levensvatbare Palestijnse staat kan bestaan.
• Gaza kan in de toekomst onder geen beding bestuurd worden door Hamas.
