Sophie en Filemon over begintijd Spuiten en Slikken: ‘We hadden zo gigantisch veel vrijheid; we konden alles doen’

Twintig jaar geleden zette Spuiten en Slikken Nederland op scherp: in het controversiële en taboedoorbrekende programma werden jongeren voor het eerst aangemoedigd om openlijk te praten over seks en drugs. Presentatoren Sophie Hilbrand en Filemon Wesselink blikken terug op de begintijd.

Twintig jaar geleden begon Spuiten en Slikken als een wild live tv-experiment met presentatoren Sophie Hilbrand en Filemon Wesselink. Het ging internationaal viral en maakte politici woedend. Want live drugs gebruiken op tv? Dat was nog nooit eerder gedaan.

Filemon Wesselink: 'Er kwam een nieuwe directeur bij BNN. Hij zei: "We zijn een jongerenomroep. Waar zijn jongeren mee bezig: seks en drugs. Dan is het toch heel raar dat we daar geen programma over hebben?" Toen was het volgens mij jouw idee (van Sophie Hilbrand, red.) om er gewoon echt een kroeg van te maken. Alsof je gewoon in een kroeg zit te praten over seks en drugs, wat mensen natuurlijk ook heel veel doen. En we hadden die bar ook: het was gewoon bij ons op kantoor.'

Sophie Hilbrand: 'Ja, het kantoor had die bar. Het was op zondagavond én het was live.'

Filemon: 'Vrijdag zaten we toen met z'n allen op de redactie. En dat was die dag dat iedereen zich teruggetrokken had. Organisaties als Trimbos zouden ons begeleiden, Jellinek zou meehelpen, allemaal experts en zo. Iedereen haakte af. Toen het persbericht eruit was, kregen we om de tien minuten een telefoontje van mensen die niet meer mee wilden doen. En toen zei Sjoerd van den Broek – dat was de eerste eindredacteur: "We stoppen er gewoon mee." En toen ben jij zo boos geworden. Toen zei hij: "Nou oké, we doen het toch."'

Sophie: 'We hadden eigenlijk heel slim bedacht om te beginnen met een heel zware drug. En dat was alcohol. Daar hebben we echt goed de angel ermee uitgehaald. Omdat iedereen toen dacht: oké, we zitten allemaal aan de drugs.'

Filemon: 'Ik ben in die tijd ook nog weleens in mijn oude studentenstad Enschede uit geweest. Ja, de discotheek moest gewoon gesloten worden, met al die massa's mensen voor de deur.'

Sophie: 'Van: "Filemon is hierbinnen."'

Filemon: 'Ja. Dat hadden wij natuurlijk helemaal niet aan zien komen, zoiets.'

Filemon: 'We hadden zo gigantisch veel vrijheid. We konden echt alles doen wat we wilden eigenlijk. Dus het was nooit dat iemand zei: "Nee, dat is niet educatief." En we maakten vaak een soort anti-tv, ook in de vormgeving. Dat was allemaal heel ruig en rauw. Het was informatief, maar wel heel erg vanuit het idee: dit is lachen, dit is leuk. Dat vonden we ook heel leuk aan het programma. We bedachten eerst gewoon gekke dingen en dachten daarna: oh ja, we moeten er ook nog iets educatiefs aan verbinden. In de media over jongerencultuur gaat het vaak over gevaren en over wat er misgaat. Wij waren juist bezig met: wat is er ook leuk?'

Sophie: 'Ja, dat was een bewuste keuze.'

Filemon: 'Ja, want wat er allemaal slecht was aan drugs, dat was er genoeg, in de media. Maar wij wilden ook juist die leuke kant belichten.'

Sophie: 'Wij dachten: het is er toch, dus we moeten erover informeren. In plaats van als we het er maar niet over zouden hebben en zouden zeggen "gevaar, gevaar", dat mensen er dan misschien wel mee zouden stoppen.'

Filemon: 'Ik heb Trimbos nog weleens gebeld om te vragen of het drugsgebruik sinds Spuiten en Slikken was toegenomen. Maar daar is niets van terug te zien in de grafieken, niets.'