Is het leuk om homo te zijn in 2020?, vraagt Paul de Leeuw aan Rob Jetten.

Rob Jetten is in het kader van de alternatieve Gay Pride voor één keer televisiemaker. Paul de Leeuw in gesprek met de D66-fractievoorzitter. Over homo zijn anno 2020, over verliefd zijn en ook een beetje over politiek: ‘Ik zit naast Jesse Klaver, die heeft wel heel mooie krullen.’

We hebben afgesproken in Amsterdam. Rob Jetten is – mondkapje voor – met de trein gekomen vanuit Ubbergen waar hij woont met partner Sjoerd. Ik heb een cadeautje voor hem gekocht. Jetten: ‘Lieg met mij, van Philippe Besson. Ik ken het niet.’ Het boek is een enorme hit en gaat over een man in een hotel die opeens iemand ziet lopen die hem herinnert aan vroeger. Een jongeman waar hij verliefd op was op de middelbare school.

Wie was jouw heterojongen op school waar je verliefd op was? Ik ben vele jaren later toen ik stuudeerde een jongen tegengekomen van mijn middelbare school die ook uit de kast bleek te zijn gekomen.

Was je verliefd op hem? Niet smoorverliefd maar wel dat ik later dacht: als we nou allebei wat eerder uit de kast waren gekomen dan was de middelbareschooltijd een stuk leuker geweest.

Weet je zijn naam nog? Die van mij heette was Jeffrey. Ik dacht: Rob moet ook één jongen op school gehad hebben waar je tegenaan schuurde maar waarvan je wist… Die jongen zat twee klassen hoger ofzo. Tom. We zeiden wel hallo tegen elkaar in de gang en hij was heel populair op schoolfeestjes. Toen dacht ik altijd: aan de kant met al die wijven.

Ik heb nooit met Jeffrey gezoend. Wie weet, Paul.

Hoe ging jouw eigen acceptatieproces? Met horten en stoten. Ik ben opgegroeid in Uden. Mijn vader was docent en mijn moeder werkte in de kinderopvang. Mijn opa en oma hadden een slijterij, een café en een molen. Dus de familie Jetten was welbekend. Dat café was voor mijn tijd, maar vanaf mijn veertiende, vijftiende ging ik wel illegaal stappen, dat kon in die tijd prima.

Als heteroseksueel? Absoluut. Het was op dat moment voor mezelf wel duidelijk, maar ik dacht: ik ga daar niet over praten want wat vindt de familie ervan, hoe zal het dorp reageren? Je krijgt er praat van, zoals we dat thuis zeggen. Ik ben pas op mijn achttiende als gay gaan stappen, in Amsterdam natuurlijk. En daarna, toen ik in Nijmegen ging studeren, ging de knop echt om. Voor mijn ouders heb ik het lang geheim proberen te houden, totdat ik in de eindexamenklas smoorverliefd werd op Simon. Misselijk van de vlinders in mijn buik. Mijn zusje had dat redelijk snel door. Mijn vader vond het lastig. Die eerste paar maanden heb ik heel veel strijd met hem gevoerd. Mijn moeder probeerde heel erg de lieve vrede te bewaren, wat alleen maar leidde tot meer irritatie. Gelukkig ging ik studeren en op kamers. Dat was een bevrijding. Uiteindelijk hebben rustige gesprekken en geduld ertoe geleid dat mijn ouders en ik helemaal happy zijn samen.

Nog lang bij Simon gebleven? Nee, dat was echt kalverliefde.

Simon was de sleutel van het slot die je kon openen. Ja, maar ik heb wel jarenlang nog contact met hem gehouden en we zijn ook samen gaan stappen en dat was hartstikke leuk.

Op welk type val je? Ik hou van een slimme vent die tegengas kan geven, iemand die mij aan het lachen maakt en hij moet groot en sportief zijn. Uiterlijk speelt mee.

Ben jij daarom van je bril afgestapt? Ik had eigenlijk al lang gepland om mijn ogen te gaan laseren. Ik ben er heel blij mee. Gewoon wakker worden en alles kunnen zien.

Is het leuk om homo te zijn in 2020? Ik zorg er in elk geval zelf voor dat het een feestje is.

Hoe doe je dat? Door een beetje schijt aan de wereld te hebben en er zelf het beste van te maken. Maar ook door je te omringen met fijne mensen die er geen probleem mee hebben. Tegelijkertijd, zeker sinds ik Tweede Kamerlid ben en mijn seksuele geaardheid als fractievoorzitter in de spotlight staat, vind ik ook fascinerend dat het nog een ding is. Dat kranten schrijven over ‘de openlijk homoseksuele fractievoorzitter’. Ze schrijven nooit over Klaas Dijkhoff als ‘de openlijk heteroseksuele fractievoorzitter’. Dus ik ben de afgelopen paar jaar wel ongeruster geworden over hoe het is om homo te zijn in Nederland.

Met een man die maanden in lockdown zit op Malta, ben ik benieuwd hoe je van je homoleven een feestje weet te maken. Of zullen we foto’s laten zien? Haha, nee daar zijn helaas geen foto’s van. Ik krijg die vraag vaak: hoe ik het volhou met een man die in het buitenland zit. Hij werkt deels daar en zat drie maanden vast door de lockdown. Een paar weken geleden stond hij als verrassing opeens bij mij op de stoep. Had hij het eerste vliegtuig dat weer naar Amsterdam vloog gepakt en mij niets verteld. We facetimeden veel, maar op de dag dat hij in Den Haag mijn kantoor binnenliep had ik ’s ochtends nog een foto gekregen van Malta die hij dan de dag van tevoren had gemaakt. Wij zijn nu aan het verhuizen en dat is wel heel fijn om samen te doen.

Waarom denk je dat Sjoerd voor jou is gevallen?  De eerste keer dat ik Sjoerd ontmoette, zat ik bij hem op schoot toen hij als Sinterklaas op mijn werk kwam. Maanden later stond ik in de kroeg en zag ik iemand aan de bar staan waarop ik tegen een van mijn collega’s zei: ‘dat is een leuke vent!’ Zij schoot in de lach en zei: ‘jij hebt bij hem op schoot gezeten.’ Toen ben ik naar hem toegelopen en zei ik ‘hallo Sinterklaas, wilt u een biertje?’ Zo is het begonnen. Wij botsen vrij veel en geven elkaar tegengas, wat we ook erg nodig hebben. Dus wat dat betreft zijn karakter en persoonlijkheid het allerbelangrijkste.

Heb je de keuze om geen lijsttrekker te worden met Sjoerd besproken? Ja, vanaf vorig jaar zomer hebben we het er vaak over gehad. Ik was toen een jaar fractievoorzitter en ik heb de club goed onder controle. In de coalitie heb ik mijn sporen ook wel verdiend en een aantal tv-debatten met Wilders gedaan en dat ging prima. De laatste maanden speelde vooral de vraag of het verstandig is om het nú te doen en of Sigrid (Kaag, red.) voor D66 niet een betere kandidaat is tegenover Rutte? Sjoerd is wat fanatieker en competitiever en zei: ‘Natuurlijk ga je dat doen. Je hebt Alexander opgevolgd en wie A zegt moet B zeggen.’ Maar hij begreep uiteindelijk ook wel mijn afweging om Sigrid volledig te steunen. Hij zei: ‘Ik zie dat je heel veel rust hebt nu, nu het hoge woord eruit is en jullie samen die campagne aan het voorbereiden zijn.’ Dat vond ik fijn, dat hij dat ook ziet.

Jouw tijd komt nog wel. Ik doe een stap opzij voor Sigrid, maar ben betrokken bij het schrijven van het verkiezingsprogramma, ik wil de nummer twee zijn op die lijst, ben mensen aan het scouten voor de volgende Kamerfractie. Ze zijn nog lang niet van me af want ik ga met heel veel plezier de komende vier jaar door en als Sigrid het hoogste ambt mag gaan vervullen, hebben we ook nog een fractievoorzitter nodig.

En dan heb jij aan de wieg gestaan van de eerste vrouwelijke premier van Nederland. Ik had de eerste homopremier van Nederland leuker gevonden. Ik ben 33 en nu al fractievoorzitter van een regeringspartij. Ik beleef heel veel plezier in het handwerk van het Kamerlidmaatschap: zelf wetten schrijven, debatten voeren. Ik heb mijn rol in de campagne, onder jongeren bereik ik via Instagram een heel grote groep met klimaat als belangrijk onderwerp maar ook alles wat met emancipatie en bestrijden van racisme te maken heeft. Ik laat Sigrid Rutte uitdagen over de grotere thema’s als onze economie en de rol die we in de wereld spelen.

Wie vind jij aantrekkelijk in de Tweede Kamer? Ik zit naast Jesse Klaver, die heeft wel heel mooie krullen.

Kom, het gaat om het lichaam, om hoe het pak valt en hoe de inhoud is. Volgens mij heeft Gert-Jan Segers een sixpack. Daar heb ik nou nog nooit bij stil gestaan. Ik denk dat Mark Harbers behoorlijk fit is.

Onder de beleidsmedewerkers wemelt het van de homo’s, maar in de Tweede Kamer? Ik hoor verhalen dat het vroeger één groot bacchanaal was daar op het Binnenhof. Dat is nu niet meer zo, mede door social media en de angst dat alles op straat komt te liggen. Wij hebben op de fractie een bank die al 25 jaar in bezit is van D66 en daar schijnt van alles op gebeurd te zijn door meerdere Binnenhofbewoners.

Ook homoseksuele dingen? Ook homoseksuele dingen. Het is een groenbruine bank, ik zou er niet op gaan zitten als ik jou was.

Over je programma Nu we er toch zijn. Je gaat een wijk in Nederland in met de vraag: mag ik bij je blijven logeren? Ik ga naar Weert.

Dat zal een party opleveren! We gaan testen hoe gastvrij een stad of dorp in Nederland is, waarbij we de nadruk leggen op hoe rozevriendelijk een stad is.

Mensen gaan jou toch eerst herkennen als fractievoorzitter van D66 en dan pas als homo. Misschien moet je met Sjoerd aanbellen en vragen of je mag komen logeren? De grote uitdaging is om te voorkomen dat het een D66-tv-programma wordt. Met zo’n cameraploeg erbij zullen mensen toch wel door hebben dat er iets anders aan de hand is.

En Weert… Je had beter naar een dorp in Polen kunnen gaan en vragen Nu we er toch zijn. Misschien volgend seizoen, haha.

Wat is het homoseksuele aspect dan? Ik heb een mooi roze pak, misschien moet ik dat aantrekken. Het gaat uiteindelijk om de inhoud. Zowel de positieve voorbeelden als de minder goede. Afgelopen jaar ontmoette ik op werkbezoek een burgemeester die vol trots zijn ‘regenboog zebrapad’ liet zien en dat was dan het diversiteitsbeleid van die gemeente. Ik wil bijvoorbeeld heel graag naar een verpleeghuis, omdat ik zulke verdrietige verhalen heb gehoord van mensen die weer in de kast gaan zitten omdat ze daar zichzelf niet durven te zijn. En ik ga op zoek naar de beste draqqueen van Weert. Maar ik ga natuurlijk ook de straat op en de wijk in om met mensen het gesprek te voeren.

Het is mijn generatie niet gelukt om de homohaat te doen verdwijnen. Ik krijg brieven van zestigplussers, die zeggen: ik heb veertig jaar geleden ook die strijd gevoerd maar ik heb het opgegeven en ben blij dat jij het nu doet.

De grootste zorg is wellicht de Oost-Europese EU-landen, waar homoseksualiteit niet wordt geaccepteerd. Homo’s ‘matteren’ niet zo op dit moment. Wat Polen laatst heeft gedaan, met homovrije zones, is natuurlijk verschrikkelijk.

Mijn vader woont in Polen en wij durven daar niet eens meer te ademen. Moet de EU geen maatregelen nemen? Er is veel te slap opgetreden door de EU. Als je de basis van de rechtsstaat aan je laars lapt, moeten EU-subsidies gekort worden. Door de portemonnee raak je ze. Dat zit nu ook wel in het voorstellen voor de nieuwe Europese begroting, maar het zal spannend zijn of dat de komende maand overeind blijft. Servië heeft bijvoorbeeld een lesbische premier die samen is met een vrouw, ze hebben samen een kind. Maar in het land is het verboden een geregistreerd partnerschap aan te gaan, laat staan te trouwen. De premier heeft beloofd dat ze daar werk van gaat maken. Er zijn dus ook hoopgevende ontwikkelingen. En in eigen land: afgelopen week heeft de Tweede Kamer een motie aangenomen voor speciale discriminatierechercheurs. Andere landen laten zien dat met zo’n speciale rechercheur er vaker veroordelingen komen en het zinvol is om naar de politie te stappen. Nederland is een heel tolerant land, maar we moeten blijven benoemen waar het nog niet goed gaat. Emancipatie vraagt om continu onderhoud.

Wil je met Sjoerd oud worden? Je moet het leuk en fijn hebben met elkaar. Ik heb afgelopen winter mijn opa en oma kort achter elkaar verloren en zij waren 70 jaar samen. Dat vond ik zo intens om te zien. Zij hebben ontzettend veel met elkaar meegemaakt en dan realiseer je je dat het zo makkelijk is om van elkaar weg te lopen. Zij zijn altijd samen gebleven.