Hoe krijgen Oekraïense vluchtelingen betere zorg dan Syrische of Afghaanse?!

De zorg voor huisdieren van Oekraïners is op sommige plekken beter geregeld dan de zorg voor vluchtelingen uit Syrië of Afghanistan, ziet arts Julia Tankink. En dat is onrechtvaardig; iedere vluchteling moet hier in Nederland dezelfde zorg krijgen, vindt ze.

Tankink werkt momenteel als basisarts in de Utrechtse Jaarbeurshal – de grootste tijdelijke opvang voor Oekraïners in Nederland. Eerder werkte ze op het beruchte oude cruiseschip in Nieuwegein, waar Syrische en Afghaanse vluchtelingen worden gehuisvest. En de verschillen tussen de aangeboden zorg op beide plekken zijn schokkend.

De feiten op een rijtje: er worden op dit moment zo’n 50.000 asielzoekers uit landen anders dan Oekraïne opgevangen en 8000 daarvan zitten in crisisnoodopvangplekken, zoals het oude cruiseschip. In totaal zijn er 90.000 Oekraïners die in Nederland geregistreerd zijn. ‘Er zijn dus meer Oekraïners in Nederland.’

De hulp schiet tekort, constateert de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). 'Bevlogen medewerkers doen er hun uiterste best, ze doen alles wat mogelijk is om risico’s te beperken en fatsoenlijke opvang te bieden. Maar de locaties zijn simpelweg niet geschikt voor opvang die langer dan een week duurt. Terwijl veel bewoners er nu al langer dan een half jaar wonen. Locaties voor crisisnoodopvang worden door gemeenten geregeld, omdat de reguliere asielzoekerscentra en de noodopvanglocaties van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vol zijn", schrijft Joop. Mensen die, op de vlucht voor oorlog en geweld, in Nederland terecht komen worden hier gedwongen blootgesteld aan gevaren voor de gezondheid. Onder hen zijn veel kinderen.

De Nieuws BV: Arts Julia Tankink over ongelijke zorg vluchtelingen: 'Het maakt uit waar je vandaan komt.'

Er is gekozen voor totaal verschillende manieren van opvang voor Oekraïense en Syrische en Afghaanse vluchtelingen, ziet GroenLinks-Kamerlid Suzanne Kröger. ‘Dat gaat over huisvesting, zorg en hoe snel ze aan de slag mogen op de arbeidsmarkt.’ Dat heeft voor een deel te maken met Europese regels, weet ze, maar wat betreft de opvang is het gewoon aan ons. ‘Dat is een keuze geweest van de staatssecretaris.’

Medische hulp Oekraïense vluchtelingen
In de Jaarbeurs komen regelmatig mensen uit Oekraïne aan. ‘Daar staan veel mensen klaar om goede opvang te regelen voor mensen uit dat land – daar hoort ook goede medische zorg bij. Er wordt vaak gelijk gevraagd wat mensen nodig hebben. Een soort intake; zijn ze medicatie kwijtgeraakt? Hebben ze bepaalde ziektes? Als het nodig is kunnen ze dan ook snel terecht bij een arts, die daar zeven dagen per week aanwezig is.’

Medische hulp Syrische en Afghaanse vluchtelingen
Op het oude cruiseschip – een crisisnoodopvang - is dat wel anders. ‘Daar zitten mensen die tijdelijk niet in een regulier AZC terechtkunnen; dat zijn ongeveer achtduizend mensen in Nederland op dit moment.’ Dit zijn vaak locaties die eigenlijk niet geschikt zijn voor ‘menswaardige opvang’, aldus Tankink, en waar ook de zorg een stuk minder goed geregeld is. ‘Als je daar als arts komt, is er bijvoorbeeld geen spreekkamer waar je mensen in privacy kan zien. Toen ik er was, was er ook nog geen dossier voor mensen – dus alle medische gegevens van mensen stonden op papiertjes geschreven.’ Ook is het vaak niet duidelijk of mensen een medische intake – zoals wel wordt gedaan bij Oekraïense vluchtelingen – hebben gehad in het aanmeldcentrum in Ter Apel. ‘Om die reden weten we niet altijd zeker wat voor ziektes mensen hebben en of ze gescreend zijn op infectieziekten zoals tuberculose. Het loopt een stuk chaotischer.’

Lege bedden & buiten slapen
Wat Tankink daarnaast opviel, was dat er in de Jaarbeurs met regelmaat bedden leeg waren. ‘We moesten aan de deur mensen weigeren die niet uit Oekraïne kwamen, terwijl er mensen in Ter Apel buiten sliepen. We hebben de beelden gezien van mensen die daar buiten de poort moesten slapen – en die vaak ook geen toegang hadden tot medische zorg.’ In sommige gevallen bleek de vaccinatie voor een hond van een Oekraïner zelfs makkelijker voor elkaar te krijgen dan de zorg voor een mens uit Afghanistan of Syrië.

Onderscheid
Het maakt dus wel degelijk uit waar je vandaan komt voor de mate van zorg die je in Nederland ontvangt als vluchteling, benadrukt Tankink. Ook op andere vlakken maakt het een verschil: mensen die niet Oekraïens zijn worden bijvoorbeeld veel meer verhuisd: ‘Van crisisnoodopvang naar crisisnoodopvang zonder goed medisch dossier.’ Veel mensen hebben dus geen medisch dossier, waardoor een arts bij een volgende locatie met geen mogelijkheid kan weten wat er op een eerdere locatie gedaan of juist vergeten is. Dat heeft grote gevolgen voor de gezondheid van mensen. ‘Mensen krijgen hun medicatie bijvoorbeeld niet op tijd. Bij mensen met bijvoorbeeld diabetes kan dat helemaal verkeerd lopen.’

Verschillen tussen locaties
De kwaliteit en mate van zorg verschilt enorm tussen opvanglocaties. Ook de zorg voor Oekraïense vluchtelingen is niet overal even goed als in de Jaarbeurs, benadrukt Tankink. ‘Doordat we op alle plekken alles anders hebben geregeld qua verantwoordelijkheden – op de ene plek is het COA verantwoordelijk voor de asielzoekers, op de andere plek de Veiligheidsregio – zie je dat niet meer duidelijk is wie verantwoordelijk is en dat je daardoor hele grote verschillen krijgt.’

Wat moet er gebeuren?
Tankink pleit ervoor de zorg voor vluchtelingen onder de verantwoordelijkheid van het ministerie van Volksgezondheid te laten vallen, in plaats van het ministerie van Veiligheid en Justitie. ‘Als arts sta ik voor het recht op gelijkwaardige zorg en ik denk dat het belangrijk is dat de overheid dat recht ook beschermt.’ Daar valt ook de zorg voor vluchtelingen onder, vindt zij.