Wildkamperen volgens het allemansrecht: wat zijn de regels?

Wildkamperen en dat heerlijke vrijheidsgevoel opzoeken in de natuur. In Nederland worden daar een aantal stokjes voor gestoken. Maar in Noorwegen, Zweden, Finland wordt dat getolereerd. Daar geldt het allemansrecht. Een recht dat toestemming geeft om onbezorgd, maar op een respectvolle manier te genieten van de natuur. Een nacht middenin de bossen bivakkeren? Dat mag volgens het recht gewoon. Dus, ben je die voorbij huppelende campinggangers met wc-rol in de linker- en afwasteiltje in de rechterhand inmiddels wel zat? Dan wordt het tijd voor een wildkampeersessie op Scandinavisch grondgebied.

Het allemansrecht is eeuwen geleden al in het leven geroepen. Het recht om te zwerven door de natuur is namelijk al in de middeleeuwen in werking getreden. In Zweden is het recht in 1994 opgenomen in de Zweedse grondwet. Daar spreekt men ook wel van allemansrätten.

In Nederland dus geen allemansrecht, maar dat betekent niet dat wildkamperen helemaal verboden is. Kampeerliefhebbers kunnen in ons land alsnog aan hun trekken komen in de vrije natuur. Namelijk door te gaan paalkamperen. Paalcampings zijn door het Staatsbosbeheer bedacht als oplossing voor de vele illegale wildkampeerders die familiecampings willen ontwijken.

Het allemansrecht oftewel ‘het recht om te zwerven’ geldt in de meeste noordelijke landen van Europa. Denk aan Noorwegen, Finland, Zweden, IJsland en Schotland. Maar ook in Estland, Letland, Litouwen, Tsjechië, Zwitserland en Oostenrijk geldt een vergelijkbaar concept. In grote lijnen zijn de volgende regels van kracht in een land dat het allemansrecht hanteert:

• Je mag vrij, maar op een respectvolle manier recreëren in de vrije natuur (zonder gemotoriseerd voertuig)
• Je mag vissen zonder vergunning
• Je mag één nacht wildkamperen met een minimale afstand van 150 meter tot de dichtstbijzijnde woning, hut, camper of caravan
• Je mag andere recreanten niet storen

Wil je langer dan één nacht wildkamperen? Vraag dan toestemming aan de eigenaar van een gebied. En houd er rekening mee dat er afwijkende regels kunnen gelden in natuurparken. Neem bij het betreden van een park daarom altijd de informatieborden door.

Hieronder hebben we de belangrijkste punten van het concept allemansrecht op een rijtje gezet:

Gooi je tent niet op in gebieden die omheind worden door een hek, muur of natuurlijke begrenzing zoals een rivier of een beek. Hetzelfde geldt voor privéterreinen en grasvelden rondom particuliere woningen. Kamperen in de achtertuin van je buurman of -vrouw kan je dus logischerwijs vergeten. Het idee is leuk, maar de uitvoering daarvan is voor de buren uiteraard minder. Vind je het lastig om te beoordelen of je je in een tuin bevindt? Aangeplante bloemen, fruitbomen, moestuinen, schuurtjes, kassen en hutten zijn overduidelijke hints.

Open deur: neem je rommel mee wanneer je de plek verlaat. En als je kampeert op een plek waar al afval lag, neem dat vooral mee als de hoeveelheid het toelaat en gooi het in de vuilnisbak.

Plan om een vuurtje te maken? Zorg dan dat je kampvuur zich niet makkelijk kan verspreiden of schadelijk is voor de omgeving. Steek geen vuur aan op of in de buurt van rotsen, want deze kunnen door de hitte nog wel eens barsten. Let ook op met aanhoudende droogte. In Scandinavië is de kans op droogte vooral in de periode van maart tot juni hoog. En daarmee de kans op bosbranden. Soms stellen nationale parken en natuurreservaten zelf strenge regels op met betrekking tot het maken van een kampvuur. Informeer daar vooral naar. Niet overal mag je bijvoorbeeld zomaar takken van bomen afbreken of bomen kappen. Tip: graaf een kleine kuil voor het aanmaken van een vuurtje of gebruik een speciaal aangelegde vuurplaats.

Met een auto of motor de natuur verkennen, is – op een paar uitzonderingen na - helaas niet toegestaan. Met een sneeuwscooter over een besneeuwde ondergrond sjezen, mag echter wel. Zorg wel dat je auto of motor altijd naast de weg is geparkeerd, als je vanuit daar de natuur in wil trekken. Op een paar voorwaarden: mits je daarmee de ondergrond niet beschadigt, de landeigenaar niet lastigvalt en de weg niet verspert.

Met je hond de natuur in trekken? Heerlijk. Maar houd je viervoeter vooral in de periode van 1 maart tot 20 augustus goed onder controle. In de lente en in de zomer zijn sommige dieren zoals kalveren en lammetjes namelijk het kwetsbaarst. En een overenthousiaste niet-aangelijnde hond kan in de nabijheid van jongen nogal verrassend uit de hoek komen. Maar ook in de herfst en winter raden we aan om ze zoveel mogelijk uit de buurt te houden van wilde dieren. Houd ze zoveel mogelijk aangelijnd.

Jezelf onderdompelen in de natuur kunnen we iedereen aanraden. Maar daar hoort uiteraard een vorm van respect bij. Blijf zoveel mogelijk uit de buurt van gewassen, herbebossing en ingezaaide akkers. En maak zoveel mogelijk gebruik van paden, vooral wanneer je het vrijheidsgevoel per fiets of paard opzoekt. Verder mag je wilde bloemen, bessen of paddenstoelen gewoon plukken volgens het allemansrecht. Hetzelfde geldt voor het sprokkelen van kreupelhout en gevallen takken. Maar sommige plantsoorten zijn beschermd door de wet en daarom verboden te plukken. Denk aan verse twijgen, schors en hars.

Weinig kan dat ultieme alleen-op-de-wereld-gevoel nog breken wanneer je in de vrije natuur vertoeft. Maar wanneer jouw ogenschijnlijk utopische bivakzone een mijnenveld van andermans drollen blijkt te zijn, valt je kampeerdroom flink in duigen. Daarom stelt het allemansrecht dat wildkampeerders een gat moeten graven die dient als toilet. Leeg je blaas of darmen vooral niet in rivieren of andere open wateren. En toiletpapier? Dat moet worden begraven of op de kampvuurstapel belanden.