Een stempelloze toekomst: niet als het aan Japan ligt

De lange rij, de spanning: ‘Wat zou het worden?’ De euforie bij het zien van het uiterlijk van je kersverse stempel. De geur van verse inkt op nieuw papier, en dan maar hopen dat je hem niet uitveegt. Wie herinnert zich nog het bij elkaar sprokkelen van stempels in hun paspoortboekje? Op slechts enkele pagina’s staan bij sommigen tot wel tien jaar aan reizen verzameld. Een paspoort vol kleurrijke stempels wekt dat nostalgische gevoel helemaal op. Nadat-ie verlopen is, bewaar je hem meestal alleen vanwege de stempels, een tastbaar bewijs van je reiservaringen.

Je paspoort op vakantie verrijken met een kleurige stempel was voorheen doodgewoon. Europeanen die buiten de EU reizen krijgen nog paspoortstempels, bínnen de EU zijn ze er al een tijdje niet meer. Reizigers van buiten het Schengengebied die de EU willen betreden, krijgen ze nog wel, maar ook daar komt binnenkort verandering in.

Er komt een nieuw digitaal systeem, het zogenaamde ‘Entry/Exit systeem’ (EES), ter vervanging van de tijdrovende stempelmethode. Het EES registreert de naam, het soort reisdocument en biometrische data van de reiziger aan de hand van vingerafdrukken en een gezichtsscan. Sta je niet te springen om deze data af te staan? Dan kom je simpelweg het land niet in. Ook Nederland gaat gebruik maken van EES. Gelukkig mag je binnen het Schengengebied vrij reizen en zal je (voor nu) van dit nieuwe systeem zelf vrij weinig merken. Het invoeren van het EES stond al gepland voor 2022, maar is nu opgeschoven naar komend jaar.

Gelukkig is daar de Eki-stempel (駅 Eki betekent ‘station’ in het Japans), een verademing voor verzamelaars van paspoortstempels. Hoewel ze officieel niet in je paspoort mogen, komen de met detail ontworpen stempels dicht in de buurt van het verzamelen van paspoortstempels. Om de stempels te verzamelen ga je simpelweg naar het stempelstation. Dat bevindt zich meestal op prominente plekken op het treinstation. Geen speciaal Eki-stempelboekje bij je? Geen zorgen. Op het stempelstation vind je meestal ook velletjes papier.

Ieder station heeft een eigen unieke stempel. In de gedetailleerde ontwerpen zijn herkenningspunten van de locatie verwerkt. De Eki-stempel werd voor het eerst geïntroduceerd in 1931 bij het centraal gelegen Fukui treinstation met als doel toerisme in de regio te stimuleren, voornamelijk onder jongeren. Het originele station is vervangen voor een typisch Japans modernistisch gebouw. Inmiddels is het verzamelen van de stempels een traditie in heel Japan en zijn er ook speciale uitgaven en seizoensuitgaven. Het is dus een bijzondere manier om je reislocaties te bewaren. Doei koelkastmagneet!

Rukt de verzamelwoede bij je op? Succes; er zijn namelijk meer dan negenduizend treinstations in Japan, waarvan de meeste een Eki-stempel hebben. Wil je toch het avontuur aangaan, dan is de Japan Rail Pass misschien een aanrader. Met deze pas kan je heel het land doorreizen met de trein. Afhankelijk van het aantal dagen betaal je er tussen de tweehonderd en vierhonderd euro voor.

Wie een kortere speurtocht wil doen (of juist niet genoeg heeft aan negenduizend stempels) is er een jaarlijkse Pokémon stempelwedstrijd. Speciaal voor deze wedstrijd worden er zes Pokémonstempels ontworpen. Wie alle stempels verzamelt en dus de zes Pokémon ‘vangt’, wint.

Als je niet goed weet waar je moet beginnen, dan zijn hier vast drie van de meest bijzondere treinstations van Japan.Het schilderachtige station Okuoikojo ligt midden in een meander van de helderblauwe Ōi Rivier, bovenop een klif. Naast hoogtevrees moet je ook een aardige afstand trotseren, want de ligging maakt het lastig om te bereiken.

Misschien wel een van de meest vanzelfsprekende stations om te bezoeken: Tokyo. Dit historische station uit 1904 is een echt symbool voor de stad en staat in fantastisch contrast met de giga wolkenkrabbers die er omheen gebouwd staan.

Wie toch meer van de hedendaagse architectuur houdt is goed af bij station Kanazawa in Ishikawa. Dit modernistisch hoogstandje doet denken aan een combinatie van de Supertree Grove en Marina Bay Sands in Singapore. Het ontwerp van de rode boog heet Tsuzumi-mon (鼓門) en zou gebaseerd zijn op een traditionele Japanse drum.

Voor sommigen is Japan tóch wat ver. Misschien een idee om ook in Nederland met de Eki-stempel te beginnen?