Deze Nederlandse mummies zijn een eeuwenoud raadsel

De oude Egyptenaar Toetanchamon en het lichaam van de in Italië gevonden holbewoner Ötzi zijn twee voorbeelden van wereldberoemde mummies. Ze zijn duizenden jaren oud en de droom van elke wetenschapper. Want mummies leveren nou eenmaal veel informatie op. Toch zijn ze niet alleen in Egypte en Italië ontdekt. Ook Midden- en Zuid-Amerika, Groenland, Portugal en Mongolië deden de afgelopen jaren bijzondere ontdekkingen. En als klap op de vuurpijl ook ons kikkerlandje. In het Friese plaatsje Wiuwert werden zo’n 250 jaar geleden per toeval elf mummies ontdekt.

Het verhaal gaat dat grafruimers in 1765 op een kist stuiten terwijl ze bezig zijn op het terrein van de Nicolaaskerk. Ze maken de kist open en zien tot hun verbazing een vrouwenlichaam in goede staat: met kleren aan en zelfs een herkenbaar gezicht. Om wie het gaat? Anna Maria van Schurman, hét taal- en kunstwonder van Europa en tevens de eerste vrouwelijke student van het continent. Mensen waren in shock en kwamen in groten getale op de vondst af. Een tijdje later wordt Anna weer op dezelfde plaats begraven.

Hetzelfde jaar zijn twee timmerlieden met het interieur van de Nicolaaskerk bezig wanneer ze besluiten stiekem een kijkje te nemen in de kelder. Wat ze daar aantreffen? Elf doodskisten. Na het openen van de eerste kist, rennen ze gillend het pand uit. Maar nieuwsgierigheid neemt de overhand en zodoende keren de mannen terug. Tot hun verbazing liggen in de tien overige kisten ook goed bewaarde lichamen.

Ook deze vondst krijgt veel aandacht en de kerk wordt aan de lopende band bezocht. En niet zonder gevolgen: waarschijnlijk is één mummie stiekem meegenomen naar Amerika, maar er werden ook zes lichamen naar de Universiteit van Franeker gestuurd. Langzamerhand komen er onderzoeken op gang. Want hoe konden de lijken in zo’n goede staat zijn? Redelijk snel nadat één van de twee luchtopeningen in de kelder werd dichtgemaakt, ging de staat van de lichamen achteruit. Maar of openingen dé oplossing zijn van de mummificatie? Dat niet. Om te testen of meerdere lijken zo goed intact zouden blijven als de mummies, lieten onderzoekers dierenlichamen achter in de ruimte. Zo hingen er in het verleden vissen, hazen en halve varkens. Veel bedierven snel en vielen van ellende naar beneden. Op een enkeling na: zij bleven er uitzonderlijk goed uitzien. Zo hangt er sinds 1930 een vogel die eruitziet alsof ‘ie gisteren is aangereden.

Wetenschappelijk is het dus nog niet bewezen hoe het kan dat de lichamen zó goed bewaard bleven. Op dit moment vind je vier intacte mummies, drie vogels en een kat in de kelder. Daarnaast liggen de mummieoverblijfselen die door de Universiteit van Franeker zijn onderzocht in een kist. Wanneer je door de half-openstaande doodskist loert, zie je dan ook verschillende aangetaste schedels en botten kriskras door elkaar liggen.