Wat als… je vastzit in het buitenland?

Jochum Wildeman is hoofd van afdeling Bureau Buitenland, een aftakking van Reclassering Nederland. De naam zegt het al: de organisatie zet zich sociaalmaatschappelijk in voor Nederlandse gedetineerden die vastzitten in het buitenland. En dat zijn er de laatste tijd steeds meer. Want waar tijdens de coronacrisis het aantal buitenlandse detenties afliep, is er nu weer een stijging te zien. Jochum: “In totaal zitten ongeveer zeventienhonderd Nederlanders achter buitenlandse tralies.” En dat is zorgwekkend, vindt hij.

De meeste Nederlanders zitten vast in Duitsland, Frankrijk, België, Spanje en Engeland. Ze zijn gemiddeld tussen de 35 en 40 jaar oud. Om welke delicten het gaat? De meest voorkomende zijn drugssmokkel en geweldsdelicten. “Maar het kan iedereen overkomen”, vertelt Jochum. En daar is de pas vrijgelaten Amerikaanse basketbalster Griner het levende voorbeeld van. Zij werd in Rusland opgepakt met wietolie op zak. “Iets wat hier legaal is, kan in een ander land een zware celstraf betekenen. Daar is niet iedereen zich van bewust bij de grensovergang.” Hij benoemt het bezoek aan een Indonesische gevangenis. “Ik heb daar een Nederlandse inzittende gesproken die ter dood is veroordeeld wegens drugs. Een sneu geval, want in Nederland was hij voor hetzelfde al lang vrijgelaten.”

Maar wat de reden van detentie ook is, er zijn volgens Jochum talloze redenen om Nederlandse gevangenen terug naar Nederland te halen. “Om te beginnen bij de taal, want die wordt vaak niet gesproken. Het is heel frustrerend als je maandenlang met niémand kan praten.” En zelfs in de dichtstbijzijnde gevangenissen, hoef je niet veel te verwachten. Hij refereert hier naar de cellen in België en Engeland. Jochum: “Landen waarvan je denkt: dat zijn beschaafde, moderne plekken. Maar vergis je niet, het is veel ouderwetser dan Nederland.” Volgens hem vind je in veel landen nog vooroorlogse gevangenissen. En juist daar is het regime veel strakker. “In Nederland heb je mogelijkheden om tijdens je detentie cursussen te volgen. Ook nadenken over je leven, werken aan jezelf en praten met hulpverleners is normaal hier.” Volgens Jochum heb je dat in veel landen niet. “Zelfs in België of Engeland ben je zielsalleen.”