Transcriptie - Cargill: eten met een bijsmaak

[caption] ZEMBLA, internationaal   Voiceover Vanavond in Zembla internationaal onderzoeken Franse journalisten de werkwijze van de Amerikaanse multinational Cargill. Cargill produceert en verhandelt wereldwijd bijna alle ingrediënten die nodig zijn voor ons voedsel. Maar deze enorme landbouwindustrie heeft een keerzijde. Critici waarschuwen al jaren voor de gevaren voor mens en natuur.   Man1 (bril) Dat kan gevaarlijk zijn voor zuigelingen en ouderen.   Voiceover In Noord Amerika maken de bewoners zich zorgen over verontreinigd water rondom een Cargill fabriek. En in Brazilië is Cargill’s soja teelt volgens de bewoners schadelijk voor hun gezondheid. 00.01.09 Man2 Mensen die astma hebben kunnen niet slapen. Het is krankzinnig.   Vr1 Voor ons hier in het Amazonegebied is soja het gewas van de dood.   Voiceover Er is grote bezorgdheid maar Cargill is niet erg happig op vragen.   Man3 Dit gesprek is afgelopen. Het is belangrijk.   Voiceover Wat gebeurt er achter de gesloten deuren van Cargill?   Vr2 Verboden toegang, staat er. Maar we gaan er toch kijken.   Voiceover Zembla internationaal onderzoekt: wat zijn de gevolgen van Cargill’s massale landbouwproductie.   Vr2 We hebben uw land niet gefotografeerd.   Boze man Wat doet hij daar met z’n verrekte camera?   [caption] Cargill: eten met een bijsmaak 00.02.03 Voiceover Misschien heeft u nooit van het bedrijf Cargill gehoord. Toch is Cargill als een onzichtbare figuur dagelijks aanwezig in onze keukens. Al vanaf het ontbijt zonder dat we het weten. Cargill koopt het graan waar brood van wordt gemaakt. Het bedrijf produceert en vervoert de vetten in onze margarine en de glucose die nodig is voor de jam. Net als de ingrediënten van de babymelk. Cargill maakt zelfs de grondstoffen voor de kattenbrokjes. De hele dag koopt, verkoopt en verandert Cargill de ingrediënten van alles wat er in onze koelkast zit. Die ingrediënten komen uit de hele wereld. Zo wordt in Brazilië soja verbouwd voor ons veevoer. In Frankrijk wordt zonnebloemolie geproduceerd. En de cacao voor de chocola uit Ivoorkust gehaald. Cargill is de grootste producent en handelaar in voedselingrediënten en landbouwproducten ter wereld. Omzet 121 miljard euro per jaar. Dat is twee keer zoveel als de jaaromzet van McDonald’s en Coca Cola bij elkaar. Maar er is ook kritiek op de multinational. 00.03.17   Bij een van de Franse vestigingen van Cargill wordt gedemonstreerd door Franse boeren. Ze zijn tegen de komst van een nieuw handelsverdrag tussen Amerika en Europa en de massaproductie van de landbouw. De boeren zijn bang dat ze nog verder in de knel komen. De Franse journalisten filmen de demonstratie en willen de woordvoerders van het bedrijf om een reactie vragen   Int. Bent u van Cargill? Oké. Zullen we naar binnen gaan? Zullen we ergens gaan staan? Oké. Voor het bord?     Wat betekent dat, ‘thrive’?   Man Dat is lastig anders te vertalen. Het lijkt op ‘groeien’ en ‘bloeien’. Het is een woord dat tegelijkertijd verwijst naar een plant die groeit en de best mogelijke ontwikkeling.   Int. Dus het lijkt op ‘opbloeien’?   Man Het kan zoiets betekenen als het opbloeien, dat iedereen opbloeit.   Voiceover Tijdens het interview nodigt Cargill de journalisten uit om te filmen in een van haar productiefaciliteiten. Dat is onverwacht, want Cargill werkt zelden mee aan een journalistieke productie. 00.04.31 Int. Dus we zijn uitgenodigd om de fabrieken van Cargill te bezoeken?   Man Die uitnodiging staat.   Int. Super. U bevestigt op camera dat we naar een Cargill-fabriek toe kunnen?   Man Ja, als u wilt zien waar Stéphane het over had, inderdaad.   Int. Ja, daar willen graag een afspraak voor maken.   Voiceover Na het interview nemen de journalisten contact op met Cargill om een afspraak te maken. De voorlichter van de Franse Cargill vestiging stelt voor om in oktober opnames te maken.   Vrouw We bekijken uw voorstel om te komen tussen de 24e en de 31e.   Man (telefoon) Ik heb niet gezegd dat het vaststaat maar het is een mogelijkheid. Ik ga ervoor vechten. Ik hoop  dat het gaat lukken, want we kunnen interessante dingen laten zien... Ook al is het in het kader van een kritische reportage.   Voiceover Hierna verstrijken de dagen en Cargill laat niets meer van zich horen. Het onderzoek van de Franse journalisten gaat gewoon door. Om steeds hogere rendementen te kunnen halen heeft Cargill zijn productiesysteem wereldwijd onderverdeeld in bevoorradingszones. In Oekraïne is het tarwe, in Ivoorkust cacao, in Indonesië palmolie en in Brazilië suiker en soja. Deze hyperspecialisatie kan problemen veroorzaken voor de bevolking in deze landen. Zoals in Brazilië. De journalisten willen met eigen ogen zien wat de gevolgen zijn van Cargill’s  massaproductie van soja. Ze vertrekken naar de Braziliaanse deelstaten Pará en Mato Grosso in het Amazone gebied. Daar zien ze hoe het landschap ingrijpend is veranderd. Hier stonden vroeger bossen die de longen van de wereld waren. Ze zijn gekapt zover het oog reikt zijn nu vooral enorme sojavelden te zien. De soja is bestemd voor de export. Het gaat naar Azië en Europa. Van de sojaolie wordt biobrandstof gemaakt en van het meel uit de soja goedkoop veevoer dat ook in Nederland wordt gebruikt. De Braziliaanse sojaplantages zijn van een aantal grootgrondbezitters die veelal aan Cargill leveren. Overal langs de weg slaan opslagloodsen met de naam van de multinational. Voor de komst van de soja van de landbouw hier gevarieerd. Kleine boeren verbouwden cassaven, pepers en bonen. Maar inmiddels hebben ze hun land verkocht aan de grote sojaboeren en zijn naar de steden vertrokken. Door de sojateelt zijn veel minder banen in de streek de dorpen liggen er verlaten bij. Boer Joshua Da Silva weigerde zijn land te verkopen. Hij is de enige die voor de camera met de journalisten durft te praten.   Silva Dat is m’n voorraad drinkwater.   Int. Maar er staat Cargill op. Werkt u voor ze?   Silva Nee, er heeft boter in gezeten. Dat is m’n cassaveveld. Ik verbouw alleen nog cassave. Rijst groeit hier niet meer door een ziekte die met de soja is meegekomen. 00.07.52 voiceover Het stuk land ligt tussen de sojavelden.   Silva M’n buren hebben hun land verkocht,   [caption] J. da Silva     en hoopten daarmee een beter leven te krijgen in de stad. Maar het is niet gelukt. Het lukte ze niet het geld dat ze kregen goed te investeren. Ze dachten dat het heel veel geld was, maar het was niks. Ze hebben zich laten meeslepen. Ze waren naïef en trapten erin.   Int. Wilt u niet verkopen?   Silva Nee hoor, ik blijf hier tot m’n dood.   Int. Hoe gaat het, Ivete?   Ivete Welkom. Alles goed. Ik was met m’n planten bezig. Die geven me zuurstof en helpen me te overleven.   Voiceover Volgens gemeenteraadslid Ivete Bastos wordt het land van de kleine boeren niet altijd vrijwillig afgestaan. Landroof is een groot probleem in de streek.   Ivete Sommige grondbezitters hebben de kleine boeren bedreigd.   [caption] I. Bastos gemeenteraadslid     Ze laten huizen in brand steken en mensen vermoorden. Voor ons hier in het Amazonegebied is soja het gewas van de dood. Niet van het leven.   Int. Als u het over het gewas van de dood heeft, doelt u daarmee op Cargill?   Ivete Ja, ik heb het over Cargill en over soja. Soja zou voor ons geen belangrijk gewas zijn als er geen mensen achter zaten die het kopen en deze handel ontwikkelen. 00.09.30 Voiceover Het gemeenteraadslid uit zware beschuldigingen tegen de soja boeren. En niet zonder gevaar.   Ivete Ze probeerden me te vermoorden. Ze probeerden me uit m’n huis te zetten. De laatste keer zeiden ze dat ze met plezier langzaam zouden zien sterven. Niet snel, want bij een snelle dood zou ik niet genoeg boeten.   Voiceover Bastos wordt al zeven jaar beveiligd vanwege de bedreigingen. Cargill haalt veel van de soja uit dit Braziliaanse gebied. De journalisten gaan op zoek naar de grootgrond bezitters die aan Cargill leveren.   Int. Hallo. Ik wil graag de eigenaar spreken   Man Dat ben ik.   Int. Ik ben Stefania en dit is Pedro. We zagen de tractors en stopten om even te kijken.   Man Ik mag u geen interview geven.   Int. Waarom niet?   Man De andere eigenaren vinden het beter om niet met u te praten. Men zegt dat we heel Brazilië schade berokkenen. Ik wil niet dat mensen mij daaraan koppelen en  ik wil niet met de media praten. Hier in de streek zal geen enkele eigenaar dat doen.   Voiceover Politici maken zich hard voor de komst van Cargill in de streek. Zoals Statenlid [Juhakim lira Maia]. Hij is bereidt een interview te geven in zijn villa.   Int. Hoe is Cargill in deze streek gekomen?  U was burgemeester van deze stad, toch?   Maia Ja, wij zijn verantwoordelijk voor deze transformatie.   [caption] J. Lira Maia, politicus     Toen wij de stad bestuurden daarvoor was er niets, nog geen hectare met gemechaniseerde landbouw. En in 2004 was bijna 80.000 hectare soja geplant.   Int. (man) Kleine boeren klagen over de komst van de soja. Ze zeggen dat het van invloed is op hun opbrengst.   Maia Zij weten er niets van. Ze zeggen dat om ideologische en sentimentele redenen.   Int. (man) Wat betekent sentimentaliteit voor u?   Maia Dat ze niet willen dat het Amazonegebied zich ontwikkelt. Ze denken dat ontwikkeling gelijkstaat aan vernietiging. 00.12.06   De uitbreiding van de soja teelt komt de politicus goed uit. Hij verbouwt het zelf ook en heeft een terrein zo groot als 500 voetbalvelden.   Int. Wat verbouwt u?   Maia Soja, maïs. En ik heb vee.   Int. (man) Bezit u veel hectaren?   Maia Nee, ik ben een kleine boer. Ik heb 600 of 700 hectaren.   Voiceover Cargill heeft in 2003 een haven aangelegd aan de Amazone rivier. Jaarlijks wordt hier vanuit Santarem 2,5 miljoen ton soja verscheept naar Azië en naar Europa. De komst van de haven heeft tot protesten geleid bij de bewoners van de stad. Bij het inladen van de soja komen stofwolken vrij die tot gezondheidsklachten kunnen leiden.   Man Mensen die astma hebben, kunnen niet slapen. Het is krankzinnig.  Ik draag dit masker tijdens het werk. En zelfs als ik slaap. Santarem was zo mooi. Die haven had hier nooit mogen komen.   Voiceover Volgens officier van justitie [Felitio Pontes] heeft Cargill voordat de haven werd aangelegd niet het verplichte milieueffect onderzoek gedaan. Volgens hem is de Cargill haven daarom illegaal.   Pontes De haven in Santarem had nooit gebouwd mogen worden.   [caption] F. Pontes, officier van justitie     Als er iets misgaat, komt de vervuiling direct in het centrum waar de meeste mensen wonen. Ze hebben geen respect gehad voor de inwoners. Ze hebben geen respect gehad voor de kleine boeren. Cargill had nergens respect voor toen het hier kwam. De multinational heeft geen rekening gehouden met de mensen die altijd in het Amazonegebied hebben geleefd.   Voiceover Door de inspanningen van de officier van justitie moest Cargill van de rechter alsnog een onderzoek laten doen naar de milieu effecten. 00.14.13   Maar de haven is er nog steeds en nog steeds wordt er geprocedeerd. Terug in Frankrijk. De uitnodiging voor het officiële bezoek aan de Cargill fabriek is nog steeds niet binnen. De journalisten besluiten naar de Verenigde Staten te reizen. Daar bevindt zich het hoofdkantoor van Cargill. Ze gaan er naar toe maar ze komen niet binnen.   Man Mag ik uw rijbewijs zien?   Vrouw Natuurlijk. Vraag u dat vaker?   Man Ja, we doen dit voortdurend. Iedereen die hier niet werkt en foto’s maakt of rondloopt moeten we om z’n naam vragen.   Vrouw Heeft u zulke grote geheimen dan, dat u het zo goed moet bewaken?   Man Ja, hier werken wetenschappers en alles. Het is heel belangrijk.   Voiceover De journalisten komen niet dichter in de buurt met hun auto. Maar ze willen toch graag met eigen ogen zien hoe het hoofdkantoor van Cargill eruit ziet en huren een helikopter. Vanuit de lucht is goed te zien hoe enorm het complex is. Omdat het op een fort lijkt wordt het in de volksmond ook wel het Pentagon genoemd. Voor de directie en hoogste manager is een compleet Frans kasteel nagemaakt. En aan de rivier is een haven aangelegd genaamd ‘port Cargill’. Het Cargill imperium is grotendeels in handen van de familie McMillan. De nazaten van de schoonzoon van de grondlegger W.W. Cargill. In 150 jaar hebben de landbouw veranderd in een wereldwijde industrie in 67 landen met 153.000 werknemers. 00.16.00   In de Verenigde Staten zou Cargill ook betrokken zijn bij milieuproblemen. De journalisten reizen door naar een Cargill fabriek in Arkansas. Midden in de bossen ligt de rivier de Buffalo. Aan de rand van dit natuurgebied is in 2013 een megastal verrezen met 6500 varkens. Cargill is eigenaar van de varkens. De fokkers van de gebouwen. De journalisten willen het complex van dichtbij bekijken.   Int. We zijn er. Dit is Cargill en C&H Farms. Verboden toegang, staat er. Maar we gaan er toch kijken. Misschien horen we de varkens. We horen de varkens knorren. Wat stinkt dat. Ik doe het raampje maar dicht, want het stinkt echt. Het ruikt heel erg naar dierenuitwerpselen. Alles is goed afgesloten. Maar het is wel enorm. Hier stinkt het echt heel erg. Dit noemen ze de lagune. De stank is ondraaglijk.   Voiceover De lagune zoals de meertjes genoemd worden zit vol met varkenspoep. De varkens produceren 7 miljoen liter mest per jaar. Om dat kwijt te raken heeft de fabriek afspraken gemaakt met boeren uit de omgeving die het over hun akkers uitstrooien. Maar geoloog John van Brahana maakt zich daar zorgen over. Volgens hem wordt veel meer mest over de akkers uitgestrooid dan de gewassen kunnen opnemen. De emeritus professor denkt dat de Buffalo hierdoor vervuild wordt.   Brahana We zetten 6500 varkens op een karstbodem,   [caption] J. van Brahana, geoloog     met ondergrondse bronnen die de Buffalo rivier voeden. He afval van 6500 varkens staat gelijk aan dat van 30.000 mensen dat zonder enige bewerking over het land wordt verspreid.   Voiceover Voordat de megastal werd gebouwd is niet onderzocht of de Buffalo rivier vervuild kan raken. De bezorgde geoloog besluit dat zelf te gaan doen.   Brahana Ik giet de kleurstof erin. Hij is niet schadelijk. Het geeft ons informatie over de ondergrond waar moeilijk te zien is waar het water naartoe stroomt. 00.18.48   We zien of er een verontreiniging is als de kleurstof eruit komt en dan weten we dat we in dat gebied de bronnen vervuild zijn en we ze moeten beschermen.   Voiceover Twee dagen later gaan ze paar kilometer verderop kijken of de kleurstof zich heeft verspreid.   Brahana Het reservoir is rood, nietwaar? Het is mooi roze.   Int. Ja, het is roze. De kleurstof is tot hier gekomen. Gebeurt hetzelfde met de varkensmest?   Brahana Inderdaad.   Int. Wat betekent dat met betrekking tot de mest?   Brahana Het laat zien waar de mest heen gaat hoe ver en hoelang dat duurt. Die gegevens hebben we nog niet allemaal.  De eigenaren van de varkenshouderij zeggen dat het daar blijft. Maar wij zien verplaatsingen.   Voiceover De geoloog denkt dat de mest ook het water verderop in het park kan verontreinigen. Hij laat de journalist plekken zien in het natuurpark waar kinderen in de Buffalo rivier spelen met hun ouders en grootouders.   Int. Welke stoffen denkt u daardoor nu in de rivier te vinden?   Brahana De twee meest problematische zijn fosfor en nitraat.   [caption] J. van Brahana, geoloog     Die zitten in heel hoge concentraties in mest. Nitraten kunnen potentieel gevaarlijk zijn want ze beïnvloeden het vervoer van zuurstof in het lichaam. Dat kan gevaarlijk zijn voor zuigelingen en ouderen.   Voiceover Op de velden aan de rand van het park wordt de mest van de varkensfabriek uitgereden. De journalisten gaan er naar toe maar ze zijn niet welkom.   Int. Hij gaat ons rammen. Hij gaat ons rammen.   Boer Als jullie m’n boerderij of land fotograferen   Int. We hebben uw land niet gefotografeerd.   Boer Wat deed hij dan op dat veld met die verrekte camera? 00.21.26 Int. Waarom bedreigt u ons?   Boer Geef me die camera.     Als ik één foto zie van mijn land sleep ik je voor de rechter en eis ik schadevergoeding. Laat ik niet meer zien dat je hier foto’s staat te maken.   Voiceover Om de bouwvergunning rond te krijgen voor de mega varkensstal moesten de eigenaren van de omringende stukken land eerst officieel akkoord gaan met het uitrollen van de Cargill mest. Volgens dit document gaven de 17 percelen daar allemaal toestemming voor. Maar er lijkt gesjoemeld te zijn met het document. Samual Dye is eigenaar van perceel 16. Hij houdt al 15 jaar koeien op zijn land. Dye wil niet dat de mest daar wordt verspreid maar volgens het document heeft hij daar wel toestemming voor gegeven. Ene Barbara heeft ter goedkeuring een handtekening gezet. Een vrouw die hij helemaal niet kent. Dye kwam er per toeval achter.   [caption] S. Dye   Dye Een van m’n buren liet het me zien en vroeg of ik had getekend. Nee, zei ik. Ik heb  niet getekend. Dus toen kwam ik erachter.   Int. Wat was uw reactie toen u besefte dat u in het document stond?   Dye Ik werd eerst erg kwaad. Ik wist dat het een opzettelijke fout was.   voiceover Dye ontdekt dan dat nog twee eigenaren hetzelfde is overkomen. Ze dienen allemaal een klacht in bij de milieu instantie van Arkansas die de bouwvergunning heeft afgegeven.     De journalisten willen weten hoe het zit met die valse handtekeningen. Maar de milieu instantie wil ze niet te woord staan.   Vr Stuur me maar een mail, maar we zullen niets zeggen in uw documentaire. Dank u.   Int. Dank u. Fijne dag. 00.23.40 Voiceover De journalisten hebben nog steeds geen definitieve afspraak kunnen maken voor het geplande bezoek aan een Cargill fabriek. Als ze contact opnemen horen ze dat de afspraak tot december wordt uitgesteld. Dan volgt weer uitstel tot begin januari. En drie dagen voor de opname blaast Cargill het bezoek helemaal af.   Man Ik vrees dat het niet gaat lukken.   Journalist Waarom niet?   Man De directeur vraag zich af: Is dat wel een goed idee om toestemming te geven aan een ploeg die ons alleen maar zal aanvallen.   Voiceover Milieu organisaties wijzen Cargill er al jaren op dat de massale sojaproductie in het Amazone gebied tot ontbossing leidt. In 2004 doet Cargill beloftes om duurzamere soja te produceren. En vorig jaar op de VN klimaattop bevestigt president directeur Dave McLenin nogmaals deze toestemmingen.   McLenin In Brazilië vechten we al tien jaar tegen de ontbossing. Cargill blijft concrete en vrijwillige maatregelen nemen om de bossen en voedselvoorziening in de wereld te beschermen.   Voiceover Maar komt Cargill haar beloftes na? Terug naar Brazilië. Daar staat sinds 1988 een straf op het kappen van bossen. Want de ontbossing van het Amazonegebied is een groot probleem. Hier stonden eeuwen ouden bomen maar in 20 jaar tijd werd een bosgebied zo groot als Duitsland gekapt of in de as gelegd. Nog steeds ontstaan regelmatig nieuwe branden. De journalisten willen weten hoe die branden ontstaan en benaderen een boer die soja levert aan Cargill. 00.25.34   Hij wil alleen met ze praten als hij onherkenbaar in beeld komt.   Int. We zien onderweg veel afgebrande bossen. Hoe komt dat?   Boer Ontbossing. Dat gebeurt soms. Het bos vliegt in brand.   Int. (man) Ontstaat de brand per ongeluk?   Boer Laat ik het zo zeggen: Het komt ons goed uit. Het ligt ingewikkeld. Soms vliegt de boel echt per ongeluk in brand. Dat is toeval. Maar andere keren komt het goed uit.   Int. (man) Dus dan is het min of meer met opzet gebeurd?   Boer Ja. Ze verwoesten het bos stukje bij beetje zonder dat iemand het merkt.   Voiceover De journalisten krijgen ’n vertrouwelijk rapport in handen. Hieruit blijkt dat Cargill zaken heeft gedaan met boeren die boetes op hun naam hadden staan wegens ontbossing. In dit document staan meer dan 10 namen van beboete boeren waar Cargill mee in zee is gegaan. 00.26.39   Deze man kreeg twee keer een boete opgelegd. In 2008 en in 2009. Toch kocht Cargill daarna in 2009 soja van hem. Dit terwijl de president directeur van Cargill op de VN klimaattop heeft beloofd ontbossing tegen te gaan. De journalisten vliegen naar de hoofdstad Brasilia. Daar staat een bijeenkomst gepland op het ministerie van milieu. Waar ook een van de managers van Cargill aanwezig zal zijn. Ze willen van hem weten waarom Cargill zaken doet met boeren die beboet zijn voor ontbossing.   Int. Cargill werkt nog met bedrijven die beboet zijn. Is dat niet hypocriet? Ondermijnt dat niet uw geloofwaardigheid?   Man Nee. Impliceert u dat we werken met bedrijven…   Int. Bedrijven die zijn beboet wegens ontbossing.   Man Daar werkt Cargill niet mee. Als ze weten dat die bestaan, werken we niet met ze.   Int. U werkt niet met bedrijven die zijn beboet?   Man Nee.     Maar ze staat te filmen en ik wil geen interview geven.   Int. Ik heb hier informatie over boerderijen die zijn beboet in 2008. U heeft soja van ze gekocht in 2012 en 2013. Is dat niet in strijd met de ethische principes van Cargill?   Man Ik kan die informatie niet bevestigen. Ik ben er niet verantwoordelijk voor. Dit gesprek is afgelopen.   Int. Vindt u het niet belangrijk?   Man Ik geef liever geen antwoord.   Int. Eerst vond u het goed. Wat is het probleem? Het is toch belangrijk. De mensen willen het weten en u geeft geen antwoord. Het gaat om ontbossing. Over mensen die met Cargill werken. Vindt u dat niet belangrijk? 00.28.43   Neem me niet kwalijk. Dat is toch belangrijk.   Voiceover De manager van Cargill vlucht het kantoor in van de minister.     De uitbreiding van de soja teelt bedreigt niet alleen de bossen maar ook de oorspronkelijke bewoners van het amazone gebied. Soja heeft de natuurlijke leefomgeving van de indianen in dit gebied verwoest.   Man Het is vlees.   Int. (man) Om te eten?   Man Ja, het is erg lekker.   Voiceover De Braziliaanse overheid heeft in 1988 een reservaat opgericht voor de indianen. Maar sindsdien woedt een felle strijd over de grenzen van dat gebied. Boeren vinden dat zij van oudsher rechten hebben op het land dat nu bij het reservaat hoort. Ze willen daar soja verbouwen. In 2012 schiet het leger de indianen te hulp.   Nieuwslezer De confrontatie duurde bijna 30 minuten. Voor boeren die weigerden te vertrekken werden politie en nationale veiligheidstroepen ingezet.   Voiceover Na alle strijd en vele branden is er veel bos in het reservaat verwoest. De indianen zijn boos op Cargill.   Paridzane Ze moeten voor het gericht worden gedaagd. Ze moeten boeten voor hun daden.   [caption] D. Paridzané, opperhoofd     Ze moesten ons compensatie aanbieden voor de soja die ze  hier hebben gekocht. Dat is wat ik vraag. Ik geeft dit interview zodat het ons, de maräiwatésdé verder helpt want de Amerikanen hebben veel vernietigd. Ze moeten betalen voor alle verwoestingen, voor de bossen die ze hebben verwoest.   Voiceover Na al hun bevindingen in Brazilië en Noord Amerika dringen de journalisten bij Cargill nogmaals aan op een interview. Nu acht maanden laten zegt de multinational eindelijk een interview toe. Via internet.   Mike Dit is Mike, dit is Stenka   Int. Aangenaam, Mike.   Mike M’n excuses dat het zo lang heeft geduurd. We willen u helpen en transparant zijn.   Voiceover De eerste vraag gaat over de varkens van Cargill in de megastal in de Verenigde Staten vlakbij de Buffalo rivier.   Int. Als de afgegeven vergunning ontwettig blijkt te zijn en er vervuiling blijkt te zijn, at doet u dan met de megastal?   Mike Ik maak weer bezwaar tegen het woord onwettig.   [caption] M. Fernandez, vice-president Cargill     Ik denk dat er misschien wel wat problemen opduiken bij het milieuonderzoek. Ik vermoed dat de regering ons zal vragen een aantal zaken te wijzigen. Maar dat gebeurt zo vaak.   Int. Het verbaast me dat een groot bedrijf als Cargill niet vooraf onderzoek heeft gedaan.   Mike Die boerderij is niet van ons.     We kopen alleen de varkens van die faciliteit. Maar we kijken wel wat er gebeurt met onze leveranciers. Maar wij hebben de plek niet gekozen en de boerderij niet gebouwd.   Int. Is dat uw antwoord?   Mike Nee, dat is precies zoals het is. Dat is wat anders.   Voiceover De tweede vraag gaat over de haven van Santarém in Brazilië   Int. Waarom heeft u zich in Santarém niet aan de wet gehouden bij de aanleg van zoiets groots?   Mike De regering heeft onze plannen in eerste instantie goedgekeurd. Pas toen er veel protesten kwamen uit Santarém zeiden ze: Er zit misschien een fout in de vergunningaanvraag.   [caption] M. Fernandez, vice-president Cargill     Dus toen kwam er een rechtszaak en ja, we hebben dingen aangepast. Het punt is: we veranderen wat nodig was. We willen de dingen goed doen. Als er fouten worden gemaakt, herstellen we ze. 00.33.10 Voiceover De rechter heeft Cargill alsnog gedwongen tot een milieueffect onderzoek. Maar de vervuiling is volgens omwonenden nog steeds niet opgelost. De journalist wil ook een reactie op het document dat ze in handen kregen in Brazilië. Hieruit blijkt dat Cargill zaken deed met boeren die beboet zijn voor ontbossing.   Mike Ik ken wel andere gevallen waarbij mensen oogst opkochten die ze niet hadden moeten kopen. Die werknemers werken niet meer voor ons. Ik kijk graag naar dat document.   Int. Is dat uw enige commentaar?   Mike Nogmaals, onze inzet is te doen wat goed is. 00.33.58 [caption] Zembla, Internationaal.     [aftiteling]

[caption]

ZEMBLA, internationaal

Voiceover

Vanavond in Zembla internationaal onderzoeken Franse journalisten de werkwijze van de Amerikaanse multinational Cargill. Cargill produceert en verhandelt wereldwijd bijna alle ingrediënten die nodig zijn voor ons voedsel. Maar deze enorme landbouwindustrie heeft een keerzijde. Critici waarschuwen al jaren voor de gevaren voor mens en natuur.

Man1 (bril)

Dat kan gevaarlijk zijn voor zuigelingen en ouderen.

Voiceover

In Noord Amerika maken de bewoners zich zorgen over verontreinigd water rondom een Cargill fabriek. En in Brazilië is Cargill’s soja teelt volgens de bewoners schadelijk voor hun gezondheid.

00.01.09

Man2

Mensen die astma hebben kunnen niet slapen. Het is krankzinnig.

Vr1

Voor ons hier in het Amazonegebied is soja het gewas van de dood.

Voiceover

Er is grote bezorgdheid maar Cargill is niet erg happig op vragen.

Man3

Dit gesprek is afgelopen. Het is belangrijk.

Voiceover

Wat gebeurt er achter de gesloten deuren van Cargill?

Vr2

Verboden toegang, staat er. Maar we gaan er toch kijken.

Voiceover

Zembla internationaal onderzoekt: wat zijn de gevolgen van Cargill’s massale landbouwproductie.

Vr2

We hebben uw land niet gefotografeerd.

Boze man

Wat doet hij daar met z’n verrekte camera?

[caption]

00.02.03

Voiceover

Misschien heeft u nooit van het bedrijf Cargill gehoord. Toch is Cargill als een onzichtbare figuur dagelijks aanwezig in onze keukens. Al vanaf het ontbijt zonder dat we het weten. Cargill koopt het graan waar brood van wordt gemaakt. Het bedrijf produceert en vervoert de vetten in onze margarine en de glucose die nodig is voor de jam. Net als de ingrediënten van de babymelk. Cargill maakt zelfs de grondstoffen voor de kattenbrokjes. De hele dag koopt, verkoopt en verandert Cargill de ingrediënten van alles wat er in onze koelkast zit. Die ingrediënten komen uit de hele wereld. Zo wordt in Brazilië soja verbouwd voor ons veevoer. In Frankrijk wordt zonnebloemolie geproduceerd. En de cacao voor de chocola uit Ivoorkust gehaald. Cargill is de grootste producent en handelaar in voedselingrediënten en landbouwproducten ter wereld. Omzet 121 miljard euro per jaar. Dat is twee keer zoveel als de jaaromzet van McDonald’s en Coca Cola bij elkaar. Maar er is ook kritiek op de multinational.

00.03.17

Bij een van de Franse vestigingen van Cargill wordt gedemonstreerd door Franse boeren. Ze zijn tegen de komst van een nieuw handelsverdrag tussen Amerika en Europa en de massaproductie van de landbouw. De boeren zijn bang dat ze nog verder in de knel komen. De Franse journalisten filmen de demonstratie en willen de woordvoerders van het bedrijf om een reactie vragen

Int.

Bent u van Cargill? Oké. Zullen we naar binnen gaan? Zullen we ergens gaan staan? Oké. Voor het bord?

Wat betekent dat, ‘thrive’?

Man

Dat is lastig anders te vertalen. Het lijkt op ‘groeien’ en ‘bloeien’. Het is een woord dat tegelijkertijd verwijst naar een plant die groeit en de best mogelijke ontwikkeling.

Int.

Dus het lijkt op ‘opbloeien’?

Man

Het kan zoiets betekenen als het opbloeien, dat iedereen opbloeit.

Voiceover

Tijdens het interview nodigt Cargill de journalisten uit om te filmen in een van haar productiefaciliteiten. Dat is onverwacht, want Cargill werkt zelden mee aan een journalistieke productie.

00.04.31

Int.

Dus we zijn uitgenodigd om de fabrieken van Cargill te bezoeken?

Man

Die uitnodiging staat.

Int.

Super. U bevestigt op camera dat we naar een Cargill-fabriek toe kunnen?

Man

Ja, als u wilt zien waar Stéphane het over had, inderdaad.

Int.

Ja, daar willen graag een afspraak voor maken.

Voiceover

Na het interview nemen de journalisten contact op met Cargill om een afspraak te maken. De voorlichter van de Franse Cargill vestiging stelt voor om in oktober opnames te maken.

Vrouw

We bekijken uw voorstel om te komen tussen de 24 ^e  en de 31 ^e .

Man (telefoon)

Ik heb niet gezegd dat het vaststaat maar het is een mogelijkheid. Ik ga ervoor vechten. Ik hoop  dat het gaat lukken, want we kunnen interessante dingen laten zien... Ook al is het in het kader van een kritische reportage.

Voiceover

Hierna verstrijken de dagen en Cargill laat niets meer van zich horen. Het onderzoek van de Franse journalisten gaat gewoon door. Om steeds hogere rendementen te kunnen halen heeft Cargill zijn productiesysteem wereldwijd onderverdeeld in bevoorradingszones. In Oekraïne is het tarwe, in Ivoorkust cacao, in Indonesië palmolie en in Brazilië suiker en soja. Deze hyperspecialisatie kan problemen veroorzaken voor de bevolking in deze landen. Zoals in Brazilië. De journalisten willen met eigen ogen zien wat de gevolgen zijn van Cargill’s  massaproductie van soja. Ze vertrekken naar de Braziliaanse deelstaten Pará en Mato Grosso in het Amazone gebied. Daar zien ze hoe het landschap ingrijpend is veranderd. Hier stonden vroeger bossen die de longen van de wereld waren. Ze zijn gekapt zover het oog reikt zijn nu vooral enorme sojavelden te zien. De soja is bestemd voor de export. Het gaat naar Azië en Europa. Van de sojaolie wordt biobrandstof gemaakt en van het meel uit de soja goedkoop veevoer dat ook in Nederland wordt gebruikt. De Braziliaanse sojaplantages zijn van een aantal grootgrondbezitters die veelal aan Cargill leveren. Overal langs de weg slaan opslagloodsen met de naam van de multinational. Voor de komst van de soja van de landbouw hier gevarieerd. Kleine boeren verbouwden cassaven, pepers en bonen. Maar inmiddels hebben ze hun land verkocht aan de grote sojaboeren en zijn naar de steden vertrokken. Door de sojateelt zijn veel minder banen in de streek de dorpen liggen er verlaten bij. Boer Joshua Da Silva weigerde zijn land te verkopen. Hij is de enige die voor de camera met de journalisten durft te praten.

Silva

Dat is m’n voorraad drinkwater.

Int.

Maar er staat Cargill op. Werkt u voor ze?

Silva

Nee, er heeft boter in gezeten. Dat is m’n cassaveveld. Ik verbouw alleen nog cassave. Rijst groeit hier niet meer door een ziekte die met de soja is meegekomen.

00.07.52

voiceover

Het stuk land ligt tussen de sojavelden.

Silva

M’n buren hebben hun land verkocht,

[caption]

en hoopten daarmee een beter leven te krijgen in de stad. Maar het is niet gelukt. Het lukte ze niet het geld dat ze kregen goed te investeren. Ze dachten dat het heel veel geld was, maar het was niks. Ze hebben zich laten meeslepen. Ze waren naïef en trapten erin.

Int.

Wilt u niet verkopen?

Silva

Nee hoor, ik blijf hier tot m’n dood.

Int.

Hoe gaat het, Ivete?

Ivete

Welkom. Alles goed. Ik was met m’n planten bezig. Die geven me zuurstof en helpen me te overleven.

Voiceover

Volgens gemeenteraadslid Ivete Bastos wordt het land van de kleine boeren niet altijd vrijwillig afgestaan. Landroof is een groot probleem in de streek.

Ivete

Sommige grondbezitters hebben de kleine boeren bedreigd.

[caption]

I . Bastos gemeenteraadslid

Ze laten huizen in brand steken en mensen vermoorden. Voor ons hier in het Amazonegebied is soja het gewas van de dood. Niet van het leven.

Int.

Als u het over het gewas van de dood heeft, doelt u daarmee op Cargill?

Ivete

Ja, ik heb het over Cargill en over soja. Soja zou voor ons geen belangrijk gewas zijn als er geen mensen achter zaten die het kopen en deze handel ontwikkelen.

00.09.30

Voiceover

Het gemeenteraadslid uit zware beschuldigingen tegen de soja boeren. En niet zonder gevaar.

Ivete

Ze probeerden me te vermoorden. Ze probeerden me uit m’n huis te zetten. De laatste keer zeiden ze dat ze met plezier langzaam zouden zien sterven. Niet snel, want bij een snelle dood zou ik niet genoeg boeten.

Voiceover

Bastos wordt al zeven jaar beveiligd vanwege de bedreigingen. Cargill haalt veel van de soja uit dit Braziliaanse gebied. De journalisten gaan op zoek naar de grootgrond bezitters die aan Cargill leveren.

Int.

Hallo. Ik wil graag de eigenaar spreken

Man

Dat ben ik.

Int.

Ik ben Stefania en dit is Pedro. We zagen de tractors en stopten om even te kijken.

Man

Ik mag u geen interview geven.

Int.

Waarom niet?

Man

De andere eigenaren vinden het beter om niet met u te praten. Men zegt dat we heel Brazilië schade berokkenen. Ik wil niet dat mensen mij daaraan koppelen en  ik wil niet met de media praten. Hier in de streek zal geen enkele eigenaar dat doen.

Voiceover

Politici maken zich hard voor de komst van Cargill in de streek. Zoals Statenlid [Juhakim lira Maia]. Hij is bereidt een interview te geven in zijn villa.

Int.

Hoe is Cargill in deze streek gekomen?  U was burgemeester van deze stad, toch?

Maia

Ja, wij zijn verantwoordelijk voor deze transformatie.

[caption]

Toen wij de stad bestuurden daarvoor was er niets, nog geen hectare met gemechaniseerde landbouw. En in 2004 was bijna 80.000 hectare soja geplant.

Int. (man)

Kleine boeren klagen over de komst van de soja. Ze zeggen dat het van invloed is op hun opbrengst.

Maia

Zij weten er niets van. Ze zeggen dat om ideologische en sentimentele redenen.

Int. (man)

Wat betekent sentimentaliteit voor u?

Maia

Dat ze niet willen dat het Amazonegebied zich ontwikkelt. Ze denken dat ontwikkeling gelijkstaat aan vernietiging.

00.12.06

De uitbreiding van de soja teelt komt de politicus goed uit. Hij verbouwt het zelf ook en heeft een terrein zo groot als 500 voetbalvelden.

Int.

Wat verbouwt u?

Maia

Soja, maïs. En ik heb vee.

Int. (man)

Bezit u veel hectaren?

Maia

Nee, ik ben een kleine boer. Ik heb 600 of 700 hectaren.

Voiceover

Cargill heeft in 2003 een haven aangelegd aan de Amazone rivier. Jaarlijks wordt hier vanuit Santarem 2,5 miljoen ton soja verscheept naar Azië en naar Europa. De komst van de haven heeft tot protesten geleid bij de bewoners van de stad. Bij het inladen van de soja komen stofwolken vrij die tot gezondheidsklachten kunnen leiden.

Man

Mensen die astma hebben, kunnen niet slapen. Het is krankzinnig.  Ik draag dit masker tijdens het werk. En zelfs als ik slaap. Santarem was zo mooi. Die haven had hier nooit mogen komen.

Voiceover

Volgens officier van justitie [Felitio Pontes] heeft Cargill voordat de haven werd aangelegd niet het verplichte milieueffect onderzoek gedaan. Volgens hem is de Cargill haven daarom illegaal.

Pontes

De haven in Santarem had nooit gebouwd mogen worden.

[caption]

Als er iets misgaat, komt de vervuiling direct in het centrum waar de meeste mensen wonen. Ze hebben geen respect gehad voor de inwoners. Ze hebben geen respect gehad voor de kleine boeren. Cargill had nergens respect voor toen het hier kwam. De multinational heeft geen rekening gehouden met de mensen die altijd in het Amazonegebied hebben geleefd.

Voiceover

Door de inspanningen van de officier van justitie moest Cargill van de rechter alsnog een onderzoek laten doen naar de milieu effecten.

00.14.13

Maar de haven is er nog steeds en nog steeds wordt er geprocedeerd. Terug in Frankrijk. De uitnodiging voor het officiële bezoek aan de Cargill fabriek is nog steeds niet binnen. De journalisten besluiten naar de Verenigde Staten te reizen. Daar bevindt zich het hoofdkantoor van Cargill. Ze gaan er naar toe maar ze komen niet binnen.

Man

Mag ik uw rijbewijs zien?

Vrouw

Natuurlijk. Vraag u dat vaker?

Man

Ja, we doen dit voortdurend. Iedereen die hier niet werkt en foto’s maakt of rondloopt moeten we om z’n naam vragen.

Vrouw

Heeft u zulke grote geheimen dan, dat u het zo goed moet bewaken?

Man

Ja, hier werken wetenschappers en alles. Het is heel belangrijk.

Voiceover

De journalisten komen niet dichter in de buurt met hun auto. Maar ze willen toch graag met eigen ogen zien hoe het hoofdkantoor van Cargill eruit ziet en huren een helikopter. Vanuit de lucht is goed te zien hoe enorm het complex is. Omdat het op een fort lijkt wordt het in de volksmond ook wel het Pentagon genoemd. Voor de directie en hoogste manager is een compleet Frans kasteel nagemaakt. En aan de rivier is een haven aangelegd genaamd ‘port Cargill’. Het Cargill imperium is grotendeels in handen van de familie McMillan. De nazaten van de schoonzoon van de grondlegger W.W. Cargill. In 150 jaar hebben de landbouw veranderd in een wereldwijde industrie in 67 landen met 153.000 werknemers.

00.16.00

In de Verenigde Staten zou Cargill ook betrokken zijn bij milieuproblemen. De journalisten reizen door naar een Cargill fabriek in Arkansas. Midden in de bossen ligt de rivier de Buffalo. Aan de rand van dit natuurgebied is in 2013 een megastal verrezen met 6500 varkens. Cargill is eigenaar van de varkens. De fokkers van de gebouwen. De journalisten willen het complex van dichtbij bekijken.

Int.

We zijn er. Dit is Cargill en C&H Farms. Verboden toegang, staat er. Maar we gaan er toch kijken. Misschien horen we de varkens. We horen de varkens knorren. Wat stinkt dat. Ik doe het raampje maar dicht, want het stinkt echt. Het ruikt heel erg naar dierenuitwerpselen. Alles is goed afgesloten. Maar het is wel enorm. Hier stinkt het echt heel erg. Dit noemen ze de lagune. De stank is ondraaglijk.

Voiceover

De lagune zoals de meertjes genoemd worden zit vol met varkenspoep. De varkens produceren 7 miljoen liter mest per jaar. Om dat kwijt te raken heeft de fabriek afspraken gemaakt met boeren uit de omgeving die het over hun akkers uitstrooien. Maar geoloog John van Brahana maakt zich daar zorgen over. Volgens hem wordt veel meer mest over de akkers uitgestrooid dan de gewassen kunnen opnemen. De emeritus professor denkt dat de Buffalo hierdoor vervuild wordt.

Brahana

We zetten 6500 varkens op een karstbodem,

[caption]

met ondergrondse bronnen die de Buffalo rivier voeden. He afval van 6500 varkens staat gelijk aan dat van 30.000 mensen dat zonder enige bewerking over het land wordt verspreid.

Voiceover

Voordat de megastal werd gebouwd is niet onderzocht of de Buffalo rivier vervuild kan raken. De bezorgde geoloog besluit dat zelf te gaan doen.

Brahana

Ik giet de kleurstof erin. Hij is niet schadelijk. Het geeft ons informatie over de ondergrond waar moeilijk te zien is waar het water naartoe stroomt.

00.18.48

We zien of er een verontreiniging is als de kleurstof eruit komt en dan weten we dat we in dat gebied de bronnen vervuild zijn en we ze moeten beschermen.

Voiceover

Twee dagen later gaan ze paar kilometer verderop kijken of de kleurstof zich heeft verspreid.

Brahana

Het reservoir is rood, nietwaar? Het is mooi roze.

Int.

Ja, het is roze. De kleurstof is tot hier gekomen. Gebeurt hetzelfde met de varkensmest?

Brahana

Inderdaad.

Int.

Wat betekent dat met betrekking tot de mest?

Brahana

Het laat zien waar de mest heen gaat hoe ver en hoelang dat duurt. Die gegevens hebben we nog niet allemaal.  De eigenaren van de varkenshouderij zeggen dat het daar blijft. Maar wij zien verplaatsingen.

Voiceover

De geoloog denkt dat de mest ook het water verderop in het park kan verontreinigen. Hij laat de journalist plekken zien in het natuurpark waar kinderen in de Buffalo rivier spelen met hun ouders en grootouders.

Int.

Welke stoffen denkt u daardoor nu in de rivier te vinden?

Brahana

De twee meest problematische zijn fosfor en nitraat.

[caption]

Die zitten in heel hoge concentraties in mest. Nitraten kunnen potentieel gevaarlijk zijn want ze beïnvloeden het vervoer van zuurstof in het lichaam. Dat kan gevaarlijk zijn voor zuigelingen en ouderen.

Voiceover

Op de velden aan de rand van het park wordt de mest van de varkensfabriek uitgereden. De journalisten gaan er naar toe maar ze zijn niet welkom.

Int.

Hij gaat ons rammen. Hij gaat ons rammen.

Boer

Als jullie m’n boerderij of land fotograferen

Int.

We hebben uw land niet gefotografeerd.

Boer

Wat deed hij dan op dat veld met die verrekte camera?

00.21.26

Int.

Waarom bedreigt u ons?

Boer

Geef me die camera.

Als ik één foto zie van mijn land sleep ik je voor de rechter en eis ik schadevergoeding. Laat ik niet meer zien dat je hier foto’s staat te maken.

Voiceover

Om de bouwvergunning rond te krijgen voor de mega varkensstal moesten de eigenaren van de omringende stukken land eerst officieel akkoord gaan met het uitrollen van de Cargill mest. Volgens dit document gaven de 17 percelen daar allemaal toestemming voor. Maar er lijkt gesjoemeld te zijn met het document. Samual Dye is eigenaar van perceel 16. Hij houdt al 15 jaar koeien op zijn land. Dye wil niet dat de mest daar wordt verspreid maar volgens het document heeft hij daar wel toestemming voor gegeven. Ene Barbara heeft ter goedkeuring een handtekening gezet. Een vrouw die hij helemaal niet kent. Dye kwam er per toeval achter.

[caption]

Dye

Een van m’n buren liet het me zien en vroeg of ik had getekend. Nee, zei ik. Ik heb  niet getekend. Dus toen kwam ik erachter.

Int.

Wat was uw reactie toen u besefte dat u in het document stond?

Dye

Ik werd eerst erg kwaad. Ik wist dat het een opzettelijke fout was.

voiceover

Dye ontdekt dan dat nog twee eigenaren hetzelfde is overkomen. Ze dienen allemaal een klacht in bij de milieu instantie van Arkansas die de bouwvergunning heeft afgegeven.

De journalisten willen weten hoe het zit met die valse handtekeningen. Maar de milieu instantie wil ze niet te woord staan.

Vr

Stuur me maar een mail, maar we zullen niets zeggen in uw documentaire. Dank u.

Int.

Dank u. Fijne dag.

00.23.40

Voiceover

De journalisten hebben nog steeds geen definitieve afspraak kunnen maken voor het geplande bezoek aan een Cargill fabriek. Als ze contact opnemen horen ze dat de afspraak tot december wordt uitgesteld. Dan volgt weer uitstel tot begin januari. En drie dagen voor de opname blaast Cargill het bezoek helemaal af.

Man

Ik vrees dat het niet gaat lukken.

Journalist

Waarom niet?

Man

De directeur vraag zich af: Is dat wel een goed idee om toestemming te geven aan een ploeg die ons alleen maar zal aanvallen.

Voiceover

Milieu organisaties wijzen Cargill er al jaren op dat de massale sojaproductie in het Amazone gebied tot ontbossing leidt. In 2004 doet Cargill beloftes om duurzamere soja te produceren. En vorig jaar op de VN klimaattop bevestigt president directeur Dave McLenin nogmaals deze toestemmingen.

McLenin

In Brazilië vechten we al tien jaar tegen de ontbossing. Cargill blijft concrete en vrijwillige maatregelen nemen om de bossen en voedselvoorziening in de wereld te beschermen.

Voiceover

Maar komt Cargill haar beloftes na? Terug naar Brazilië. Daar staat sinds 1988 een straf op het kappen van bossen. Want de ontbossing van het Amazonegebied is een groot probleem. Hier stonden eeuwen ouden bomen maar in 20 jaar tijd werd een bosgebied zo groot als Duitsland gekapt of in de as gelegd. Nog steeds ontstaan regelmatig nieuwe branden. De journalisten willen weten hoe die branden ontstaan en benaderen een boer die soja levert aan Cargill.

00.25.34

Hij wil alleen met ze praten als hij onherkenbaar in beeld komt.

Int.

We zien onderweg veel afgebrande bossen. Hoe komt dat?

Boer

Ontbossing. Dat gebeurt soms. Het bos vliegt in brand.

Int. (man)

Ontstaat de brand per ongeluk?

Boer

Laat ik het zo zeggen: Het komt ons goed uit. Het ligt ingewikkeld. Soms vliegt de boel echt per ongeluk in brand. Dat is toeval. Maar andere keren komt het goed uit.

Int. (man)

Dus dan is het min of meer met opzet gebeurd?

Boer

Ja. Ze verwoesten het bos stukje bij beetje zonder dat iemand het merkt.

Voiceover

De journalisten krijgen ’n vertrouwelijk rapport in handen. Hieruit blijkt dat Cargill zaken heeft gedaan met boeren die boetes op hun naam hadden staan wegens ontbossing. In dit document staan meer dan 10 namen van beboete boeren waar Cargill mee in zee is gegaan.

00.26.39

Deze man kreeg twee keer een boete opgelegd. In 2008 en in 2009. Toch kocht Cargill daarna in 2009 soja van hem. Dit terwijl de president directeur van Cargill op de VN klimaattop heeft beloofd ontbossing tegen te gaan. De journalisten vliegen naar de hoofdstad Brasilia. Daar staat een bijeenkomst gepland op het ministerie van milieu. Waar ook een van de managers van Cargill aanwezig zal zijn. Ze willen van hem weten waarom Cargill zaken doet met boeren die beboet zijn voor ontbossing.

Int.

Cargill werkt nog met bedrijven die beboet zijn. Is dat niet hypocriet? Ondermijnt dat niet uw geloofwaardigheid?

Man

Nee. Impliceert u dat we werken met bedrijven…

Int.

Bedrijven die zijn beboet wegens ontbossing.

Man

Daar werkt Cargill niet mee. Als ze weten dat die bestaan, werken we niet met ze.

Int.

U werkt niet met bedrijven die zijn beboet?

Man

Nee.

Maar ze staat te filmen en ik wil geen interview geven.

Int.

Ik heb hier informatie over boerderijen die zijn beboet in 2008. U heeft soja van ze gekocht in 2012 en 2013. Is dat niet in strijd met de ethische principes van Cargill?

Man

Ik kan die informatie niet bevestigen. Ik ben er niet verantwoordelijk voor. Dit gesprek is afgelopen.

Int.

Vindt u het niet belangrijk?

Man

Ik geef liever geen antwoord.

Int.

Eerst vond u het goed. Wat is het probleem? Het is toch belangrijk. De mensen willen het weten en u geeft geen antwoord. Het gaat om ontbossing. Over mensen die met Cargill werken. Vindt u dat niet belangrijk?

00.28.43

Neem me niet kwalijk. Dat is toch belangrijk.

Voiceover

De manager van Cargill vlucht het kantoor in van de minister.

De uitbreiding van de soja teelt bedreigt niet alleen de bossen maar ook de oorspronkelijke bewoners van het amazone gebied. Soja heeft de natuurlijke leefomgeving van de indianen in dit gebied verwoest.

Man

Het is vlees.

Int. (man)

Om te eten?

Man

Ja, het is erg lekker.

Voiceover

De Braziliaanse overheid heeft in 1988 een reservaat opgericht voor de indianen. Maar sindsdien woedt een felle strijd over de grenzen van dat gebied. Boeren vinden dat zij van oudsher rechten hebben op het land dat nu bij het reservaat hoort. Ze willen daar soja verbouwen. In 2012 schiet het leger de indianen te hulp.

Nieuwslezer

De confrontatie duurde bijna 30 minuten. Voor boeren die weigerden te vertrekken werden politie en nationale veiligheidstroepen ingezet.

Voiceover

Na alle strijd en vele branden is er veel bos in het reservaat verwoest. De indianen zijn boos op Cargill.

Paridzane

Ze moeten voor het gericht worden gedaagd. Ze moeten boeten voor hun daden.

[caption]

Ze moesten ons compensatie aanbieden voor de soja die ze  hier hebben gekocht. Dat is wat ik vraag. Ik geeft dit interview zodat het ons, de maräiwatésdé verder helpt want de Amerikanen hebben veel vernietigd. Ze moeten betalen voor alle verwoestingen, voor de bossen die ze hebben verwoest.

Voiceover

Na al hun bevindingen in Brazilië en Noord Amerika dringen de journalisten bij Cargill nogmaals aan op een interview. Nu acht maanden laten zegt de multinational eindelijk een interview toe. Via internet.

Mike

Dit is Mike, dit is Stenka

Int.

Aangenaam, Mike.

Mike

M’n excuses dat het zo lang heeft geduurd. We willen u helpen en transparant zijn.

Voiceover

De eerste vraag gaat over de varkens van Cargill in de megastal in de Verenigde Staten vlakbij de Buffalo rivier.

Int.

Als de afgegeven vergunning ontwettig blijkt te zijn en er vervuiling blijkt te zijn, at doet u dan met de megastal?

Mike

Ik maak weer bezwaar tegen het woord onwettig.

[caption]

Ik denk dat er misschien wel wat problemen opduiken bij het milieuonderzoek. Ik vermoed dat de regering ons zal vragen een aantal zaken te wijzigen. Maar dat gebeurt zo vaak.

Int.

Het verbaast me dat een groot bedrijf als Cargill niet vooraf onderzoek heeft gedaan.

Mike

Die boerderij is niet van ons.

We kopen alleen de varkens van die faciliteit. Maar we kijken wel wat er gebeurt met onze leveranciers. Maar wij hebben de plek niet gekozen en de boerderij niet gebouwd.

Int.

Is dat uw antwoord?

Mike

Nee, dat is precies zoals het is. Dat is wat anders.

Voiceover

De tweede vraag gaat over de haven van Santarém in Brazilië

Int.

Waarom heeft u zich in Santarém niet aan de wet gehouden bij de aanleg van zoiets groots?

Mike

De regering heeft onze plannen in eerste instantie goedgekeurd. Pas toen er veel protesten kwamen uit Santarém zeiden ze: Er zit misschien een fout in de vergunningaanvraag.

[caption]

Dus toen kwam er een rechtszaak en ja, we hebben dingen aangepast. Het punt is: we veranderen wat nodig was. We willen de dingen goed doen. Als er fouten worden gemaakt, herstellen we ze.

00.33.10

Voiceover

De rechter heeft Cargill alsnog gedwongen tot een milieueffect onderzoek. Maar de vervuiling is volgens omwonenden nog steeds niet opgelost. De journalist wil ook een reactie op het document dat ze in handen kregen in Brazilië. Hieruit blijkt dat Cargill zaken deed met boeren die beboet zijn voor ontbossing.

Mike

Ik ken wel andere gevallen waarbij mensen oogst opkochten die ze niet hadden moeten kopen. Die werknemers werken niet meer voor ons. Ik kijk graag naar dat document.

Int.

Is dat uw enige commentaar?

Mike

Nogmaals, onze inzet is te doen wat goed is.

00.33.58

[caption]

[aftiteling]