Transcriptie - Burenruzie

00.23

Vrouw

Ik ben nota bene bang in m’n eigen tuin. Vind je dat normaal?

voice-over

Agressie, geluidsoverlast, stankoverlast of asociaal gedrag. 1 op de drie Nederlanders heeft last van de buren.

Vrouw

Olie waar ze net in gebakken hebben. En dan gooien ze dat zo met pan en al gewoon naar beneden. Dus de hete, kokend hete olie gooien ze naar beneden.

voice-over

Gemeentes en woningbouw corporaties zien het aantal burenruzies toenemen.

Man

Ik krijg meer dossiers dan in het verleden. Ze duren gemiddeld ook langer. Ze worden zwaarder.

Vrouw

Stalken. Heel veel vernielingen. Intimideren. Agressie, verbale agressie. Ik was gewoon bang voor die mensen. Ik was echt bang voor die mensen.

voice-over

Gemeentes zijn verplicht om op te treden bij ernstige burenruzies. Maar dit is wat burgemeesters zeggen.

Burgemeester

Ik heb geen rechtsmiddelen of mogelijkheden om op te treden. Ik kan niks meer.

voice-over

Bestuurders zeggen dat ze slachtoffers niet kunnen helpen.

Int.

En wat betekent dat voor die mensen?

Burgemeester

Dat de situatie blijft zoals ‘ie is.

Vrouw

Ik heb hier wel zitten huilen aan de telefoon. Dat ik het niet meer wist. Ik denk wat moet ik nou toch weer. Iedere keer die nacht.

voice-over

Zembla onderzoekt de effectiviteit van de overheid bij de aanpak van burenconflicten.

[caption]

01.49

[caption]

Zoon vdHeeft

‘Geachte redactie, mijn ouders wonen in een rijtjeshuis in Uden en ze hebben in juni 2014 nieuwe buren gekregen. De drie honden van deze mensen blaffen dag en nacht. Hierdoor komt mijn moeder nauwelijks nog aan slapen toe.’

voice-over

Een paar maanden geleden schrijft meneer van de Heeft een brief aan Zembla. Hij maakt zich grote zorgen over zijn vader en moeder. Ze hebben last van de buren.

Zoon vdHeeft

‘De buren op hun gedrag aanspreken heeft niet geholpen, evenmin als het inschakelen van buurtbemiddeling.’

voice-over

Het hoogbejaarde echtpaar woont al 40 jaar ongestoord en gelukkig n een koophuis in Uden. Tot een jaar geleden met de kost van de nieuwe buren en hun drie honden alles verandert.

[caption]

Mw vdHeeft

Dan lig ik net in bed, dan is het een uur of twaalf. Dan gaan die drie honden in de tuin. Dan worden ze uitgelaten want ze doen d’r behoefte ook in de tuin he. Alles. Dat moeten ze dan natuurlijk nog even doen voor de nacht. Dan staan ze daar met z’n drieën te blaffen midden in de nacht. Om een uur wakker worden, om drie uur wakker worden, om vier uur wakker worden. Van dat geblaf.

Int.

En wat doet dat met u?

Mw vdHeeft

Nou wat doet dat met je, ik word dan, ik word daar boos om natuurlijk.

voice-over

De zoon van het echtpaar van der Heeft woont elders maar bezoekt zijn ouders een paar keer per week.  Hij maakte afgelopen maanden een aantal keren video opnames van het hondengeluid.

[caption]

voice-over

Ook buiten in de tuin zijn de honden goed te horen.

Int.

Beheerst het uw leven?

[caption]

Mw vdHeeft

Jawel. Zeker wel.

Int.

op welke manier?

Mw vdHeeft

Ja dat ik hier niet meer graag in huis ben. Ik denk, ja dadelijk begint het weer, dat geduvel met die honden.

Int.

We willen weten hoe groot het probleem van burenruzies is in Nederland. Daarvoor gaan we naar de rijksuniversiteit Groningen, naar Michel Vols. Hij doet al jaren onderzoek naar burenconflicten en adviseert woningbouwcorporaties, gemeentes en Tweede Kamerleden daarover.

04.114

Vols

Dat het een probleem is, dat is evident he, dat blijkt uit meerdere onderzoeken.

[caption]

Vols

In het veiligheidsonderzoek zegt wel 1 op de drie mensen dat ze overlast ondervinden van omwonenden.

Int.

van de buren.

Vols

Van de buren. Dus dat is een groot probleem. Dan kan je ook kijken naar hoeveel klachten krijgt de politie nu wegens overlast of wegens luidruchtigheid, allemaal dat soort zaken. Dan gaat het echt om honderdduizenden mensen.

vZanten

Mensen die in een ernstig burenconflict zitten die zijn er eigenlijk 24 uur per dag mee bezig.

voice-over

Zegt Judith van Zanten. Ze is psycholoog en criminoloog. Ze onderzocht een groot aantal uit de hand gelopen burenconflicten waarbij geweld werd gebruikt. Tijdens haar onderzoek, de buurman als vijand, spreekt ze uitgebreid met hulpverleners, daders en slachtoffers.

[caption]

vZanten

De psychische gevolgen kunnen heel heftig zijn. Mensen zijn wanhopig, depressief. Heel erg verdrietig van worden, vooral de gevoelens van onmacht maken dat mensen non-stop gestrest zijn. mensen kunnen niet goed slapen. Sommige mensen hebben zelfs dat ze niet meer goed kunnen werken. Omdat ze de hele tijd of daadwerkelijk last hebben van overlast, of dat ze zo, dat het zo ingrijpend is om zo’n intensief conflict te hebben met iemand die naast jou woont. Dat is een hele ongezonde situatie.

voice-over

Bij mevrouw van der Heeft leidt het hondengeblaf en het conflict met de buren ook tot gezondheidsklachten.

[caption]

Zoon vdHeeft

Ik heb ook een brief van onze huisarts meegekregen, waarin gewoon zwart op wit staat dat het slaapgebrek van mijn moeder ernstige gezondheidsschade aan haar toebrengt.

Mw vdHeeft

Je zenuwgestel is dan zo, zo gespannen, dat je gaat liggen luisteren van oh ze zullen wel weer beginnen. En vaak is dat ook zo. Niet altijd, maar in die tijd ben ik wel wakker en lig ik wel te luisteren. Dan doe ik geen oog meer dicht.

voice-over

De familie van der Heeft gaat in gesprek met de buren. Maar dat helpt niet. De wijkagent komt praten, dat helpt ook niet. De hulp van de gemeente wordt ingeroepen. Die stuurt een team van buurtbemiddeling langs. De buren tekenen een overeenkomst waarin ze beloven de honden ’s avonds zogenoemde blafbanden om te doen, die het blaffen tegengaan. Dit gaat zo’n twee weken goed.

Zoon vdHeeft

Toen hebben ze die banden afgedaan en hebben ze nooit meer omgedaan.

voice-over

We zoeken contact met de buren van de familie Van der Heeft.

Int.

Zij hebben een verhaal verteld en ik kom bij u

Buurman

Ja

Int.

om te vragen hoe het nou zit aan uw kant. Mogen we even naar binnen komen om de honden te zien?

Buurman

Nou gaan ze wel blaffen.

Int.

Nou gaan ze blaffen.

Buurman

Ja.

Buurman

En dit is nou wat je hoort.

Int.

Ja

Buurman

En dat is het enige.

Int.

Ja. En toch wordt mevrouw er gek van. Uw buurvrouw.

Buurvrouw

Ik word van zoveel dingen gek. Ik word er gek van dat ze bijna om de twee weken de politie bellen. Daar word ik gek van.

Int.

Begrijpt u dat niet?

Buurvrouw

Ik begrijp het wel. Mara als je praat over….

Buurman

Hoor je ze nou blaffen?

Int.

Nou niet

Buurman

Nee. Dus ik w eet niet wat het probleem is.

voice-over

De buren vinden de blafbanden niet prettig voor de honden. Bovendien vinden ze de batterijen te duur.  In het dossier dat we van de familie krijgen lezen we dat de buren het huis huren van een particuliere verhuurder. Ook hij wil volgens de familie niets doen aan de overlast. Ze laten het er niet bij zitten en schrijven een brief aan de burgemeester. Die laat weten mee te leven met de familie maar de zaak is volgens de gemeente niet ernstig genoeg om in te kunnen grijpen.

07.50

Int.

Waarom kan de gemeente daar dan niet ingrijpen?

[caption]

Vols

De dader, he, de persoon die overlast zou veroorzaken in dit geval, ja die heeft natuurlijk ook gewoon een recht op privacy en recht op een woning, respect op z’n woning. Dus het is helemaal niet makkelijk om gelijk maar achter die voordeur te komen.

voice-over

Dat kan de gemeente alleen doen als er sprake is van verstoring van de openbare orde. Dat wil zeggen, als er vernielingen worden gepleegd of als er geweld wordt gebruikt. Tot dat moment kan de gemeente niet veel meer doen dan praten of buurtbemiddeling inschakelen.

Vols

Veel van die burenruzies zijn het stadium van buurtbemiddeling gepasseerd, mensen kunnen niet meer met elkaar praten. Maar het is ook nog niet zodanig uit de hand gelopen dat je iemand uit huis kan zetten of dat de openbare orde ernstig is verstoord. Nou in dat middengebied, daar zitten veel van die zaken. En het lastige daaraan is, dat je dan dus ook niet zo heel erg veel kan doen. He, als je daar bijvoorbeeld in een koopwoning zit en geluidsoverlast naast je wordt veroorzaakt, ja dan zit je dus echt met een groot probleem.

voice-over

De familie van der Heeft is zo wanhopig, dat ze zelfs minister Schippers en staatssecretaris Van Rijn een brief schrijven. Uiteindelijk kan niemand iets voor ze doen.

[caption]

Zoon vdHeeft

Toen vatte op een gegeven moment bij mij het idee, dat het in dit soort situaties in Nederland kennelijk heel moeilijk is om tot een oplossing te komen, als de overlastveroorzakers daar niet aan mee willen werken.

Buurvrouw

Er komen niet nog meer dieren, maar deze blijven wel.

Int.

U gaat ze niet wegdoen.

Buurvrouw

Nee natuurlijk ga ik ze niet wegdoen.

Int.

En ook de banden gaat u niet meer omdoen.

Buurvrouw

Nee. Nee.

Vols

Als je dat maar voort laat modderen, ja dan krijg je dus echt gevallen waarin mensen elkaar te lijf gaan, waar echt grote onrust ontstaat in een wijk. Als je die overlast effectief wilt aanpakken, dan moet je snel interveniëren, dus dan moet je niet de boel uit de hand laten lopen.

09.33

[caption]

Te Nijenhuis

Dit hebben ze afgebroken.

Int.

Is opnieuw gemaakt?

Te Nijenhuis

Dit was los geschroefd.  Bizar. Oh ja en hier staan varens en die waren kapot gespoten. Hier stonden de appelboompjes. Kapot. Weg. Weggezaagd. En hier is nog zichtbaar wat ze ook kapot gespoten hebben.

Int.

Allemaal met gif. Hier.

Te Nijenhuis

Ja.

voice-over

Als er niet op tijd wordt ingegrepen, kunnen burenruzies volledig ontsporen, zoals hier bij mevrouw te Nijenhuis. Ze woont jarenlang zorgeloos in dit huurhuis in een keurige buurt in Beek, Zuid Limburg. Tot 2003. Ze krijgt een conflict met de buren over een schutting. En dan gaat het helemaal mis. Volgens mevrouw Te Nijenhuis beginnen de buren haar vanaf dat moment stelselmatig te treiteren.

[caption]

Te Nijenhuis.

Bovenaan staat het stalken. Heel veel vernielingen. Mijn auto vernield, mijn tuin vernield. Buren werden lastiggevallen waar ik mee contact had. Vervuiling tegen ramen. Hondenpoepzakjes in m’n tuin. Losse handjes heb ik gevoeld. Onveilig, intimideren, agressie. Verbale agressie. De gekste dingen die je kunt bedenken deden ze. 

Int.

Allemaal om u het leven zuur te maken.

Te Nijenhuis

Zuur te maken. Ja.

[caption]

vZanten

Ik denk dat mensen die zich in een dergelijke situatie bevinden, dat die veel te weinig echt worden erkend en worden gehoord. In hun gevoelens, in hun problemen, de gevolgen die een dergelijk conflict heeft voor hun. Voor hun dagelijks functioneren, voor hun psychisch welbevinden,  voor hun relatie. Voor, nou alles eigenlijk wat met het dagelijks leven te maken heeft.

[caption]

Te Nijenhuis

Ik ging niet naar buiten als ik wist dat zij buiten waren. Dan kwam ik niet buiten.

Int.

En wat betekent dat voor uw leven dan?

Te Nijenhuis

Dat ze heel erg de regie over mijn leven hadden.

Int.

Dus dat je eigenlijk een soort van gevangen in je eigen huis, in je overlastsituatie.

voice-over

We krijgen het dossier van mevrouw Te Nijenhuis. Hieruit blijkt dat ook bij haar buurtbemiddeling niets oplost. De treiterijen houden aan. Ze doet aangifte van een aantal incidenten en zoekt hulp bi je gemeente en de woningbouwcorporatie die eigenaar is van beide huizen. 

Te Nijenhuis

Ze namen mijn klachten nooit serieus.

Int.

Want wat zeiden ze dan?

Te Nijenhuis

Ik zeur. En ik was gek.

voice-over

Omdat er alsmaar niet wordt ingegrepen escaleert het conflict. Het is dan 2007. Mevrouw Te Nijenhuis merkt dat de planten rond haar huis plotseling dood gaan.

12.18

Te Nijenhuis

En op een gegeven moment had ik zoiets, die spuiten. Die gebruiken chemische bestrijdingsmiddelen om, om mijn tuin kapot te maken.

voice-over

Mevrouw Te Nijenhuis plaatst bet behulp van de politie verborgen camera’s rond haar woning. Die leggen vast, hoe de buren haar planten bespuiten met gif.

Te Nijenhuis

Dit is de buurman, die staat nou te spuiten.

Int.

Die staat nu te spuiten.

Te Nijenhuis

Ja die staat nu te spuiten ja.

Int.

Wat doet het nou met u, als u dat nou ziet?

Te Nijenhuis

Nou hier krijg ik toch wel heel even maagpijn van hoor.

Int.

Ja?

Te Nijenhuis

Dit vind ik toch wel echt confronterend. Terwijl ik wist dat het er zo uitzag.

voice-over

Er volgen aanhoudingen. De buurman en zijn zoon bekennen, zo lezen we in het dossier. De rechter veroordeelt de buurman tot een geldboete van 200 euro en twee weken voorwaardelijke celstraf met een proeftijd van twee jaar. Van de woningbouwvereniging krijgen ze een brief, dat ze zich moeten gedragen.

Vols

In dit geval denk ik dat hier, dat de boel al zo verstierd is dat je daar geen duurzame burenrelatie meer kan hebben. Dan moet je je natuurlijk wel afvragen van nou ja, moet er dan gelijk iemand vertrekken? In dit geval is dat dan waarschijnlijk de enige oplossing. Als je dit snel in de kiem had aangepakt en er snel als corporatie actie op had ondernomen was de kans groter dat de boel niet zo uit de hand was gelopen.

voice-over

Na de veroordeling is het even rustig. Daarna begint het treiteren opnieuw. Mevrouw Te Nijenhuis daagt woningbouwvereniging ZoWonen voor de rechter. Ze eist dat ZoWonen haar buren andere woonruimte aanbiedt. Na een slepende rechtszaak krijgt ze uiteindelijk haar zin.

Int.

Hoeveel heeft het u gekost?

Te Nijenhuis

Ik denk wel zo’n 30 tot 50.000 euro. Zeker de advocaat denk ik 30.000 euro. En al die schade die ik hier gehad heb.

voice-over

De rechter oordeelt dat ZoWonen de verplichting om haar huurders woongenot te verschaffen, niet is nagekomen. Zo Wonen had veel eerder in moeten grijpen.

[caption]

voice-over

Volgens de rechter is de verhuurder laks geweest en zijn de klachten ten onrechte gebagatelliseerd. Directeur Ton Mans van Zo Wonen erkent de fouten.

Mans

Als ik terugkijk, zou ik liever hebben gezien dat we actiever hadden opgetreden.

Int.

Dus daar steekt u de hand in eigen boezem.

[caption]

Mans

Ja dat vind ik wel. Ehm….

Int.

Dat is niet goed geweest.

Mans

Nee. Nee, dat kan beter. Kijk, en als dat mede een oorzaak is geweest dat het zo lang heeft geduurd, dan spijt me dat verschrikkelijk.

Int.

Hoe lang heeft die burenruzie uiteindelijk geduurd?

Te Nijenhuis

Twaalf jaar. Ruim twaalf jaar.

[caption]

We hebben de buren van mevrouw Te Nijenhuis benaderd voor een reactie. Ze willen niet meewerken aan deze uitzending.

15.00

Te Nijenhuis

Dat mensen zo gek kunnen zijn. Dat ze dit gewoon iemand aandoen. Dat is toch bizar? Dat is toch hartstikke bizar als je dit ziet?

[caption]

voice-over

Terug naar Uden. Naar de familie Van der Heeft. Zij kunnen geen verhaal halen bij een woningbouwvereniging. Ze zitten in een koopwoning.

[caption]

Mw vdHeeft

Ik heb hier wel zitten huilen aan de telefoon. Dat ik het niet meer wist. Ik denk, wat moet ik nou toch weer. Iedere keer die nacht. Dan zit ik nog met mijn man die ook niet in orde is. Waar je de hele dag mee bezig bent.

Int.

Wat is er met uw man?

Mw vdHeeft

Dementie. Dus ja. Dat is iets, wat niet meer overgaat. Het wordt alleen maar erger. Dus je hebt echt wel om elf uur wil je echt wel naar bed hoor. En dan wil ik ook graag slapen.

Vols

Als jij heel veel overlast ervaart, dan kan dat een impact hebben op jouw privé leven. En is er ook wel Europese jurisprudentie van het Europese Hof van de rechten van de mens, die overheden verplicht, om dan op te treden tegen ernstige overlast.

Int.

De overheid moet optrede. De belangrijkste wet die de overheid daarvoor heeft, is de wet victoria, uit 1997. Die geeft burgemeesters de bevoegdheid om de woning van een overlastgever te sluiten als die de openbare orde rond het huis verstoort.

Vols

Nou je ziet dat dat toen is ingevoerd, maar dat er wel hele strenge eisen aan zijn gesteld he, dus het moet ernstige overlast zijn, het moet nadelig zijn voor de veiligheid en de gezondheid en geluidsoverlast valt daar niet onder.

voice-over

Geluidsoverlast. De meest voorkomende vorm van overlast, valt daar niet onder. Rechters vinden namelijk geluidsoverlast in de vorm van burengerucht onvoldoende reden om een woning te sluiten, zo blijkt uit recente uitspraken. Maar wat kan de gemeente Uden nu nog doen voor de familie Van der Heeft? We vragen het aan wethouder Ben Tuithof.

[caption]

Tuithof

Alleen als er feitelijkheden geconstateerd worden die strafbaar zijn, ja dan pas krijg je gelegenheid om te gaan handhaven.

Int.

U heeft dus eigenlijk niet genoeg feiten om handhavend op te treden. Daar komt het eigenlijk op neer.

Tuithof

Dat is zonder meer juist. Ja.

Int.

En wat betekent dat voor die mensen?

Tuithof

Dat de situatie blijft zoals die is, dus ook de mate van overlast die ze ervaren zal in feite niet veranderen.

17.42

Buurvrouw

Wij tolereren niet van de honden dat ze blaffen.

Int.

Nee

Buurvrouw

Zeker niet aanhoudend en zeker niet ’s avonds.

Int.

Maar toch gebeurt het, zeggen de buren.

Buurvrouw

En toch kan het gebeuren ja.

Int.

Ja. En dan zegt…

Buurvrouw

Dat zijn ook ja, ik weet niet precies of ik nou de goeie naam noem, maar dat zijn geluiden die kunnen horen binnen een gezinsleven.

Int.

Ja

Buurvrouw

I zou willen dat er meer tolerantie was.

Buurman

Ja. Zo ga je niet met mensen om. En ze moeten maar dan zelf naar een bejaardenhuis gaan. En dan gaan ze daar maar zitten.

[caption]

Zoon vdHeeft

Ik heb natuurlijk nog steeds enige hoop dat op een gegeven moment toch ofwel de politie of de gemeente begrijpt dat dit echt, echt zo niet langer kan. Maar ja, die hoop is niet heel erg groot meer. 

voice-over

En daarom ziet meneer Van der Heeft op dit moment nog maar 1 uitweg. Hij wil het huis van de buren kopen. Hij doet de eigenaar van de woning een aanbod.

Zoon vdHeeft

Ik heb het voorstel gedaan dat ik bereid ben om zijn huis te kopen.

Int.

Wat is de vraagprijs?

Zoon VdHeeft

Dat is 165.000 euro. Nou ik, ik zou, ik kan op dit moment niks anders verzinnen.

voice-over

Bovenop de 165.000 euro voor de woning wil meneer Van der Heeft de buren een onkostenvergoeding voor de verhuizing betalen van maximaal15.00 euro.

Mw VdHeeft

Wat kost dat allemaal niet? Dan zou ik liever zeggen, besteed je twee ton maar voor jezelf.

Zoon VdHeeft

Ja

Mw vdHeeft

Ja, maar ja dat moeten we nou juist niet hebben, dat mensen alleen maar aan zichzelf denken, dan krijg je een hele vervelende samenleving. Als je dat doet.

Mw VdHeeft

Ja, maar je moet ook wel eens een keer aan jezelf denken.

Zoon

Ja, maar dat doe ik ook wel. Maar…. ik vind dat je best wat voor een ander over kan hebben. Zeker als ’t je ouders zijn.

Mw vdHeeft

Je doet al genoeg voor ons, denk ik dan. Ja.

[caption]

voice-over

De wet Victoria werkt dus niet bij geluidsoverlast. Maar wanneer werkt die wet dan wel?  We gaan naar Middelburg. Hier is al anderhalf jaar lang sprake van een groot burenconflict. Een bewoner van een koopwoning terroriseert een buurt, zo blijkt uit een dossier dat we in handen krijgen. De politie verklaart hierin het volgende:

20.08

[caption]

Stem

‘Wij zijn best wat gewend, maar dit gedrag is zeer extreem en krankzinnig te noemen.’

voice-over

En als de buurvrouw hem aanspreekt op zijn gedrag, krijgt ze het volgend te horen:

[caption]

Stem

‘…dat ze haar kankersmoel zelf moest houden en dat hij de kinderen in hun reet zou neuken.’

voice-over

Ook lezen we:

[caption]

Stem

‘De bewoners zijn er helemaal klaar mee en zijn bereid om het heft in eigen hand te nemen.’

voice-over

De man is doorlopend agressief, bedreigt buurtbewoners en scheldt hen op grove wijze uit. Buurtbewoners zijn bang en willen niet met ons over de zaak praten. Burgemeester Harold Bergmann wil dat wel

Int.

Wat vertellen ze u?

[caption]

Bergmann

Nou dat ze gewoon niet meer kunnen slapen maar ook midden in de nacht wakker worden. Echt van herrie of van muziek of van schreeuwen, de desbetreffende persoon gaat ook rustig in de tuin staan schreeuwen. Dus de hele buurt mag kennelijk meegenieten van zijn geluid. Ja ze komen dan ook bij mij, van ja burgemeester, kunt u nog helpen. Kunt u nog wat doen.

voice-over

Burgemeester Bergmann wil de woning voor drie maanden sluiten. Hij vindt dat er voldoende bewijs is dat de man de openbare orde ernstig verstoort en doet een beroep op de wet Victoria.

[caption]

Bergmann

Omdat ik ook zag dat alle mogelijkheden die afgelopen maanden daar zijn ingezet, niet tot verbetering heeft geleid in de wijk met deze persoon maar ook niet voor de buurt. Dan  heb ik de bevoegdheid tot sluiting van een huis. En daartoe wil ik ook overgaan.

voice-over

De overlast veroorzaker is het daar niet mee eens. Hij spant daarom een kort geding aan tegen de gemeente om de sluiting te voorkomen.

Bergmann

De rechter heeft in een kort geding gezegd, dat dat op dit moment niet kan.

Int.

Dus het pand kon niet dicht.

Bergmann

Nee.

Int.

Wat vindt u daarvan?

Bergmann

Ehm, verschrikkelijk. Ik vind het echt eh, ja. Je hebt een bevoegdheid om dingen te kunnen, dat wil je ook echt alleen maar in het laatste, ja in het ergste geval gebruiken. Nu wil ik het gebruiken en nu wordt mij een halt toegezegd.

Int.

Wat betekent dat voor die bewoners, voor die omwonenden?

Bergmann

Ehm… ja… die zakken door de grond. En die blijven tot het moment dat er iets gaat gebeuren afwachten en vluchten hun huis uit of zoeken hun heil elders.

voice-over

In het vonnis lezen we dat de rechter niet kan vaststellen of de overlast zodanig is dat de gezondheid en veiligheid van de omwonenden in het geding is.

22.40

[caption]

Bergmann

En vervolgens zien we ’t hele [?] tot de dag van vandaag, dat er weer herrie wordt gemaakt, er is zelfs een brand geweest in de keuken. Het houdt niet op.

voice-over

De wet Victoria blijkt ook in dit soort situaties niet bruikbaar. We vragen de man om een reactie. Hij wil niet meewerken aan onze uitzending. Bestuurders voelen zich machteloos. Er is geen wet die werkt bij de bestrijding van woonoverlast.

[caption]

Nieuwslezer

‘Ja, fikse burenruzie dan in Breda. Timmerman Jos Antonissen is boos.’

Man

‘Ik ga niet van jouw terrein af.’

Man2

‘je gaat wel van mijn terrein af. ‘

Man

‘ik ga niet van jouw terrein af’

Man2

‘en jij gaat sowieso van mijn terrein af’

[caption]

Stem

Drie gezinnen hebben al tweeënhalf jaar ruzie en dat ging van kwaad tot erger.

Man

‘Ja dat is niet te beschrijven.’

[caption]

Stemmen

[geschreeuw]

[caption]

Nieuwslezer

‘Een burenruzie over een schutting zou de aanleiding zijn geweest tot een fatale schietpartij in Rozendaal.’

[caption]

Man

‘dat was geen burenruzie meer. Dat was echt terroriseren.  Na tien en een half jaar zijn we er eindelijk vanaf en dan kunnen we eens een normaal leven beginnen.’

23.38

voice-over

Er moest iets gebeuren. Daarom ligt er op dit moment een initiatief wetsvoorstel in de Tweede Kamer. De wet Aanpak Woonoverlast. Burgemeesters krijgen dan de bevoegdheid om een zogenoemde gedragsaanwijzing op te leggen. De overlastveroorzaker mag dan niet langer harde muziek draaien, schreeuwen of zijn honden laten blaffen.

Vols

Dus als die zich er niet aan houdt, dan verbeurt ‘ie een geldsom. Dus dan moet ‘ie geld betalen.

Int.

Een soort boete.

Vols

Een soort boete.

voice-over

Bestuurders krijgen de mogelijkheid om vroeg in te grijpen, zonder dat iemand meteen z’n huis wordt uitgezet. Ondanks de problemen in de Middelburgse wijk, vindt burgemeester Bergmann dit te ver gaan.

[caption]

Bergmann

Alles wordt op het bordje van de burgemeester gelegd. Maar ja, ik vind wel, je treedt wel in grondrechten van personen waarvan ik me afvraag of dat bij een burgemeester ligt of eigenlijk bij justitie.

Int.

U vindt eigenlijk bij justitie.

Bergmann

Ja.

voice-over

Burgemeester Bergmann vindt, dat er in dit soort gevallen altijd een onafhankelijke toets van de rechter nodig is. Hij is niet de enige die kritiek heeft. Want ook het genootschap van burgemeesters is tegen het voorstel.

[caption]

Schneiders

Nou ik dacht, dat is een wet die wel een beetje ver gaat. Want die wet die veronderstelt dat burgemeesters zich heel actief gaan bemoeien met allerlei burenruzies en er wordt nogal eens een beroep gedaan op burgemeesters als er burenruzies zijn, maar als er straks ook een wet is die vastlegt dat je dan de burgemeester in kan schakelen, dan krijgen we het wel heel erg druk.

Int.

Dus u bent er tegen?

Schneiders

Ik ben er geen voorstander van.

Int.

U bent er tegen.

Schneiders

Ja eigenlijk wel.

voice-over

Bij het genootschap zijn vrijwel alle burgemeesters aangesloten. Voorzitter Schneiders, in het dagelijks leven burgemeester van Haarlem,  waarschuwt voor de enorme kosten die het wetsvoorstel met zich meebrengt.

Schneiders

Als je het goed zou willen doen, dn moet je een hele bataljon ambtenaren aanstellen om zich dan overal in allerlei burenruzies te gaan verdiepen en dan tot gewogen oordelen te komen.  Maar ja dat kost ook allemaal een hele hoop geld. Lijkt me niet een goeie ontwikkeling.

[caption]

25.43

Beheerder

Hallo goeiemiddag

Vrouw

Hai, goeiemiddag.

Beheerder

U had gebeld, geklaagd over olie?

Vrouw

Ja. De buren hierboven.

Beheerder

Ja. Wordt het over het balkon heen gegooid aan de voorzijde of achterzijde?

Vrouw

Achterzijde.

Beheerder

Mogen wij even kijken hoe het gegooid wordt?

voice-over

[Oswaldo Rinfirm] is beheerder bij woningbouwvereniging Rochdale in Amsterdam. Rochdale verhuurt 40.000 sociale woningen en heeft 28 beheerders in dienst. Die zijn voornamelijk bezig met woonoverlast en burenruzies.

Vrouw

Olie, waar ze net in gebakken hebben en dan gooien ze dat zo met pan en al gewoon naar beneden. Dus de hete, kokend hete olie gooien ze naar beneden.

Beheerder

Weet u ongeveer van welke etage het af komt?

Vrouw

Volgens mij vierhoog.

Beheerder

Vierhoog. Oké, dan gaan we boven kijken. Ik hoop dat ze weer, dat ze thuis zijn.

Vrouw

Ik hoop het ja, dat ze er zijn.

voice-over

Woningbouwcorporaties zijn er voor mensen met lage en middeninkomens. Sociale verhuurders zijn verplicht iedereen die zich inschrijft voor een woning en aan de inkomenseisen voldoet, te huisvesten. Zegt Nicole Anbergen, van Rochdale.

[caption]

Anbergen

Wij hebben ook afspraken met gemeenten dat wij ook bepaalde doelgroepen die gewoon wellicht wat meer risico lopen op overlast veroorzaken, dat wij die doelgroepen wel ook huisvesten.

Int.

Dat bent u verplicht.

Anbergen

Ja.

voice-over

Woningbouwcorporaties moeten probleemveroorzakers huisvesten. Maar ze weten niet of de nieuwe huurder een crimineel of overlast gevend verleden heeft.

Anbergen

Dat is allemaal informatie die mag de politie ons ook niet geven.

Int.

Zou u dat willen weten?

Anbergen

Ehm.. in sommige opz….in sommige gevallen zou dat best handig kunnen zijn ja. Ja. Het scheidt wellicht wel het kaf van het koren.

voice-over

Het kaf van het koren scheiden. Dat is ook wat minister Blok van Wonen wil. En daarom wil hij de wet bijzondere maatregelen grootstedelijke problematiek, die de leefbaarheid in wijken moet vergroten, aanpassen. Gemeentes kunnen dan politiegegevens van aspirant huurders raadplegen. Is er sprake van een crimineel of overlast gevend verleden, dan krijgt de aspirant huurder geen sociale huurwoning.

Ouwehand

Het gaat om inbreuk op de privacy van die betreffende persoon ja. Daar moet je buitengewoon voorzichtig mee zijn.

voice-over

Zegt Andre Ouwehand, senior onderzoeker aan de technische universiteit van Delft. Hij deed uitgebreid onderzoek naar het screenen van huurders. Hij is zeer kritisch.

[caption]

Ouwehand

Het probleem bij die politiegegevens is dat het signaleringen zijn waar niet van vatstaat dat de persoon dat ook daadwerkelijk gedaan heeft. Er is geen rechterlijke uitspraak geweest.

Int.

Nee

Ouwehand

Het is op basis van verdachtmakingen en vage gegevens. Dat dient eigenlijk nergens toe, daar moeten we tegen zijn.

28.36

voice-over

In het wetsvoorstel staat dat de screening geldt voor kinderen vanaf 12 jaar.

Ouwehand

Op het moment dat jij als ouder van een gezin een woning wilt huren in die wijk, maar jouw kind heeft ooit dat gedrag vertoond wat bij de politie gesignaleerd en genoteerd is, dan zou dat aanleiding kunnen zijn om die huisvestingsvergunning te weigeren.

Int.

Wat vindt u daarvan?

Ouwehand

Ja dat is natuurlijk ridicuul dat dat soort elementen die ook genoemd worden daarin, dat die aanleiding kunnen zijn om iemand een woning te weigeren.

voice-over

Ook het College voor de Rechten van de Mens, een belangrijke adviseur van de overheid op het gebied van mensenrechten, is kritisch. In een brief aan minister Blok schijft het College dat de wet de vrijheid van vestiging en de bescherming van de persoonlijke levenssfeer aantast. In dat geval moet er een goede wettelijke basis zijn.

[caption]

voice-over

En dat ontbreekt in dit voorstel, aldus het College.

voice-over

Het definitieve wetsvoorstel wordt dit jaar verwacht. Nadat de wet is aangenomen mogen gemeentes beginnen met screenen. Maar de realiteit blijkt anders. Een aantal gemeentes is al begonnen.

[caption]

Ouwehand

Die handelswijze die is al een tijdje in een aantal gemeenten, en stuk of 15 gemeenten in het land, aan de orde. Maar is wettelijk niet toegestaan.

voice-over

Wettelijk niet toegestaan. Toch gebeurt het. Om te kunnen screenen sluiten gemeentes een convenant met de politie en woningbouwcorporaties. Aspirant huurders die worden afgewezen kunnen in zo’n geval nergens beroep of bezwaar aantekenen.  We willen weten welke gemeentes op dit moment al screenen. We raadplegen openbare bronnen en komen erachter dat gemeentes zoals Den Bosch en Culemborg het al jaren doen. Net als de gemeente Rotterdam.

30.38

[caption]

voice-over

Rotterdam kampt met grote sociale problemen en veel woonoverlast. Daarom beginnen ze hier al in 2009 met het screenen van aspirant huurders met behulp van een convenant. We gaan naar wethouder Joost Eerdmans, die verantwoordelijk is voor het screeningsbeleid.

Int.

U doet dus dit nu, zonder dat er een wet is?

[caption]

Eerdmans

Ja dit deden wij al. Ja.

Int.

Het screenen op politiegegevens.

Eerdmans

Ja.

voice-over

Volgens wethouder Eerdmans screent de gemeente in straten en wooncomplexen in 13 van de 14 wijken.

Int.

Deskundigen zeggen: dat is illegaal. Dat mag de gemeente helemaal niet doen.

[caption]

Eerdmans

Nou als wij illegale convenanten sluiten dan zullen we daar, zouden we daar vandaag mee moeten stoppen maar ik geloof niet dat dat een eh, het is nog niet aangevochten en ook niet eh bij de rechter verboden.

Vols

Tegen wie moet je dan gaan vechten? He, je komt tegen een heel soort conglomeraat van allerlei instanties. Je verhuurder, de politie, de gemeente, tegen wie moet je bezwaar maken? Moet je naar de civiele rechter? Moet je naar de bestuursrechter?

Eerdmans

In Rotterdam zijn wij niet, we zijn niet uit angst geboren in de stad. Wij willen graag problemen oplossen en woonoverlast is een zwaar probleem, voor nogal wat mensen in de stad. Dus wij zoeken naar middelen om dat probleem aan te pakken.

Int.

En als daar nog geen formele wet voor is, dan maakt dat niet zoveel uit.

Eerdmans

Je hebt niet altijd een formele wet nodig om je beleid uit te voeren. Gelukkig niet.

Int.

Deskundigen zeggen van wel.

Eerdmans

Ja

Int.

Die zeggen als je zo’n gevoelige kwestie gaat doen zoals het screenen op politiegegevens, dan moetje dat met een wet regelen en niet met een convenant.

Eerdmans

Vanwege welk aspect?

Int.

Omdat er geen beroep en bezwaarmogelijkheid is officieel. Bijvoorbeeld. En omdat het nogal ingrijpt in de persoonlijke levenssfeer.

Eerdmans

Ja. Nou, wat gezegd eh, wat ik heb gezegd, er is nog geen enkele aspirant huurder geweest die ons besluit heeft aangevochten.

Int.

Ja. Maar dat betekent toch niet dat het dan klopt? Dat er nog niemand ’t heeft aangevochten wil nog niet zeggen dat he dan deugt?

Eerdmans

Ja ik heb wel meer convenanten gesloten als bestuurder in mijn leven en daarvan heb ik niet bij elk convenant mij afgevraagd  of dit wel mocht van de wet, wij willen binnen de wet opereren, laat dat helder zijn. Dus mochten wij buiten de wet opereren, mochten wij, mogen wij dit, als wij dit niet mogen doen dan houdt het op.

32.57

voice-over

In de advertenties van de Rotterdamse woningcorporaties staat wel dat er wordt gescreend, maar wie dat doet en welke gegevens er worden geraadpleegd is nergens te lezen.

[caption]

Eerdmans

Eén ding weten we wel, dat het werkt. De politie is tevreden, de corporaties zijn tevreden en de gemeente omdat we weten dat we dus op die manier ook buurten kunnen beschermen tegen een eh, tegen woonoverlast.

Int.

ja maar het moet wel wettelijk kloppen.

Eerdmans

Eens. Ben ik volledig met u eens. U brengt mij dit nieuws, nou interessant. Wij zijn ons daar van geen kwaad bewust en we zijn voorlopig van plan om door te gaan met de convenanten omdat het werk, tegen woonoverlast.

Ouwehand

De wijze waarop Rotterdam het nu voortzet, zegt ook iets over de wanhoop of over de onmacht, terwijl er grote publieke druk is om maatregelen te nemen.

Vols

Je ziet ook wel dat die gemeenten mensen willen helpen. Creatief zijn. Ja creatief zijn dat schuurt vaak ook een beetje over de randen en in dit geval zijn ze denk ik over die rand gegaan en dat snap ik aan de ene kant ook wel weer omdat in Rotterdam zijn er dus ook grote problemen.

voice-over

Rotterdam gaat door met screenen. Wat vindt minister Blok hiervan? Hij wil niet voor de camera reageren. Wel geeft hij een schriftelijke reactie.

[caption]

Stem

‘Het ministerie van Binnenlandse Zaken erkent dat er geen wettelijke grondslag is om politiegegevens te gebruiken op basis waarvan een woningzoekende huisvesting geweigerd kan worden.’

voice-over

Uit ons onderzoek blijkt, dat zeker 12 gemeentes op dit moment aspirant huurders screenen. Tot nu toe werden 93 woningzoekenden geweigerd op basis van het raadplegen van politiegegevens. 44 daarvan in Rotterdam.

Vols

Ik zou ervoor willen pleiten dat de regering ook tegen die gemeentes zegt, nou ja dan moet je dat nu stoppen. En wachten totdat die wet, wettelijke basis ervoor is. Kijken of daar politieke meerderheid voor is. Daar komt waarschijnlijke een publiek debat over, van wanneer kan het dan. En als je dat hebt afgerond, dan kunnen jullie dat weer doen.

35.02