ZEMBLA onthult: zwijgcontract voor KLM-piloot over giftige lucht

Het contract is in handen van ZEMBLA. Ook als “derden” zich uitlaten over Felderhof, moet hij zijn volledige ontslagvergoeding terugbetalen. Arts en oud-piloot van KLM Michel Mulder wordt specifiek genoemd. Mulder: “Het is een eenzijdig verbod, want ik heb er nooit mee ingestemd.” Mulder doet al jaren onderzoek naar bemanningsleden die ziek worden door het ongemerkt inademen van giftige oliedampen aan boord. Volgens Mulder heeft KLM de klachten van zieke bemanningsleden, waaronder hijzelf, nooit serieus genomen.

Kijk de uitzending 'Gif in de cockpit: Het zwijgcontract' (tekst gaat verder onder de video):

KLM laat over het zwijgcontract aan ZEMBLA weten: “Een schikking is bedoeld om een voortslepende discussie met een werknemer te sluiten. Het is in veel organisaties gebruikelijk om in een beëindigingsovereenkomst met een werknemer een geheimhoudingsbeding op te nemen.”

Als Mulder het eenzijdige verbod verbreekt, kan KLM Felderhof op grond van het contract verplichten een klacht in te dienen bij het medisch tuchtcollege. Volgens arbeidsrechtadvocaat Inge de Laat zijn zulke vergaande zwijgclausules zeer ongebruikelijk.

Overtuigd
Neuroloog Gerard Hageman van het Medisch Spectrum Twente noemt Willem Felderhof een van de best gedocumenteerde gevallen. De neuroloog twijfelt er niet aan dat de beroepsziekte bestaat. Hageman: “We hebben nu zeker tientallen mensen waarvan wij overtuigd zijn dat zij dat aerotoxisch syndroom, zoals het dan heet, dat zij dat hebben.”

KLM wil vragen van ZEMBLA over het aantal zieke werknemers niet beantwoorden. Ook de Nationale Adviesgroep Cabinelucht, die in 2015 is opgericht door staatssecretaris Mansveld, weet niet om hoeveel personen het gaat. Voorzitter Pieter Jan Biesheuvel: “Zo concreet hebben we het niet aan de orde gehad nog.” ZEMBLA heeft documenten in handen waarin een KLM-bedrijfsarts aangeeft dat er “meerdere werknemers zijn met een soortgelijk beeld.”

Reputatieschade
Een arts van het UWV schreef voor dat KLM Felderhof voortaan moest laten werken in een omgeving zonder organofosfaten. Hierop diende KLM Health Services een klacht in bij het UWV. Ook deze brief is in handen is van ZEMBLA. Directeur Brinio Veldhuijzen van Zanten schrijft in de brief dat met het advies de “reputatie van KLM Health Services […] geschaad” is.

Verband
Volgens KLM is er geen verband tussen gezondheidsklachten en de cabinelucht. Ook de Nederlandse overheid erkent het aerotoxisch syndroom niet.

Daarbij baseren zij zich op verschillende onderzoeken. Een ervan is betaald door KLM. Een ander onderzoek is uitgevoerd door het Nederlands Centrum voor Beroepsziekten (NCVB). In de uitzending erkent de onderzoeker dat zijn onderzoek alleen iets zegt over de vijf onderzochte personen en niet over het wel of niet bestaan van een beroepsziekte. Maar KLM gebruikt het wel op die manier. In het dossier van Felderhof beroept KLM zich op het NCVB-onderzoek om aan te geven dat er geen bewijzen zijn voor een beroepsziekte.

Na het zien van dagboekbeelden van Felderhof erkent de NCVB-onderzoeker ook dat de oud-piloot ziek werd van zijn werk.

Aerotoxisch syndroom
Het aerotoxisch syndroom is een nog niet erkende ziekte die voorkomt bij piloten, cabinepersoneel en frequent flyers. De klachten bestaan uit hoofdpijn, verlammingsverschijnselen, evenwichtsstoornissen, geheugenproblemen en trillende handen. Het patroon is vergelijkbaar met vergiftiging door organofosfaten. Dat zijn giftige stoffen die in de motorolie voorkomen. Motorolie lekt in lage hoeveelheden in de cabinelucht, waardoor personeel en passagiers ze ongemerkt inademen. Soms zijn er zogeheten ‘fume events’, waarbij er ineens meer olie in de lucht lekt. Hoe hoog de vrijgekomen concentraties dan zijn, is nooit onderzocht.

Luister ook het interview met ZEMBLA-maker Ton van der Ham op NPO Radio 1.