Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Volksgezondheid niet op 1 bij uitbraak dierziekten
28-09-2016
• leestijd 3 minuten
•
67 keer bekeken
• 
Roel Coutinho: “We hebben het nu goed geregeld, zou ik niet durven zeggen.”
Het systeem dat Nederland moet beschermen tegen een nieuwe uitbraak van een zoönose, een infectieziekte die kan worden overgedragen van dier op mens, biedt volgens Roel Coutinho, voormalig directeur van het Centrum Infectiebestrijding, geen garantie dat het op orde is . “Om te zeggen van we hebben het nu goed geregeld en het komt in orde, zal ik niet voor mijn verantwoordelijkheid durven nemen, zou ik niet durven zeggen”, aldus Coutinho in ZEMBLA. “We hebben het beter georganiseerd. Is het een garantie? Het antwoord is gewoon nee.”
Coutinho reageert hiermee op Minister Schippers van Volksgezondheid. Naar aanleiding van de Q-koorts epidemie heeft de overheid de infectiebestrijding in 2011 aangepast. Volgens de minister is de Nederlandse infectiebestrijding structuur nu ‘op orde’. “Ja dat is aan de minister. Dat is een uitspraak die ik in ieder geval niet zou doen”, aldus Coutinho.
Hij vraagt zich af: “Wie heeft de leiding? En wie dwingt af dat er iets gebeurt? Daar gaat het in feite om. Wie heeft die macht?” Coutinho kon als adviseur tijdens de Q-koorts epidemie in zijn positie als directeur van het Centrum Infectiebestrijding geen maatregelen afdwingen. “Nee, want Volksgezondheid heeft niks te vertellen over die dierhouderij en de dieren.” En juist daar is volgens Coutinho niets aan veranderd. Want nog steeds heeft niet één ministerie de regie. Er wordt wel meer samengewerkt, signalen worden eerder opgepakt. “Maar die tegenstelling tussen de kant Volksgezondheid en economie blijft gewoon precies zoals ie is.”
Coutinho reageert hiermee op Minister Schippers van Volksgezondheid. Naar aanleiding van de Q-koorts epidemie heeft de overheid de infectiebestrijding in 2011 aangepast. Volgens de minister is de Nederlandse infectiebestrijding structuur nu ‘op orde’. “Ja dat is aan de minister. Dat is een uitspraak die ik in ieder geval niet zou doen”, aldus Coutinho.
Hij vraagt zich af: “Wie heeft de leiding? En wie dwingt af dat er iets gebeurt? Daar gaat het in feite om. Wie heeft die macht?” Coutinho kon als adviseur tijdens de Q-koorts epidemie in zijn positie als directeur van het Centrum Infectiebestrijding geen maatregelen afdwingen. “Nee, want Volksgezondheid heeft niks te vertellen over die dierhouderij en de dieren.” En juist daar is volgens Coutinho niets aan veranderd. Want nog steeds heeft niet één ministerie de regie. Er wordt wel meer samengewerkt, signalen worden eerder opgepakt. “Maar die tegenstelling tussen de kant Volksgezondheid en economie blijft gewoon precies zoals ie is.”
Volksgezondheid niet voorop
Volgens de infectiedeskundige Coutinho staat de bescherming van de volksgezondheid bij de uitbraak van een nieuwe zoönose daarom niet altijd voorop. “Natuurlijk niet. Dat moet je ook durven zeggen. Als je een sterke politicus bent dan moet je durven zeggen: dit is een afweging tussen twee dingen. Coutinho doelt op de sterke relatie tussen de politiek en de landbouwlobby en de boeren. “Die is goed georganiseerd. Dus dat betekent dat je daar rekening mee moet houden. En het tweede is dat elk nieuw zoönotisch probleem onverwacht is en anders dan het vorige. Dus je weet niet precies wat je moet doen, hoe ingrijpend het is, hoe je dat moet afwegen,” aldus Coutinho.
Volgens de infectiedeskundige Coutinho staat de bescherming van de volksgezondheid bij de uitbraak van een nieuwe zoönose daarom niet altijd voorop. “Natuurlijk niet. Dat moet je ook durven zeggen. Als je een sterke politicus bent dan moet je durven zeggen: dit is een afweging tussen twee dingen. Coutinho doelt op de sterke relatie tussen de politiek en de landbouwlobby en de boeren. “Die is goed georganiseerd. Dus dat betekent dat je daar rekening mee moet houden. En het tweede is dat elk nieuw zoönotisch probleem onverwacht is en anders dan het vorige. Dus je weet niet precies wat je moet doen, hoe ingrijpend het is, hoe je dat moet afwegen,” aldus Coutinho.
Belangen
Ook de Brabantse oud GGD-arts Jos van de Sande gelooft niet dat tijdens een infectie-uitbraak de ministeries Volksgezondheid (VWS) en Economische Zaken (EZ) dezelfde belangen hebben. Van de Sande: “Dan krijg je touwtrekken tussen mensen, twee ministeries, die willen een compromis sluiten. Dat kan niet. Je kunt niet in een acute situatie een compromis erover sluiten. Dan moet je ingrijpen”. Van de Sande leverde een grote bijdrage aan de bestrijding van de Q-koorts en richtte samen met de Provinciale Raad Volksgezondheid het kenniscentrum zoönosen op.
Ook de Brabantse oud GGD-arts Jos van de Sande gelooft niet dat tijdens een infectie-uitbraak de ministeries Volksgezondheid (VWS) en Economische Zaken (EZ) dezelfde belangen hebben. Van de Sande: “Dan krijg je touwtrekken tussen mensen, twee ministeries, die willen een compromis sluiten. Dat kan niet. Je kunt niet in een acute situatie een compromis erover sluiten. Dan moet je ingrijpen”. Van de Sande leverde een grote bijdrage aan de bestrijding van de Q-koorts en richtte samen met de Provinciale Raad Volksgezondheid het kenniscentrum zoönosen op.
Q-KOORTS
Nederland telt 17 miljoen mensen en 125 miljoen dieren. “De kans dat er een nieuwe zoönose komt is 100%. Wanneer, hoe en wat dat weten we niet. Maar het zal ongetwijfeld gebeuren”, zegt Volker Hackert, arts bij GGD Zuid Limburg. Hackert deed onderzoek naar de verspreiding van Q-koorts rondom een besmet melkgeitenbedrijf in het Limburgse Voerendaal.
Nederland telt 17 miljoen mensen en 125 miljoen dieren. “De kans dat er een nieuwe zoönose komt is 100%. Wanneer, hoe en wat dat weten we niet. Maar het zal ongetwijfeld gebeuren”, zegt Volker Hackert, arts bij GGD Zuid Limburg. Hackert deed onderzoek naar de verspreiding van Q-koorts rondom een besmet melkgeitenbedrijf in het Limburgse Voerendaal.
Voor slachtoffers niets geregeld
In totaal raakten tussen de 50.000 en 100.000 mensen in Nederland besmet met Q-koorts. Zeker 4000 mensen werden ziek. Er vielen ten minste 74 doden. En ruim 2000 mensen lijden nog dagelijks aan de gevolgen, omdat ze er chronische vermoeidheid, een hartklepontsteking of ernstige vaatafwijkingen aan hebben overgehouden. De meeste geitenboeren zijn gecompenseerd voor de geleden schade. Voor de slachtoffers is niets geregeld. “Ik vind dat de overheid zich daar anders had moeten opstellen” zegt Pieter van Vollenhoven in ZEMBLA. “Je moet open staan voor wat hun is overkomen en dan vind ik het een beetje merkwaardig dat je wel de boeren gaat compenseren financieel maar niet de slachtoffers.”
Om alsnog een schadevergoeding af te dwingen, hebben driehonderd Q-koortspatiënten een rechtszaak aangespannen tegen de staat. Op 17 oktober is de eerste zitting.
In totaal raakten tussen de 50.000 en 100.000 mensen in Nederland besmet met Q-koorts. Zeker 4000 mensen werden ziek. Er vielen ten minste 74 doden. En ruim 2000 mensen lijden nog dagelijks aan de gevolgen, omdat ze er chronische vermoeidheid, een hartklepontsteking of ernstige vaatafwijkingen aan hebben overgehouden. De meeste geitenboeren zijn gecompenseerd voor de geleden schade. Voor de slachtoffers is niets geregeld. “Ik vind dat de overheid zich daar anders had moeten opstellen” zegt Pieter van Vollenhoven in ZEMBLA. “Je moet open staan voor wat hun is overkomen en dan vind ik het een beetje merkwaardig dat je wel de boeren gaat compenseren financieel maar niet de slachtoffers.”
Om alsnog een schadevergoeding af te dwingen, hebben driehonderd Q-koortspatiënten een rechtszaak aangespannen tegen de staat. Op 17 oktober is de eerste zitting.
ZEMBLA - 'De Q-koorts epidemie – het vervolg', woensdag 28 september om 21.15 uur bij de VARA op NPO 2.
Samenstelling en regie: Jos van Dongen
Research: Suzan Borst
Eindredactie: Manon Blaas.
Research: Suzan Borst
Eindredactie: Manon Blaas.
Meer over:
de-q-koorts-epidemie-het-vervolgPraat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.
