Logo Zembla
Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek

Staatssecretaris Van Dam nam argumenten bedrijfsleven over bij goedkeuring glyfosaat

16-12-2016
  •  
leestijd 3 minuten
  •  
Glyfosaat
Staatssecretaris Van Dam van Economische Zaken heeft eerder dit jaar voor een belangrijk deel de argumentatie van bedrijfslobbyisten overgenomen bij het bepalen zijn standpunt rond een nieuwe Europese toelating voor het bestrijdingsmiddel glyfosaat. Die conclusie wordt getrokken in een onderzoeksrapport van Lobbywatch.

Het onderzoek van Lobbywatch naar de goedkeuring van het bestrijdingsmiddel laat zien hoe corporate capture, waarbij bedrijfsbelangen het overheidsbeleid bepalen, werkt en wat daarvan de risico’s zijn. De Europese vergunning voor het gebruik van het omstreden bestrijdingsmiddel glyfosaat verliep afgelopen zomer. Opmerkelijk was dat staatssecretaris Van Dam tijdens de discussie over een verlenging van de toelating van het middel meerdere malen zijn standpunt bijstelde. Eerst was hij van plan om namens Nederland vóór de hernieuwde toelating van glyfosaat te stemmen. Na een politiek debat besloot hij echter tégen het besluit te stemmen. Uiteindelijk veranderde Van Dam opnieuw van mening en besloot toch vóór een tijdelijke verlenging te stemmen. Lobbywatch besloot dit merkwaardige draaien van de staatssecretaris te onderzoeken.

Bedrijfsleven heeft veel invloed op de politiek
Het onderzoek van Lobbywatch concludeert dat het bedrijfsleven in dit geval grote invloed heeft gehad op de besluitvorming. Zo kwam de beoordeling van de EU en Nederland tot stand op basis van door de industrie zelf aangeleverde studies. Daarnaast is er actief gelobbyd richting staatssecretaris Van Dam. Uit het onderzoek blijkt dat Van Dam de argumenten van het bedrijfsleven grotendeels heeft overgenomen. Vooral de stelling dat “de wetenschap” geen bezwaar ziet tegen toelating van glyfosaat valt op omdat een bekende studie van de WHO het tegenovergestelde concludeert. Op basis van deze omstreden conclusie negeerde Van Dam het voorzorgsbeginsel dat burgers moet beschermen tegen stoffen waarvan de veiligheid niet is vastgesteld.
Het onderzoek richt zich op de hernieuwde toelating van glyfosaat, de actieve stof in de meest gebruikte onkruidverdelgers op de Europese markt, waaronder Roundup van de landbouwgigant Monsanto. Hoewel er door wetenschappers getwist wordt over de vraag of de stof wel of niet kankerverwekkend is, werd het middel in de zomer van 2016 toch opnieuw toegelaten tot de Europese markt. Dit gebeurde ondanks fel protest vanuit maatschappelijke organisaties, en een gebrek aan steun onder de lidstaten.
Belangenverstrengeling
Ook is er schijn van belangenverstrengeling doordat er banden bestaan tussen wetenschappers die betrokken zijn bij de beoordelingen en het bedrijfsleven. De Land- en Tuinbouworganisatie (LTO) en Nefyto hebben richting de staatssecretaris van Economische Zaken gelobbyd voor hernieuwde toelating van glyfosaat. Dit onderzoek laat zien dat de staatssecretaris de argumentatie van het bedrijfsleven grotendeels heeft overgenomen. De analyse van de besluitvorming rond de hernieuwde toelating van glyfosaat maakt inzichtelijk hoe corporate capture in de praktijk werkt, en wat de gevolgen ervan kunnen zijn. Hoewel de invloed van het bedrijfsleven op de besluitvorming over de hernieuwde toelating van glyfosaat op de Europese markt dus dominant lijkt te zijn, is dit moeilijk aan te tonen. Dat toont de noodzaak aan van meer transparantie en strengere regelgeving rond lobbyen.
Aanbevelingen
Volgens Lobbywatch toont het onderzoek aan dat de Nederlandse overheid te weinig inzicht geeft in de wijze waarop zij belangen weegt. Hierdoor ontstaat een risico dat belangen niet gelijk worden gewogen. Lobbywatch heeft daarom een manifest opgesteld waarin zij de politiek oproept om lobby beter te reguleren. De overheid moet meer openheid geven over de inbreng van externe partijen, zowel van bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties en wetenschappelijke onderzoeken in de besluitvorming. Daarnaast pleiten de betrokken organisaties voor meer inzicht in de agenda’s van verantwoordelijke bestuurders, politici en ambtenaren.
Lobbyparagraaf
Ook moeten alle wetsvoorstellen, en zoveel mogelijk ook andere beleidsstukken voorzien worden van een lobbyparagraaf, waarin onder andere wordt opgenomen welke externe inbreng is ontvangen en hoe deze is meegenomen. Ook moeten bewindspersonen afspraken met externe partijen openbaar maken, zodat inzichtelijk is met welke lobbyisten en waarover zij spreken. Tevens moeten alle lobbyisten ingeschreven worden in een lobbyregister, en moet er meer transparantie zijn over de wijze waarop wetenschappelijk onderzoek tot stand komt, en de invloed van het bedrijfsleven daarbij. Tot slot moet er een onafhankelijke toezichthouder opgericht worden die deze regels met betrekking tot lobbyen gaat handhaven.

Lobbywatch is een coalitie van maatschappelijke organisaties die streeft naar meer transparantie en betere regulering van lobbyactiviteiten in Nederland. Het is een samenwerkingsverband dat wordt aangestuurd door Transparancy International Nederland, Transnational Institute, SOMO, Milieudefensie en foodwatch Nederland. 

(Bron: Lobbywatch)
Delen:

Praat mee

onze spelregels.

avatar
0/1500
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.