Recept voor moord?

Deskundigen vermoeden dat de medicijnen een rol kunnen spelen bij zijn daad. Maar volgens farma-fabrikanten ontbreekt wetenschappelijk bewijs hiervoor. Een reporter van de BBC wil weten waarom experts dan toch een mogelijke link zien tussen depressiepillen en moord. Ze krijgt toegang tot de verhoren van Holmes, zijn dagboek, beelden van de rechtszaak en spreekt meerdere vooraanstaande deskundigen. In ZEMBLA INTERNATIONAAL een onderzoek van de BBC of het mogelijk is dat medicijnen, voorgeschreven door een arts, een patiënt moorddadig kunnen maken.

  Verhoor James Holmes:
"Twijfelde je of je die mensen zou gaan vermoorden? Nee, ik moest het doen."

 
Prof. David Healy, Bangor universiteit, Wales
"Hij begon pas ideeën te uiten over andere mensen kwaad doen of ideeën die daarmee overeenstemden, nadat hij met die medicijnen begon."

James Holmes heeft zijn schietpartij overleefd en dat is uitzonderlijk. Daders komen meestal om het leven. Door zelfmoord of ze worden gedood. Mogelijk kan Holmes inzicht geven in de achtergronden van zijn gruweldaad. Exacte reconstructies van zijn verhoren geven inzicht in zijn gedachtes.

Verhoor James Holmes:
"Je was niet bang voor de dood of de gevolgen? Inderdaad.
Had je dat altijd of deed dat gebrek aan angst zich opeens voor? Het begon toen ik begon aan de therapie. Ik dacht dat de Sertraline hielp om de spanning en angst te verminderen."

Vier dagen nadat hij begint met het slikken van de Sertraline vertelt Holmes in een chat-gesprek met zijn ex-vriendin Gargi dat hij zin heeft om iets slechts te doen. Ze vraagt hem wat hij daar mee bedoelt. Hij antwoordt: “Mensen vermoorden, natuurlijk.” Het is de eerste uiting van een bizar waanbeeld dat Holmes in zijn hoofd krijgt. Hij noemt deze theorie: 'human capital’, menselijk kapitaal. Door levens weg te nemen, zal zijn eigenwaarde toenemen.

Verhoor rechtbank ex-vriendin Gargi:
"Had hij daarvoor nooit een waanidee geuit, iets irrationeels een onzinnigs? Nee."

Tijdens de verhoren vertelt Holmes dat hij al in zijn vroege jeugd diepe angsten heeft voor andere mensen. Sinds zijn tienertijd blijkt hij moordgedachtes te hebben als zijn angsten opspelen. Volgens meerdere deskundigen leidt Holmes aan de psychiatrische ziekte schizofrenie. Toch wordt hij na de rechtszaak toerekeningsvatbaar verklaard voor zijn daad. De rechter heeft hem twaalf keer levenslang opgelegd, voor de twaalf moorden die hij heeft gepleegd. En nog eens 3.318 jaar voor poging tot moord op de zeventig gewonden die zijn aanslag hebben overleefd.
 
Nadat hij vier maanden voor de schietpartij begint met de antidepressiva nemen de moordgedachtes toe, in plaats van af. Toch verhoogt de psychiater de dosering nog twee keer naar 150 milligram. Het laatste recept loopt tot drie tot vier weken voor de schietpartij. Vermoedelijk stopt Holmes dan in een keer met het innemen van de hoge dosering, wat zeer wordt afgeraden. De deskundigen zijn verdeeld in hun oordeel over de mogelijke rol van het antidepressivum bij de daad van Holmes.

Emeritus prof. Peter Tyrer, Imperial College, Londen:
"Hij ziet mensen bijna als een buitenaardse soort. Bij zo iemand maak ik me zorgen als ik ze iets voorschrijf. Sommige neigingen kunnen sterker naar voren treden en in het geval van Mr Holmes waren die zeer gevaarlijk."

Prof. David Healy, Bangor universiteit, Wales:
"Zijn gedachten aan wat hij zal gaan doen escaleren naarmate de dosis toeneemt. En hij begint aan een reeks handelingen waaruit hij zich heel moeilijk kan losmaken naarmate de dosis van de pillen toeneemt."

Prof. William Reid, University of Texas:
"Voor mij als psychiater kwam het voort uit een geestesziekte. Ik kan met volle overtuiging zeggen dat het niet aan de medicatie lag."

Sinds de jaren tachtig zijn de SSRI-antidepressiva aan een enorme opmars begonnen. Ook in Nederland worden ze door meer dan een miljoen mensen geslikt. Veel mensen hebben er baat bij, maar de afgelopen twintig jaar blijkt ook dat ze meer bijwerkingen hebben dan aanvankelijk door de industrie is verteld. Voor jongeren wordt het gebruik van deze pillen nu zelfs officieel afgeraden. Omdat er een verhoogd risico op zelfmoord en agressie is aangetoond bij kinderen en adolescenten. Ook voor volwassenen staan inmiddels zelfmoord en agressie vermeld als zeldzame bijwerking in de bijsluiter van deze pillen nadat fabrikanten daartoe zijn aangespoord. Het flinke gebruik van deze middelen verontrust deskundigen zoals professor Tyrer door deze heftige bijwerkingen, al zijn ze zeldzaam. Daarom waarschuwt de hoogleraar voor extra alertheid bij het voorschrijven.

Emeritus prof. Peter Tyrer, Imperial College, Londen:
"Veel artsen vinden het moeilijk te geloven dat een middel dat in 99,9 procent van de gevallen goed werkt bij mensen met depressies, fobieën en obsessies van iemand een massamoordenaar kan maken." 

Ouders James Holmes:
"Het is niet te bevatten dat iemand zoveel leed kan veroorzaken, laat staan de man die jij hebt grootgebracht."

Nederlandse bewerking: Marieke van Santen
Eindredactie: Manon Blaas

 © 2017 BBC / © BNNVARA