Normen voor euthanasie ernstig demente verruimd

Dementiepatiënten die euthanasie willen, moeten dit ook kunnen krijgen als ze in een vergevorderd stadium van de ziekte zitten en niet meer kunnen communiceren met de arts. Dat blijkt uit de nieuwe handreiking die de ministeries van VWS en Veiligheid en Justitie recent hebben bekendgemaak.   De handreiking is opgesteld door een ambtelijke werkgroep ‘Schriftelijke wilsverklaring bij euthanasie’, waar ook de  Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst ( KNMG) deel van uitmaakt.

De handreiking is een verruiming van de normen die artsenorganisatie KNMG sinds een aantal jaar hanteert. Die schreef in 2012 in een eigen, nadere uitleg van de wet nog expliciet dat verbale of non-verbale communicatie met de patiënt een vereiste is voor euthanasie. 

Helder opgesteld
De Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE) vindt dat de handreiking helder is opgesteld en goed leesbaar is. NVVE-directeur Robert Schurink: ' Mensen kunnen nu lezen waar ze wettelijk aan toe zijn. Er is nu eindelijk duidelijkheid voor arts en patiënt over de werkelijke betekenis van het schriftelijke euthanasieverzoek. Het schriftelijke verzoek is een gelijkwaardige vervanger van de wens wanneer men niet meer in staat is zijn wil te uiten. '

Euthanasieverzoek
De Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek geeft patiënten en artsen inzicht in de mogelijkheden en moeilijkheden rond het opstellen en gebruik van het schriftelijk euthanasieverzoek. In een euthanasieverklaring kun je vastleggen onder welke omstandigheden je zou willen dat de arts euthanasie uitvoert. Je geeft aan in welke situatie er in jouw ogen sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. Een arts is niet verplicht om een euthanasieverzoek uit te voeren. Zo kan een arts, als niet duidelijk is of de patiënt ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, de wettelijke toetsingscriteria voor euthanasie niet goed toetsen. Ook zullen artsen geen euthanasie uitvoeren als de patiënt in woorden en gedrag duidelijk maakt dat hij geen euthanasie (meer) wil. 

Schriftelijk verzoek
Een schriftelijk euthanasieverzoek kan een mondeling verzoek om euthanasie vervangen. Maar het is geen kluisdocument; het is belangrijk dat je de wilsverklaring met jouw huisarts bespreekt. Jouw arts weet dan precies wat jouw wensen zijn en kan aangeven wat hij voor jou kan betekenen. De KNMG raadt aan om een gesprek over de laatste levensfase en de rol van een schriftelijk euthanasieverzoek tijdig te beginnen. Dit geeft de beste kans op een open en eerlijk gesprek over wensen, verwachtingen en het aangeven van eventuele professionele grenzen en daarnaast voorkomt het misverstanden.

Behandelverbod
Bij een behandelverbod leg je vast onder welke omstandigheden je weigert medische behandelingen te ondergaan. Bijvoorbeeld als je in coma ligt. Of als je door een ziekte niet meer aanspreekbaar bent. Bij een behandelverbod krijg je ook geen voedsel en vocht toegediend.

Verklaring niet-reanimeren
In een verklaring niet-reanimeren legt je vast dat je niet gereanimeerd wilt worden. Je kunt hiervoor ook een niet-reanimerenpenning aanvragen bij de Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde (NVVE).

Vertegenwoordiger aanwijzen
Je kunt in jouw wilsverklaring ook aangeven wie jouw vertegenwoordiger is. De vertegenwoordiger mag namens jou met de arts in gesprek gaan over jouw medische behandeling. En eventueel beslissingen nemen als je dit niet meer zelf kan.

In de uitzending van ZEMBLA - ' Als ik dement ben wil ik dood ' is te zien dat het verschil van interpretatie van de wet in de praktijk bij patiënten en familie tot schrijnende situaties leidt. Zoals het verhaal van de 86-jarige mevrouw Van der Kolk die na een vergeefs beroep op artsen zelf een einde aan haar leven maakte.