Martijn wil een huis en een tuintje

Er loopt een totaal verwarde jongen op blote voeten langs de snelweg. Hij is 20 jaar en zwaar psychotisch. Een levensgevaarlijke situatie. Zijn moeder is radeloos en wil dat Martijn gedwongen wordt opgenomen in een GGZ-kliniek. Hij is een gevaar voor zichzelf en zijn omgeving. Maar de GGZ vindt de situatie niet ernstig genoeg. Bovendien wil de GGZ psychiatrische patiënten tegenwoordig zoveel mogelijk ambulant behandelen, oftewel thuis. 

Gedwongen opname
Maar Martijn is niet alleen autistisch. Hij gebruikt ook synthetische drugs waardoor hij, in combinatie met zijn autisme, psychotisch wordt. En ook al wordt Martijn thuis begeleid door een GGZ-team, het gaat van kwaad tot erger. Martijn sticht brand, valt zomaar mensen lastig op straat en is agressief. Dan wordt hij gedwongen opgenomen.

' En dan is de realiteit dat iedereen met de handen in het haar zit,'  zegt GGnet-bestuurder Kees Lemke in ZEMBLA.Volgens Lemke staat de casus van Martijn niet op zichzelf. Patiënten met meervoudige problemen komt hij dagelijks tegen in zijn eigen psychiatrische instelling. ' Je ziet dat als er meerdere problemen op elkaar gestapeld worden, de standaardbehandeling niet werkt. De GGZ levert nog onvoldoende maatwerk ,' aldus Lemke.

Hoogleraar Jim van Os, hoofd van de afdeling psychiatrie van het Universitair Medisch Centrum Maastricht, voegt daar in ZEMBLA aan toe: ' Ik denk dat best gezegd mag worden dat het huidige model van GGZ doelmatig failliet is.'
Van Os bepleit, samen met vier andere wetenschappers, een rigoureuze verandering van de GGZ. Volgens hem moeten de bestaande GGZ-instellingen worden afgebouwd. In plaats daarvan krijgt iedere woonwijk een laagdrempelige GGZ-voorziening. Daar staan deskundigen dag en nacht klaar om patiënten, thuis, direct als dat nodig is psychiatrische zorg te verlenen.

Als Martijn in de kliniek zit, is zijn moeder opgelucht. Zij denkt dat haar zoon nu dan eindelijk behandeld zal worden voor zijn autisme en zijn middelengebruik. ' Ik denk dat als hij zou leren om te gaan met zijn autisme, hij redelijk normaal zou kunnen deelnemen aan de samenleving, ” zegt ze. Maar dat blijkt een illusie: de kliniek heeft niet de kennis om Martijns autisme en zijn middelengebruik aan te pakken. Pogingen om hem elders, bij gespecialiseerde instellingen, onder te brengen lopen stuk op lange wachtlijsten.

Ondertussen gaat het in de GGZ-kliniek helemaal mis met Martijn. Hij belandt van de ene in de andere crisis, vliegt psychiaters aan en zit regelmatig bont en blauw in de isoleercel. Martijn is één van de vele ernstige zieke psychiatrische patiënten waar de GGZ zich geen raad mee lijkt te weten. ZEMBLA onderzoekt hoe dat kan.

* Er moet sprake zijn van een psychische aandoening waarvoor zorg of behandeling nodig is. Het gaat met andere woorden niet om personen met enkel symptomen in remissie;
* Er zijn ernstige beperkingen in het sociaal of maatschappelijk functioneren;
* Deze beperkingen zijn het gevolg van de psychiatrische stoornis;
* De psychische aandoening is niet van voorbijgaande aard, maar is ten minste enkele jaren aanwezig;

Er is gecoördineerde professionele hulp nodig. Patiënten in remissie kunnen toch beschouwd worden als EPA-patiënten als het risico voor recidief aanwezig blijft en blijvende opvolging aangewezen is. Wanneer een patiënt 5 jaar in remissie is (symptomatisch en functioneel), wordt het risico op terugval als laag ingeschat, zodat de betrokkene niet meer tot de EPA-groep wordt gerekend.

Reactie GGZ Oost Brabant:

"Met het herstel van Martijn voor ogen, hebben we geprobeerd zo goed mogelijk tegemoet te komen aan zijn zorgvraag. Hierin herkennen we ook het dilemma van het bereiken van overeenstemming met Martijn en zijn familie over zijn behandeling. We willen leren van wat we nog niet goed genoeg doen, zodat we onze zorg verder kunnen verbeteren. Daarom voeren we een onderzoek uit onder leiding van een extern deskundige."  GGZ Oost Brabant