Klokkenluiders: Angstcultuur en belangenverstrengeling bij SVB

De Sociale Verzekeringsbank (SVB) nam bij de ontwikkeling van een nieuw computersysteem voor de uitbetaling van de kinderbijslag en AOW ‘extreme risico’s met gemeenschapsgeld’, interne kritiek werd geweerd en het management leed aan een ‘tunnelvisie’. Dat blijkt uit interne documenten die in het bezit zijn van ZEMBLA en uit beëdigde verklaringen van oud SVB werknemers. 

Wantrouwen
Per jaar zou met het computersysteem 40 miljard euro aan AOW en Kinderbijslag worden uitbetaald. De ZEMBLA uitzending ‘De Spaghetticode’ toont ook aan dat één SVB-manager werd betaald via de leverancier van het computersysteem, Capgemini. Dat wekte wantrouwen bij personeel van de SVB over de onafhankelijkheid van deze programmamanager.

Angstcultuur
Tijdens de ontwikkeling en bouw werden kritische SVB-ers “weg gemarginaliseerd”, zo stelt Berl Sijes, oud werknemer van de SVB. “Mensen waren bang”, aldus Sijes in ZEMBLA. Er heerst volgens diverse bronnen een angstcultuur binnen de SVB. ' Alleen mensen die het geluid van Capgemini lieten horen, bleven over' , stelt een IT-specialist die voor de SVB werkte.

Onervaren programmeurs
Vorig jaar trok de SVB de stekker uit het Multi Regelingen Systeem (MRS) na een investering van ruim 43 miljoen euro, zonder dat het maar een moment had gefunctioneerd. Leverancier Capgemini liet de software op haar kantoor in India bouwen. Een oud SVB-er die een bezoek bracht aan de Capgemini vestiging in Mumbai zegt in ZEMBLA: ' Het was echt triest om te zien dat er niet professioneel gewerkt werd (...) Na lang doorvragen zeiden ze, dit gaat nooit werken' . De oud SVB-er zag bij Capgemini in India vooral veel onervaren programmeurs aan het werk die weinig begrepen van de Nederlandse regels omtrent de kinderbijslag en AOW. Zijn waarschuwingen vonden bij het Nederlandse management geen gehoor, stelt hij.

Belangenverstrengeling
Ondertussen kreeg Capgemini de rekeningen gewoon betaald, verklaart een andere oud-werknemer: ' De rekeningen van Capgemini werden betaald terwijl de programmatuur nog helemaal niet door de SVB bekeken was.'   Uit onderzoek van ZEMBLA blijkt dat SVB-manager G., die verantwoordelijk was voor het MRS systeem, werd betaald via Capgemini. De SVB huurde hem in als ZZP-er en gebruikte Capgemini als zogenaamd mantelbedrijf. Deze constructie is niet strafbaar maar volgens oud-SVB-ers bestonden er vraagtekens over de onafhankelijkheid van de manager. Manager G. verklaart hierover tegenover ZEMBLA: ' Ik snap dat de schijn van belangenverstrengeling kan ontstaan, maar ik heb schriftelijk vastgelegd dat ik geen sturing van Capgemini zou accepteren' .

ICT-deskundige en ondernemer René Veldwijk is onthutst over deze constructie. ' Je eet van Capgemini, Capgemini eet van jou. En die situatie wordt gecreëerd door de SVB en niemand anders. Het is natuurlijk volstrekt onbestaanbaar dat de persoon die het bedrijf Capgemini controleert, zelf zijn rekeningen naar Capgemini stuurt, dat is ongehoord '.
ZEMBLA ontdekt ook dat de facturen van manager G. werden gecontroleerd door onder meer SVB ambtenaar R. die naast zijn werk voor de SVB tegelijkertijd zakenpartner blijkt te zijn van G. Ze hebben samen een bedrijfje gespecialiseerd in ICT projecten.

ZEMBLA - 'De Spaghetti code' woensdag 2 september 2015 om 20:25 uur bij de VARA op NPO 2