'Kinderen van gescheiden ouders zijn vaak verdrietig, angstig en hebben gedragsproblemen'

Kinderen van gescheiden ouders lopen vaak tegen problemen aan. Zo bleek uit de ZEMBLA-uitzending ‘Vechtscheidingen’ dat het belang van het kind vaak ondergeschikt is als de ouders scheiden. Klein Velderman beaamt dat hele jonge kinderen het soms erg moeilijk hebben.

Ruziënde ouders verergeren problemen bij een kind
In praktische zin worden ze met tal van moeilijke situaties geconfronteerd. Ouders sleuren ze heen en weer tussen verschillende huizen. Als ze bij de ene ouder zijn, missen ze de ander. Of ze maken zich zorgen om een huisdier dat ze achter moeten laten. “De belangrijkste factor die problemen versterkt is ruziënde ouders. De ene ouder die lelijke dingen zegt over de andere ouder. Kinderen zijn gevangen tussen ouders en worden vaak ingezet als postbode: ‘zeg maar dat je volgende week later bij mama bent, want we moeten naar de verjaardag van oma’. Daar moeten kinderen dan maar mee dealen. Foto’s worden letterlijk van de muur gehaald. Bij de een wordt er over de andere ouder, waar zo’n kind veel van houdt, ineens niet meer gepraat. Dat is heel hard en moeilijk voor een jong kind.”

Dappere Dino’s en Stoere Schildpadden zijn wekelijkse groepssessies waarin kinderen ongeveer drie kwartier bij elkaar komen. Dat gebeurt in kleine groepen van rond de 6 of 7 kinderen en twee begeleiders. Ze leren meer over emoties, problemen en oplossingen.

"We beginnen met het leren herkennen van gevoelens die kinderen zelf hebben. Zijn ze bijvoorbeeld blij, bang, bedroefd (verdrietig) of boos? Sommige kinderen vinden het namelijk lastig hun gevoelens te herkennen of onder woorden te brengen. Of ze laten emoties niet zien, want papa of mama is ook zo verdrietig. In plaats daarvan laten ze soms juist optimaal gedrag zien", legt Klein Velderman uit. 

Kinderen voelen zich soms schuldig
Daarna leren de kinderen wat een probleem is om vervolgens na te denken over oplossingen. “Dat begint heel simpel. Bijvoorbeeld: ik wil buitenspelen, maar het regent. Wat zou je dan kunnen doen?” Later gaat het pas over problemen waar ze door de scheiding van papa en mama tegenaan lopen.

Kijk terug: ZEMBLA - ' Vechtscheidingen '

Handpop Rex helpt daarbij. Dino Rex is zeven jaar. Zijn papa en mama zijn ook gescheiden. Zijn vader leeft in de zee en zijn mama op het strand. “Rex is in het begin heel verlegen, maar de kinderen stellen hem op zijn gemak en dan begint Rex te vertellen. De kinderen roepen dan ‘mijn ouders zijn ook gescheiden!’. Ze herkennen zich in de verhalen van Rex en doordat Rex zich openstelt, durven de kinderen dat ook meer.”

Ouders hebben het vaak niet eens in de gaten
De training duurt twaalf weken. Er is een ouderavond en de training eindigt met een gesprek met de ouders. Dat is heel belangrijk legt Klein Velderman uit. “De ouders hebben vaak niet eens in de gaten dat hun kinderen tegen problemen aanlopen. Maar ineens beginnen ze daar over te vertellen. Het kind stelt zich open. En ouders kunnen daardoor ook dingen veranderen in hun gedrag en aansluiten bij de gevoelens van hun kind.” Soms zijn het hele mooie succesverhalen, vertelt de onderzoekster. “Een begeleider vertelde me over een meisje dat ontzettend verlegen binnenkwam en in het begin niets durfde te zeggen. Uiteindelijk hield ze op school een spreekbeurt over echtscheidingen.”

Kind voelt zich beter
De groepstrainingen komen uit Amerika en worden inmiddels verspreid door het land gegeven. Onderzoeksinstituut TNO haalde het programma in 2013 naar Nederland en verspreidt het samen met jeugdhulporganisatie Schoolformaat. In 2015 startte TNO met het monitoren van kinderen die deelnemen aan de speelse groepstrainingen. En de eerste onderzoeksresultaten zijn nu bekend en positief: ouders en begeleiders gaven het welbevinden van kinderen van gescheiden ouders gemiddeld een 6,5 voordat ze aan de therapie begonnen. Na de twaalf weken steeg het welbevinden van het kind naar een gemiddelde 7,5. Ook bleken er na deelname minder emotionele problemen en gedragsproblemen te zijn. Een controlegroep van scheidingskinderen die niet deelnamen aan de training maakte in dezelfde periode van twaalf weken geen verandering door.

“Het welbevinden is wel nog steeds lager dan bij kinderen uit intacte gezinnen (kinderen uit gezinnen waar de ouders nog steeds samen zijn). Maar dat is ook niet zo raar. Het kind zit nog steeds in dezelfde situatie van een gebroken gezin. Maar de kinderen hebben vaardigheden geleerd en we gaan er vanuit dat ze daar ook op langere termijn profijt van hebben. Dat blijkt ook uit Amerikaanse onderzoeken naar dezelfde training. Onderzoekers daar deden twee jaar na de training nog een evaluatie. Onze eerste resultaten zijn overeenkomstig met het Amerikaanse onderzoek, dus er is een goede kans dat het na twee jaar niet anders zal zijn. Maar het bekijken van langetermijneffecten is misschien nog iets voor een eventueel vervolgonderzoek”, zegt Klein Velderman.