'Hoe verkoop je honger?'

"Wat een rotvraag. Hoe verkoop je honger? Dat klinkt echt heel plat. Ik hou er helemaal niet van om er op die manier naar te kijken. Ik vind het gewoon geen recht doen aan wat de mensen zelf in Ethiopië al jaren aan het doen zijn, en hoe organisaties voor ontwikkelingshulp met deze problematiek omgaan", reageert Marjolein Hammink van ICCO, een coöperatie voor ontwikkelingssamenwerking die al jaren actief is in Ethiopië.

Hongersnood is een langzame ramp
Even wat cijfers. Ethiopië telt meer dan honderd miljoen inwoners. Door El Nino (een natuurverschijnsel waardoor koel zeewater opwarmt) zijn nu al acht miljoen Ethiopiërs afhankelijk van hulp. De verwachting is dat de levens van nog eens tien miljoen mensen worden bedreigd door de aanhoudende droogte. Aangezien mensen nu nog niet sterven van de honger, is het voor ontwikkelingsorganisaties niet eenvoudig om in de media aandacht te krijgen voor deze ramp, en zo het grote publiek te bereiken, erkent ook Jos de Voogd van ontwikkelingshulp organisatie Cordaid: ,,Hongersnood is een langzame ramp. Voor een snelle ramp - denk aan een aardbeving of een tsunami - is het relatief gemakkelijker om fondsen te werven, om geld bij elkaar te halen, om donateurs te benaderen. Iedereen snapt dat er dan acuut hulp nodig is, al hangt het ook wel weer van de schaal af.

Bij een langzame ramp ligt het heel moeilijk. Nu weten ontwikkelingsorganisaties meestal al zes maanden van te voren dat het ergens mis aan het gaan is. Er zijn natuurlijk voortekenen. Zo is via satellietbeelden bijvoorbeeld te zien dat oogsten mislukken. Dat hebben we nu ook gezien. We wisten in het najaar al dat zich een ramp aan het ontwikkelen was. De Ethiopische overheid heeft dit keer zelf ook al vroeg aan de bel getrokken en aangegeven dat men dit niet alleen aankon. Daardoor is de noodhulp al maanden op gang en zijn doden voorkomen. Er is door journalisten wel gepubliceerd over het eerste begin van deze langzame ramp. Maar de brede aandacht krijg je pas als er veel mensen gaan sterven, helaas. Dat is eigenlijk de laatste fase en dan is hulp voor velen te laat.’’

Het gebeurt allemaal ver weg
Marjolein Hammink (ICCO) begrijpt wel waarom het lang duurt voordat mensen echt geïnteresseerd raken: ,,Het gebeurt allemaal ver weg. Er zijn zoveel andere wereldproblemen waar mensen mee worden geconfronteerd. Oorlog in Syrië. Verschrikkelijk. Natuurlijk moeten de vluchtelingen worden geholpen. Het is geen kwestie van strijden om een plekje op de voorpagina’s van de kranten. Beide rampen verdienen alle aandacht. Maar ik hoop alleen echt niet dat nu weer eerst de ergste beelden nodig zijn om mensen ervan te overtuigen dat hulp nu nodig is. Dat zou zo niet 2016 zijn. Alsof er in al die jaren niets is veranderd. Alsof de mensen die dit overkomt geen enkele ontwikkeling hebben doorgemaakt. Alsof ze weer helemaal terug zijn bij af.’’

Noodhulp blijft nodig
Grote perioden van droogte horen bij Afrika. De ontwikkelingshulp houdt daar ook rekening mee, legt De Voogd uit. ,,Droogte Cyclus Management wordt dat genoemd. In natte perioden wordt het water via allerlei systemen opgevangen zodat men droge periode kan doorstaan. Maar soms is de droogte te hevig, blijft de regen te lang uit. Dan wordt het langzaam maar zeker stil in de dorpen. Dan sterven de kippen. En daarna het vee. Dat zien we nu gebeuren en daarom schakelen we over naar noodhulp, bijvoorbeeld water trucking, distributie van voedsel.’’ Hij benadrukt dat de ramp niet voorbij is als het in de komende weken zou gaan regenen.

,,Dit is het tweede jaar op rij dat de oogsten mislukken. Dus dat maak je niet zomaar goed. Noodhulp blijft voorlopig nodig.’’
De ontwikkelingsorganisaties hopen dat de wereld de roep om hulp oppikt, en dat de internationale samenleving niet pas wakker wordt als er verpletterende beelden van uitgemergelde, stervende kinderen worden getoond. De beelden van de ramp in 1984 staan velen nog in het geheugen gegrift. Live Aid was destijds het antwoord van de wereld. Een revolutionair en financieel succesvol benefietconcert. Maar het geld, en daarmee de hulp, kwam te laat voor bijna een miljoen Ethiopiërs.  

"Door de oprichting van coöperaties en kwaliteitsverbetering van gewassen, krijgen kleinschalige boeren toegang tot de markt en een beter inkomen. Maar op dit moment verliezen de mensen het even van een extreem natuurfenomeen. Dat is verschrikkelijk. Daarom is nu gewoon die noodhulp nodig. Wij bereiken zo’n vijfduizend mensen met onze hulp. Zwangere vrouwen en kinderen worden ondersteund met extra voedsel. En straks als de droogte voorbij is, gaan we de veestapels van de boeren weer aanvullen, zodat ze weer verder kunnen op eigen kracht, dat de voedselzekerheid weer wordt gegarandeerd en dat ze weer economisch onafhankelijk worden. Tot die tijd is het de plicht van de internationale samenleving om deze mensen te steunen."