Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek
Het PFAS-schandaal
In Zeeland is het water zo ernstig vervuild geraakt met giftige PFAS-stoffen dat er geen vis meer gegeten mag worden uit de Westerschelde. PFAS, ook wel 'forever chemicals' genoemd omdat ze in het milieu vrijwel niet afbreken, kunnen al bij een zeer kleine dosis schadelijk zijn voor het immuunsysteem en bij hogere blootstelling kankerverwekkend.
In België ontstond vorig jaar grote commotie toen bleek dat chemiebedrijf 3M in Antwerpen jarenlang enorme hoeveelheden PFAS in de Schelde heeft geloosd en daarmee de omgeving, tot in Zeeland aan toe, ernstig heeft vervuild. Het schandaal leidde tot een parlementair onderzoek en het stilleggen van de fabriek. Tot nu toe wezen alle vingers naar 3M, maar ondanks het ingrijpen bij dit bedrijf wordt het PFAS-gehalte in de Westerschelde niet minder. Hoe kan dat? Zembla volgt het PFAS-spoor en ontdekt een andere belangrijke bron van de PFAS-vervuiling, met grote gevolgen voor Nederland.
Het PFAS-schandaal
Deze uitzending is uitgezonden op donderdag 8 september 2022 bij BNNVARA op NPO 2
Regie & samenstelling: Roelof Bosma
Research: Vincent Harmsen
Eindredactie: Manon Blaas
Correctie
In de uitzending wordt gesproken over de "actielimiet" van het Vlaamse voedingsagentschap FAVV voor PFOS in eieren. Daarover wordt door een van de sprekers in de uitzending gezegd dat deze is vastgesteld op 0,5 ng/g. Op basis daarvan wordt in de uitzending geconcludeerd dat concentraties PFOS in eieren in Zwijndrecht "6000 keer" boven de norm zitten. Dat is echter onjuist. De huidige actielimiet van het FAVV is 100 ng/g. Met ingang van 1 januari 2023 geldt in Vlaanderen een nieuw actielimiet van 1 ng/g. Het moet dus "30 keer" boven de huidige norm zijn, of "3000 keer" boven de norm die vanaf 1 januari 2023 geldt.
Reacties (2)
De lokale onafhankelijke politieke partij "Onafhankelijk Papendrecht" (OP) is met dit onderwerp al jaren bezig en we zijn blij dat er nu meer media aandacht voor dit probleem komt. Op initiatief van OP heeft het laboratorium van de VU onder leiding van Prof. Jacob de Boer eerder watermonsters genomen van het drinkwater in Papendrecht. Daaruit bleek dat er veel te veel PFAS in het drinkwater aanwezig waren. Tevens heeft OP bepleit om iedere Papendrechter in de gelegenheid te stellen om een bloedmonster te laten nemen, maar daar wilde de gemeenteraad geen financiën voor vrij maken... Het is dus al geruime tijd bekend dat de PFAS vervuiling ook in Papendrecht een groot probleem is. Het duurde alleen erg lang voordat er actie kwam. Toen PFOA in 2012 werd uitgefaseerd (niet meer gebruikt mocht worden) werd die stof door GenX vervangen. Er waren direct al vermoedens dat GenX net zo giftig was als PFOA. OP stelde daar toen al vragen over, we praten dan over de jaren 2015/2016/2017, maar ontkenning van de gevaren is wat wij hebben gezien en te horen hebben gekregen. Toch werd de zaak, ook in Europees verband, nader onderzocht. En wat bleek? GenX bleek net zo giftig te zijn als PFOA. Vanaf 2019 staat de stof GenX ook op de lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen. Dat zijn stoffen die worden uitgefaseerd; dat zijn giftige stoffen die niet meer mogen worden gebruikt. Het komt erop aan alert te zijn én te blijven! OP heeft hierin plaatselijk een leidende rol gespeeld en successen geboekt.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de ZEMBLA-nieuwsbrief en ontvang wekelijks als eerste onze beste nieuwsverhalen, achtergrondartikelen en exclusieve video's.