Heerst er asbesthysterie?

Het pamflet is een initiatief van de woningbouwverenigingen Mitros in Utrecht en Talis in Nijmegen, de burgemeester van Alkmaar en Ira Helsloot, hoogleraar Besturen van Veiligheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen. De Volkskrant wijdde haar voorpagina aan het pamflet en interviewde Helsloot. Die stelt in dat interview dat zelfs het eenmalig inademen van asbestvezels ‘een relatief klein risico’ met zich meebrengt. Desgevraagd laat Helsloot ZEMBLA weten dat hij niet wil stellen dat eenmalig inademen van asbestvezels ongevaarlijk is, maar het risico is volgens hem heel erg klein. Dat de overheid bij incidenten, zoals een brand waarbij asbest vrijkomt, vergaande maatregelen neemt om te voorkomen dat er ook maar één vezel in de omgeving aanwezig blijft, vindt hij overdreven.

Asbestdaken
Hetzelfde geldt volgens hem voor het besluit om tussen nu en 2024 alle asbestdaken in Nederland te verwijderen. Daar is een subsidieregeling voor in het leven geroepen waar miljoenen euro’s mee gemoeid zijn. ‘ Terwijl je die daken, zolang ze niet aan het rotten zijn, gewoon zou moeten laten liggen. ’ Het risico dat een dak afbrokkelt en het daarna pas wordt verwijderd, en er in tussentijd asbestvezels vrijkomen, vindt Helsloot verwaarloosbaar. ‘ Waar het om gaat is de vraag of je miljoenen moet uitgeven om iets te doen aan een risico waar relatief weinig mensen het slachtoffer van zullen worden. ’

Honderd slachtoffers
Naar schatting raken op dit moment jaarlijks zo’n honderd mensen in Nederland besmet door asbestvezels, waardoor ze in de toekomst, over twintig of dertig jaar, mesothelioom (longvlieskanker) of longkanker zullen krijgen. ‘ Het risico dat je om het leven komt door een verkeersongeval of een brand, is vele malen groter ’, zo staat in het pamflet.

Prijskaartje
Asbestdeskundige en advocaat Bob Ruers vindt dat een onzinnige vergelijking. ‘ Aan het verkeer neem je zelf bewust mee. Als je asbestbesmetting oploopt door je werk of een brand in jouw omgeving, dan kun je daar zelf helemaal niets aan doen. De overheid moet jou daartegen beschermen. Om daar een prijskaartje aan te hangen vind ik nogal cynisch. ’

Asbestslachtoffers
Dat stelt ook Jasper Groenendijk van het Comité Asbestslachtoffers. ‘ Een mensenleven is niet in geld uit te drukken. Want het zal maar net jou echtgenoot, of kind of vader zijn die het krijgt. ’ Groenendijk weet waar hij het over heeft, zijn vader kreeg in 2009 te horen dat hij mesothelioom had. ‘ Binnen drie maanden was hij overleden. En waar en wanneer hij het precies heeft opgelopen hebben we nooit kunnen achterhalen. Hij werkte als metselaar in de bouw en waarschijnlijk heeft hij ergens een keer op een plek gemetseld waar ook met asbest werd gewerkt. ’

Paniek
Dat er soms te paniekerig wordt gereageerd bij incidenten met asbest durven Groenendijk en Ruers wel te onderschrijven. Ruers wijst er op dat woningbouwvereniging Mitros, één van de initiatiefnemers van het pamflet, zelf totaal verkeerd en ondeskundig handelde, toen in 2012 tijdens een renovatie asbest in een aantal woningen aanwezig bleek. ‘ Dan is het raar om nu naar de overheid te wijzen. ’

Financieel belang
Ruers stelt ook dat de woningbouwverenigingen er financieel belang bij hebben als preventiemaatregelen op het gebied van asbest terug geschroefd worden. Het rapport waarop het pamflet is gebaseerd, is opgesteld door veiligheidskundige Helsloot, in opdracht van woningcorporatie Talis. Hoeveel daarvoor is betaald wil Helsloot niet zeggen. Ook Talis wil daar geen antwoord op geven.

Badkamer
Helsloot vroeg in het onderzoek huurders van Talis hoe belangrijk zij asbestsanering vinden. ‘ Als bewoners het zelf mogen zeggen, kiest het merendeel liever voor het energiezuinig maken van hun woningen of voor het vervangen van de badkamer of keuken, in plaats van asbestsanering ’, wordt in het pamflet gesteld. ‘ De vraag of mensen liever een nieuwe badkamer krijgen van de woningbouwvereniging of het asbest laten verwijderen is toch echt beneden alle maat ’, stelt longarts Joachim Aerts. Hij noemt het rapport van Helsloot ‘bizar’. ‘ Als je in Nederland woont en je gaat pinguïns tellen in de vrije natuur zal je er geen vinden, maar dat betekent niet dat ze niet bestaan. Wat ik bedoel is: als iets zeldzaam is, kan het nog steeds een risico vormen. ’

Helsloot stelt dat de uitzending van ZEMBLA van 15 januari 2011 er aan heeft bijgedragen dat de overheid kostbare maatregelen neemt op het gebied van asbestpreventie. Volgens hem wordt het probleem in deze uitzending overdreven. Zie hier de uitzending:   Asbest vrijgekomen .

(Frans Glissenaar)