'Grote bedrijven domineren lobbylandschap in Nederland'

De bedrijfswereld domineert het Nederlandse lobbylandschap. Dat concludeert de stichting Open State Foundation (OSF) op basis van de agenda's van bewindslieden van het kabinet, die sinds 2017 moeten worden gepubliceerd. Bedrijven zitten samen met ondernemersverenigingen het vaakst bij ministers en staatssecretarissen aan tafel.

Het gaat in totaal om bijna de helft van de gerapporteerde afspraken van bewindslieden. Individuele bedrijven hebben bijna 27 procent van de tijd een afspraak, gevolgd door werkgeversorganisaties met ruim 20 procent. "Een elitegroep van grote bedrijven zit vaker dan andere bedrijven om tafel binnen deze categorie", schrijft de Open State Foundation. De stichting noemt onder meer Ahold, Air France-KLM, ABN AMRO, Facebook, Schiphol, Tata Steel en Unilever.

Volgens de OSF wordt er ook veel niet gerapporteerd, bijvoorbeeld omdat sommige contacten een beursgevoelig karakter kunnen hebben zoals bij KLM. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit meldde de minste externe contacten. Dit terwijl "het ministerie wordt plat-gelobbyd door boerenorganisaties, tuinbouworganisaties, de agro-industrie en, met minder succes, groene organisaties", aldus oud-minister Jeroen Dijsselbloem. Hij werkte mee aan het onderzoek.

Deze lobby van de agro-industrie is goed zichtbaar in de Zembla-uitzending ‘De uitgeputte bodem: het grote geld’. Banken, zuivelcoöperaties en producenten van bestrijdingsmiddelen; vrijwel allemaal lobbyen ze tegen Europese verduurzamingsplannen. Uit onderzoek van Zembla blijkt dat Rabobank, LTO en de Nederlandse Zuivel Organisatie (NZO) ook in Nederland hebben gelobbyd tegen krimp van de veestapel.

En ook in andere Zembla-dossiers komen we de sterke lobby van grote bedrijven al jaren tegen. In de uitzendingen over granulietstort in natuurplas Over de Maas zagen we dat de asfaltindustrie een grote rol speelt. De verantwoordelijk minister, Cora van Nieuwenhuizen, ontkende dat destijds. In Zembla zei hoogleraar integriteit Van Eijbergen daarover: “Dat asfalt spuit er in het dossier aan alle kanten uit. De minister spreekt hier niet de waarheid.” 

De Open State Foundation raadt de Nederlandse politiek aan om een voorbeeld te nemen aan de Verenigde Staten of de Europese Commissie. Daar moeten alle lobbyisten zich registreren en moeten alle ontmoetingen voor de buitenwereld inzichtelijk zijn. "Nederland kan daarmee het maatschappelijk vertrouwen in politiek en besluitvorming vergroten", aldus de OSF.

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.

Kijk de uitzending 'De afvaldump door Rijkswaterstaat - deel 2' over de granulietstort.

Kijk 'De uitgeputte bodem: het grote geld' over de lobby van de agro-industrie: