Extra verhaal bij de uitzending 'Klimaatchaos': gevolgen van klimaatprobleem gaan ook Nederland raken

Klimaatchaos

In de reportage ‘Klimaatchaos’ van ZEMBLA waarschuwen wetenschappers, oud-bestuurders en militairen voor verregaande consequenties van klimaatverandering. Ze zeggen dat de smeltende ijskappen en extremere weersomstandigheden olie op het vuur zijn voor de brandhaarden in de wereld. Maar hoe zit het in Nederland? Wat gaan wij merken van het klimaatprobleem? ZEMBLA sprak erover met drie deskundigen: NOS-weerman Gerrit Hiemstra, hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga en defensiespecialist Rob de Wijk. Ook zij maken zich grote zorgen: “We zijn te laat. Veel te laat.”  

Dit is nog maar het begin
Rob de Wijk van het Haags Centrum voor Strategische Studies voorspelt dat wat te zien is in de Amerikaanse documentaire nog maar het begin is van de ellende die ons staat te wachten: “We moeten er rekening mee houden dat de conflicten in landen rond de evenaar alleen maar groter worden en dat miljoenen extra mensen op de vlucht zullen slaan. En dat gaan we ook in Nederland merken: steeds meer vluchtelingen zullen hier aankloppen, de politiek zal dat probleem niet op kunnen lossen, het vertrouwen in toekomst zal afnemen en de kloof tussen politici en burgers zal alleen toenemen.” 

Straks zijn wij ook klimaatvluchtelingen
Volgens weerpresentator Gerrit Hiemstra is het risico dat we in Nederland met veel meer wateroverlast en extremer weer te maken gaan krijgen heel reëel. Ook de lange termijn baart hem zorgen: “De voorspellingen over de zeespiegelstijging gaan nu tot 2100. Maar de stijging van de zeespiegel stopt dan niet opeens. Dat zal daarna gewoon doorgaan. Ik vraag me af of we wel in staat zullen zijn om het tij te keren. Als het niet lukt, vermoed ik dat over paar honderd jaar een flink deel van Nederland onder water staat en niet meer bewoonbaar is. Dan zijn wij opeens klimaatvluchtelingen. Dat zijn geen praatjes voor de vaak, dat zijn realistische scenario’s op basis van wetenschappelijk onderzoek.”

Paalrot
Ook hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga voorziet grote veranderingen als gevolg van de opwarming van de aarde: “Niet alleen zal er meer schade komen door regen en hagel, maar ook door droogte. Veel huizen die op palen zijn gebouwd kunnen verzakken door paalrot dat ontstaat door langere periodes van droogte en lage grondwaterstanden. Dat gaat een heel grote kostenpost worden.” 

Dieselgate
Vellinga stoort zich aan de houding van de Nederlandse politiek, ook het nieuwe kabinet: “Wat je ziet in Den Haag is dat de invloed van het fossiele bedrijfsleven erg groot is. Het doet me denken aan Dieselgate, in die zin dat de spelregels worden aangepast om zolang mogelijk door te kunnen gaan met het oude werk.” 

Straten zullen vaker onderlopen
De veranderingen gaan bijna ongemerkt, maar over een langere periode merk je het wel degelijk, legt de weerman uit: “De afgelopen veertig jaar is het structureel natter geworden, wel vijftien procent. Het KNMI houdt die veranderingen nauwkeurig bij en kan ook steeds beter uitspraken doen voor de lange termijn."

Gerrit Hiemstra: "Er zijn vier verschillende scenario’s over de opwarming: in de eerste twee scenario’s wordt rekening gehouden met één en twee graden stijging van de temperatuur in 2050, terwijl het karakter van het weer hetzelfde blijft: het bekende wisselvallige Nederlandse weer. Daarnaast zijn er nóg twee scenario's, ook met een of twee graden stijging van temperatuur in 2050, maar in die scenario’s krijgt het weer een structureel ander karakter. In de winter komen er meer lagedrukgebieden, dus meer regen, en in de zomer meer hogedrukgebieden, dus meer droge perioden en meer zomerse dagen. Dat laatste klinkt misschien leuk, maar het heeft ook een keerzijde: er komen meer zware onweersbuien, veel heftiger dan we die nu kennen. Straten zullen vaker onderlopen.”

“De scenario’s van het KNMI zijn niet gemaakt om ons een beetje te informeren”, vervolgt Hiemstra. “Dit zijn zeer serieuze toekomstscenario’s. Het risico dat we met veel meer wateroverlast te maken gaan krijgen is heel reëel. Er worden nu al grote beleidsbeslissingen genomen op basis van die berekeningen. We hogen de dijken op, graven bochten en geulen bij rivieren zoals in Nijmegen om het water de ruimte te geven en maken nieuwe overloopgebieden om de waterpieken af te vlakken. En het is nodig.” 

Paar honderd euro belastinggeld
Hiemstra: “Ik merk dat het in het debat over klimaatverandering vaak over meningen gaat, maar ik kijk vooral naar de wetenschappelijke feiten. Als ik die zie, kan ik niet anders concluderen dan dat we allemaal wat meer begaan zouden moeten zijn met het klimaat. We moeten ermee aan de slag anders gaat het ons alleen maar meer geld kosten. Ik denk dat het ons nu al een paar honderd euro per Nederlander aan belastinggeld heeft gekost en ik ben ervan overtuigd dat dat nog veel meer wordt.”

Bosbranden in Europa
Voor ons in Nederland is dat misschien niet meteen een probleem, denkt de weerman, “maar vergis je niet, ook dichtbij wordt het steeds heftiger. Kijk maar naar de relatie tussen droogte en bosbranden in Portugal en Spanje, daar was het dit jaar echt rampzalig. En de kans is groot dat dat vaker gaat gebeuren. Waar moeten de mensen die daar wonen dan naartoe?” 

Meer teken, meer Lyme
Hoogleraar klimaatverandering Pier Vellinga geeft al jaren lezingen over het klimaat en roert zich geregeld in het debat over het Nederlandse klimaatbeleid. Het is ‘meer dan een beetje nattigheid’ wat ons te wachten staat, stelt hij:

De aarde is niet verzekerd
Vellinga: “Bij mijn eerste inaugurele rede zei ik: de aarde is niet verzekerd. Dat was in 1990. Nu zie je de schade door natuurrampen oplopen. Dit jaar is een absoluut record van honderd miljard euro wereldwijd. In Engeland en de Verenigde Staten zijn al verzekeringsmaatschappijen failliet gegaan door schadeclaims na overstromingen en in Nederland waarschuwt de Nederlandse Bank bij verzekeraars ook al voor die instabiliteit. Niet alleen zal er meer schade komen door regen en hagel, maar ook door droogte. Veel huizen die op palen zijn gebouwd kunnen verzakken door paalrot dat ontstaat door langere periodes van droogte en lage grondwaterstanden. Dat gaat een heel grote kostenpost worden.” 

De hoogleraar vervolgt: “Er valt ondertussen dertig procent meer regen dan honderd jaar geleden. De toename zit vooral in de laatste dertig jaar, dat gaat gewoon een keer fout. Zo hebben we de riolering nog niet voldoende aangepast de afgelopen jaren aan die toenemende regenval, dus de kans wordt steeds groter dat delen van steden vaker onder water komen te staan. En het wordt de vraag of we dat aankunnen.” 

Hogere premies
Vellinga voorspelt dat we de komende tientallen jaren miljoenen tot miljarden kwijt zullen zijn aan deze gevolgen van klimaatverandering: “Alleen om ons watersysteem op orde te brengen en te houden is nu al tien miljard per jaar nodig. Dat gaat doortikken in de portemonnee. Ook premies worden hoger. Als je in een gebied woont dat kwetsbaar is voor overstroming kan de verzekeringspremie oplopen tot duizend euro per jaar.” 

'Net als  met roken'
Rob de Wijk van het Haags Centrum voor Strategische Studies vindt dat er veel te weinig is gedaan:

Survival of the fittest
De Wijk: “Het wordt een survival of the fittest . In Nederland overleven we het wel uiteindelijk. We hebben geld en een mondige bevolking. Maar voor miljoenen mensen in andere landen zal dat anders zijn. En die kunnen nergens meer naartoe straks. Want ik voorspel dat de grenzen hier uiteindelijk ook dichtgaan, dat vluchtelingen in de regio opgevangen worden en dat alleen nog mensen van economische waarde toegelaten zullen worden.”

De Wijk ziet maar één oplossing: "Dat alle landen tegelijk draconische maatregelen nemen. Er moeten keiharde CO2-reducties komen, bij wijze van spreken het dubbele van Parijs, en we moeten veel sneller overstappen op groene energie en daarbij voorlief nemen dat dat ten koste gaat van economische groei. Maar ik ben er somber over, zeker nu Trump heeft aangekondigd uit het klimaatakkoord van Parijs te stappen.”

Meer informatie over het weer in Nederland in de toekomst lees je op de website www.klimaatscenarios.nl.