Arts krijgt waarschuwing voor euthanasie op demente vrouw

Een arts heeft een officiële waarschuwing gekregen, omdat ze bij het uitvoeren van euthanasie op een ernstig demente vrouw niet zorgvuldig genoeg heeft gehandeld volgens het Regionale Tuchtcollege voor de Gezondheidszorg in Amsterdam. De arts, die zeer ervaren is in het uitvoeren van euthanasie, mag wel blijven werken en ze krijgt geen straf.

De zaak draaide om het beëindigen van het leven van een 67-jarige vrouw in 2017. De vrouw kampte toen al tien jaar met klachten van vergeetachtigheid, somberheid en paniek en leed hoogstwaarschijnlijk aan de ziekte van Alzheimer. In een wilsverklaring schreef ze in 2010 op dat ze niet meer verder wilde leven als haar klachten zo ernstig zouden worden, dat ze in een verpleeghuis moest worden opgenomen. Drie jaar later gebeurde dat daadwerkelijk. 

Euthanasietraject 
Toch begon het euthanasietraject pas in 2017, op verzoek van de familie. Na uitgebreide observatie en gesprekken met de familie wilde de behandelende arts aan het verzoek voldoen. Zoals gebruikelijk vroeg ze een tweede gespecialiseerde arts om een oordeel: die gaf echter een negatief advies. Een van de vragen die deze arts opwierp, was of de dementie van de vrouw niet zó ver was gevorderd, dat niet meer kon worden gesproken van "actueel lijden". 

Hoewel de arts die het euthanasietraject begeleidde zich niet in het oordeel van de tweede arts kon vinden, accepteerde ze wel diens verslag. Vervolgens vroeg ze haar eigen collega's om een oordeel. Die vonden dat wel moest worden voldaan aan het schriftelijke verzoek. Volgens het tuchtcollege had de arts niet op deze manier mogen handelen. Directe collega's zijn niet onafhankelijk en de vraag die de tweede arts opwierp over het lijden van de vrouw is volgens het college onvoldoende onderzocht. Dat vond ook de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ).  

Uitspraak Hoge Raad 
De inspectie vond het ook problematisch dat de arts handelde op basis van een schriftelijke verklaring uit 2010. De vrouw was zeven jaar later niet meer in staat haar verzoek te bevestigen. Op dit punt vindt het tuchtcollege dat de arts wel degelijk juist heeft gehandeld. Het college verwijst naar een principiële uitspraak van de Hoge Raad van eerder dit jaar.

De hoogste rechters van het land bepaalden in april dat artsen het leven van zwaar demente personen mogen beëindigen als die daar een duidelijk schriftelijk verzoek toe hebben ingediend toen ze nog helder van geest waren. De zaak begon met de vervolging van een verpleeghuisarts die euthanasie had toegepast op een 74-jarige vrouw uit Den Haag die zwaar dement was. Volgens het OM had de inmiddels gepensioneerde verpleegarts Catharina A. onvoldoende vastgesteld of de 74-jarige patiënte wel echt niet meer wilde leven op het moment dat de euthanasie werd uitgevoerd.

Voordat haar alzheimer zo vergevorderd was, had ze duidelijk opgeschreven en tegen haar naasten gezegd dat ze niet meer wilde leven als ze moest worden opgenomen in een verpleeghuis. Het OM eiste geen straf, omdat ze overtuigd waren van de goede intenties van A. Volgens hen diende de zaak er voor om meer duidelijkheid te scheppen voor artsen over wanneer euthanasie wel of niet is toegestaan.  

'Te eng interpreteren'
Het Expertisecentrum Euthanasie, waar de arts voor werkte, vindt dat de IGJ en het tuchtcollege de wet "te eng interpreteren". Volgens het centrum is met goede redenen afgeweken van het advies, na overleg waarbij in totaal zes artsen en verpleegkundigen betrokken waren. Verder hekelt het centrum het feit dat de inspectie drie jaar met de klacht bezig is geweest. "Al die tijd leefde de arts in spanning en onzekerheid. Zij was niet meer in staat om haar beroep uit te oefenen."  

Zembla zond in 2013 een reportage uit over de vraag wat een schriftelijke euthanasieverklaring nog waard is als het erop aankomt. In de uitzending 'Als ik dement ben, wil ik dood' kwam een soortgelijke situatie aan bod. Hierbij werd euthanasie uitgevoerd bij een zeer demente vrouw die ook meerdere keren had aangegeven niet meer te willen leven als ze ernstig dement zou raken. Bekijk de uitzending hier: