Angstcultuur brengt patiëntveiligheid in gevaar'

De angstcultuur is volgens de KNO-artsen het gevolg van het gedrag van het KNO-afdelingshoofd wiens managementstijl zich kenmerkt door een autoritaire “verdeel en heers houding”, waarbij stafleden en assistenten tegen elkaar worden uitgespeeld. Het onveilige werk- en opleidingsklimaat brengt volgens hen de patiëntveiligheid in gevaar, omdat artsen en assistenten-in-opleiding eventuele fouten niet meer durven te melden uit angst hierop te worden afgerekend. Ook zouden KNO-chirurgen onder grote tijdsdruk moeten opereren. Dat zegt dr. Volkert Wreesmann, voormalig hoofd-hals chirurg van het UMC Utrecht, in ZEMBLA.

Wreesmann is één van de stafleden die bij de IGZ melding maakte van de angstcultuur op de KNO-afdeling. ' Ik vond dat er geen open sfeer was en dat veel mensen een angstige indruk maakten.'  Zijn collega’s waren bang “voor de afdelingsleiding”, zo zegt Wreesmann, en spraken niet open over “beleidsmatige of patiëntgebonden zaken”.

Een ander staflid, dat nog werkzaam is in het UMCU en anoniem wil blijven maar bij de redactie van ZEMBLA bekend is, zegt: ' De afdeling wordt gerund door een grillige tiran zonder consistent beleid en visie. Het gebrek aan morele waarden stelt het afdelingshoofd tot alles in staat. Dat is angstaanjagend.'

Onderzoek IGZ
De artsen schrijven in hun anonieme melding dat er zich ook “ernstige, dodelijke complicaties” op de afdeling hebben voorgedaan, waarbij zij twijfelen aan de “vermijdbaarheid en verwijtbaarheid” van die complicaties. Maar omdat zij de IGZ niet informeren over concrete calamiteiten sluit de IGZ haar onderzoek.

Echter naar aanleiding van de uitzending van ZEMBLA kondigt Inspecteur-Generaal Ronnie van Diemen opnieuw een diepgravend onderzoek aan: ' Met alle onderzoeken die we gedaan hebben zijn we toch elke keer weer op een dood spoor gekomen.(..) Dat vind ik echt heel ernstig. Dan is het aan ons om dat gedegen onderzoek een vervolg te geven met de signalen die er zijn.'

Volgens prof. Kit Roes, directeur Kwaliteit en Veiligheid van het UMC Utrecht, heeft intern onderzoek uitgewezen dat er geen grond zou zijn voor wat er in de anonieme melding staat. ' De afdeling zelf heeft een totaal ander beeld van hoe het eraan toe gaat dan in de melding is geschetst,'  aldus Roes in ZEMBLA.

Vertrouwenspersoon
In hun melding aan de IGZ schrijven de KNO-artsen dat meerdere stafleden en artsen in opleiding  eerst intern de problemen hebben aangekaart bij de vertrouwenspersoon van het ziekenhuis. Maar in antwoord op vragen van de IGZ naar aanleiding van de anonieme melding  ontkent de Raad van Bestuur (RvB) van het UMC Utrecht dat dergelijke signalen bij de vertrouwenspersoon en de RvB zijn terechtgekomen. Er is geen sprake van “onverantwoorde risico’s of een onveilige situatie in de patiëntenzorg,” schrijft de RvB.

Maar in ZEMBLA geeft Kit Roes van het UMC Utrecht toe dat er wel degelijk artsen zich bij de vertrouwenspersoon hebben gemeld. De vertrouwenspersoon heeft echter in haar gesprekken met de RvB hierover de kwestie “niet inhoudelijk als probleem gemeld”, aldus Roes.

Inspecteur-Generaal Ronnie van Diemen van de IGZ vindt het kwalijk dat het UMC Utrecht aanvankelijk ontkende dat de RvB op de hoogte zou zijn van het feit dat artsen zich bij de vertrouwenspersoon hadden gemeld. ' In de brief staat dat dat niet zo is. Ik neem dat hoog op, ' zegt Van Diemen in ZEMBLA.

In een gezamenlijk persbericht van de Federatie Medisch Specialisten en de Nederlandse Vereniging voor Keel-, Neus- en Oorheelkunde en Heelkunde van het Hoofd/halsgebied (NVKNO) kondigen beide organisaties naar aanleiding van “de signalen die in ZEMBLA aan de orde komen” een kwaliteitsvisitatie aan die “binnenkort zal plaatsvinden bij de afdeling KNO in het UMCU.”

Regie: Ton van der Ham
Research: Norbert Reintjens
Eindredactie: Manon Blaas