Zeldzame steenvlieg herontdekt in verborgen beek

Langs de grens, tussen het Limburgse gehucht Cottessen en België, ligt een verborgen bronbeek. In die afgesloten en goed bewaarde beek leeft een bijzondere soort: de steenvlieg. Een tijd lang werd dit exemplaar zelfs uitgestorven gewaand. Daan Drukker en Pepijn Andelbeek van EIS Kenniscentrum Insecten zoeken met ons naar het bijzondere insect.  

Steenvliegen zijn een eigen orde binnen de insecten die, ondanks de naam, geen vliegen zijn. We hebben in Nederland 12 verschillende soorten, ooit waren dat er 28. De larven leven onder water en zijn afhankelijk van schoon en stromend water. In Nederland heeft de groep zwaar geleden: meer dan de helft van de soorten is verdwenen door verslechterde waterkwaliteit.  

De Cottesserbeek ligt verborgen in het Limburgse heuvellandschap, in een dal tussen voormalig boeren landen. Deze agrarische gebieden zijn nu in beheer van het Limburgs Landschap vanwege hun natuurwaarde.  

De beek is een bronbeek, die hebben we niet veel in ons land en deze is ook nog onaangetast. Het water komt uit de stenen ondergrond van het heuvellandschap en stroomt over de mossige en stenige bodem. Hij ligt verborgen tussen bomen en door het verdekte karakter én het bronwater is het hier altijd een beetje hetzelfde klimaat.  

Het stromende, koele en lage water is ideaal voor bepaalde watergebonden insecten, zoals de steenvlieg, specifiek hier de Protonemura risi. Deze steenvliegen hebben een bijzondere levenscyclus. De larven schrapen algen van het hout en steen af om te eten.  

Gedurende het jaar groeien ze op en in het najaar komen ze uit het water als vlieg om te paren. Ze hebben dan minder concurrentie van andere vliegen én er zijn minder predatoren. 

De volwassen steenvlieg vliegt dus maar kort rond en alleen rondom de beek. Na het paren zet het vrouwtje haar eitjes af in de beek. Vervolgens overwinteren die als eitje of larf. De constante temperatuur van de beek zorgt ervoor dat de dieren de hele winter kunnen overleven.  

Omdat er maar weinig van dit stoort plekken zijn in ons land, onderzocht EIS Kenniscentrum Insecten een paar jaar gelden de beek. Pepijn herontdekte deze steekvlieg die sinds 2006 niet meer gezien was. En nu vinden we hem weer!  

Kijk zondag 9 november om 19.25 naar de aflevering over Cottessen op NPO2!