Winterslaapkoppen

Dat egels en vleermuizen de winter slapend doorbrengen is bekend, maar ook kikkers, padden, salamanders, ringslangen en sommige muizensoorten brengen de winter door in diepe rust. Ze halen de energie die nodig is om te overleven uit hun vetreserves. Om zo weinig mogelijk energie te verbruiken gaat hun stofwisseling in de winterstand en daalt hun lichaamstemperatuur. Ook vertragen de hartslag en ademhaling.  

Insecten
De insecten die de winter niet overleven stellen hun nageslacht veilig. Ze leggen vaak al voor de herfst hun eitjes op een beschutte plek. Er zijn ook soorten die in de ‘winterstand’ gaan. Deze winterslapers maken graag gebruik van onze tuinen. Tuinen met een dikke strooisel laag van bladeren en afstervende planten zorgen voor een warme veilige plek. Als het heel koud wordt kruipen ze dieper weg, de grond in.

Solitaire bijen overwinteren als pop. Laat daarvoor holle bloemstengels staan, zorg voor dood hout of biedt ze een bijenhotel aan. Bevruchte hommelkoninginnen overwinteren dieper weg in de strooisellaag waar ze een holletje maken.  
Ook veel keversoorten, spinnen en slakken kruipen onder de grond om de winter door te komen. Lieveheersbeestjes zoeken elkaar in de winter op. In grote groepen zie je ze in het voorjaar tevoorschijn komen.

Amfibieën
De lichaamstemperatuur van padden, kikkers en salamanders is afhankelijk van de omgevingstemperatuur. Als het te koud is worden ze trager. Daarom zoeken ze in de winter naar beschutte plekken en gaan in winterslaap, soms onder water, maar vaak op beschutte plekken onder takkenrillen en in rommelhoeken.

Vlinders?
Onder de vlinders kennen we overwinteraars en trekkers. Soorten die in Nederland als vlinder overwinteren zijn citroenvlinder, dagpauwoog, gehakkelde aurelia en kleine vos. Sommige vlinders kruipen weg in een beschut hoekje in een schuur of holle boom. De citroenvlinder gaat gewoon ergens aan een blad of een takje hangen en kan zelfs overleven als de temperatuur onder nul komt. Tijdens de eerste zonnige lentedag komen de vlinders die overwinterd hebben weer tevoorschijn. De atalanta en de distelvlinder kunnen grote afstanden afleggen en trekken in de winter naar Zuid-Europa of Noord-Afrika. Als ze in het voorjaar terugkomen planten ze zich hier voort en de volgende generatie vliegt in het najaar naar het zuiden.

Vleermuizen en muizen
Vleermuizen overwinteren soms met grotere groepen bijeen in (ijs)kelders, grotten, boomholtes en op zolders. De gewone dwergvleermuis overwintert vooral in gebouwen, de rosse vleermuis kiest voor holtes in dikke bomen. Bij vleermuizen kan de lichaamstemperatuur spectaculair schommelen van 5 tot bij sommige soorten wel 40 graden.

Muizen kennen geen echte winterslaap. Ze zijn het hele jaar door op zoek naar voedsel. Je vindt ze vaak in compostbakken of ze vreten de voorraad vogelvoer uit de tuinkast. Veldmuizen en bosmuizen leggen ondergrondse voorraadkamers aan waar ze de winter mee doorkomen. Alleen de hazelmuizen en eikelmuizen die in Zuid-Limburg leven gaan van oktober tot april  onder zeil.
?