Geheimen van gif in het dierenrijk

Het is een groep Leidse wetenschappers gelukt om op een diervriendelijke manier gif van schorpioenen af te nemen. Vroeger moest het dier hiervoor doodgemaakt worden, maar dat hoeft nu niet meer. Deze ontdekking brengt nieuwe mogelijkheden met zich mee voor genetisch onderzoek naar de productie van gif. Gifonderzoeker Mátyás Bittenbinder werkt hieraan en vertelt in de uitzending van Vroege Vogels over het belang van deze ontdekking en alle andere geheimen van gif. 

En dat zijn behoorlijk wat soorten: “Wereldwijd zijn er honderdduizenden diersoorten die giftig zijn”. Van vlinders en kikkers tot slangen en zelfs vogels: je kunt het zo gek niet bedenken. Zo is er de pitohui, een vogel wiens huid en veren giftig zijn. Deze kleurrijke vogel komt voor in het tropische Nieuw-Guinea en maakt zijn gif niet zelf aan, maar eet insecten en besjes die giftig zijn en wordt zo zelf ook giftig. Ook is er nog veel onbekend. “Op dit moment weten we van dertien soorten vogels dat ze giftig zijn”, vertelt Mátyás. “Maar misschien zijn er nog wel honderden soorten meer”. 

Elk giftig dier heeft zo zn eigen gif cocktail: een mengsel van tientallen giftige stoffen (toxines) die een vijand gericht kan aanvallen. Zo kan gif effect hebben op het zenuwstelsel, de bloedsomloop of de cellen en weefsels van het slachtoffer. Op dit moment onderzoekt Mátyás het gif van slangen dat cellen en weefsels aanvalt, wat tot gevolg heeft dat spieren afsterven en huid wegrot. Hij richt zich in het bijzonder op hoe we die effecten kunnen tegengaan. Het onderzoeken van gif is immers essentieel voor het ontwikkelen van een tegengif. 

In de gifwereld zijn er twee manieren waarop dieren giftig kunnen zijn: venomous of poisonous. Hoewel beide woorden ‘giftig’ betekenen in het Nederlands, is er een verschil tussen de twee. Dieren die venomous zijn injecteren gif doormiddel van hun tanden of stekels. Denk hierbij aan slangen en spinnen, maar ook wespen en bijen. Dieren die poisonous zijn hebben giftige stoffen in hun lichaam, die pas schadelijk zijn als je ze probeert op te eten. Dieren die in deze categorie vallen zijn onder andere giftige rupsen, vlinders en kikkers.