Wat betekent het coalitieakkoord voor de natuur?

Woensdag 15 december is het coalitieakkoord tussen VVD, D66, CDA en ChristenUnie gepresenteerd. De titel: 'Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst'. Verschillende punten komen aan bod, waaronder klimaat en natuur. Hieronder staan de belangrijkste punten en reacties op een rijtje.

Er staat bijvoorbeeld dat het kabinet de klimaatwet wil aanscherpen. De uitstoot van broeikasgassen moet in 2030 met 55 procent zijn verminderd. Om dit met zekerheid te halen, neemt het kabinet zich voor in het beleid te mikken op circa 60 procent vermindering in 2030.

De directeur van duurzaamheidsorganisatie Urgenda, Marjan Minnesma, noemt de 35 miljard euro die het nieuwe kabinet wil uittrekken voor klimaatmaatregelen een "goede stap". In het algemeen klinken de klimaatplannen als een "mooie sprong voorwaarts", maar ze heeft nog niet het gehele coalitieakkoord kunnen lezen.

De directeur van Milieudefensie, Donald Pols, noemt het "heel positief dat de nieuwe regering in dit akkoord veel aandacht besteedt aan het klimaat". De "klimaatplicht" voor bedrijven die hij graag zou zien, komt er vooralsnog echter niet. Marjolein Demmers van Natuur & Milieu spreekt van "een veelbelovende menukaart".

"Maar we moeten afwachten wat er straks wordt opgediend", voegt ze eraan toe. Want veel plannen moeten nog worden uitgewerkt, bijvoorbeeld op het gebied van rekeningrijden. Ze noemt het verder "onaanvaardbaar dat de luchtvaart, de meest vervuilende manier van transport, opnieuw de dans ontspringt."

Dat vindt ook Andy Palmen, die de leiding heeft bij Greenpeace Nederland. Hij noemt het "nog te vroeg om de vlag uit te hangen". Greenpeace ziet weliswaar een "trendbreuk richting groen", maar merkt ook op dat "de grote verbouwing van Nederland die nodig is, pas net is begonnen". Aan concrete plannen ontbreekt het nog volgens Palmen.

Alle milieuorganisaties vinden dat de ambities nog verder omhoog zouden moeten: 65 procent CO2-reductie in 2030 is volgens hen noodzakelijk om de temperatuurstijging op 1,5 graad te houden. Ze komen op dat percentage omdat rijke landen als Nederland hun uitstoot, die bijdraagt aan opwarming van de aarde, sneller moeten verminderen dan armere landen.

In het coalitieakkoord staat dat de kerncentrale in Borssele langer open zal blijven "uiteraard met oog voor de veiligheid". Daarnaast gaat het kabinet stappen zetten voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales. Daarbij zegt het kabinet dat het wil zorgen voor "veilige, permanente opslag van kernafval".

Milieuorganisatie WISE noemt de keuze om te beginnen met de realisatie van twee nieuwe kerncentrales krankzinnig onverantwoord. Campagneleider op het gebied van kernenergie Gerard Brinkman zegt dat het kabinet de verantwoordelijkheid blijft ontduiken. "Door te kiezen voor kernenergie maar geen enkele oplossing voor het afvalprobleem te bieden, zitten komende generaties straks met een milieuprobleem van dezelfde proporties als de stikstof-, klimaat- en biodiversiteitscrisis."

In het coalitieakkoord staat dat door kerncentrales neer te zetten Nederland qua energie ook minder afhankelijk wordt van de import van gas. Daarnaast wil het kabinet de kerncentrales inzetten voor de productie van waterstof. Hier is Brinkman sceptisch over. "Een recent onderzoek liet zien dat dit zorgt voor een dure productie van waterstof."

De nadruk op kernenergie als energiebron voor de toekomst, de "te slappe" CO2-heffing voor ondernemingen en de miljardensubsidies die grote bedrijven kunnen krijgen voor CO2-opslag, blijven kritiekpunten voor de milieubeweging.

In het coalitieakkoord reppen VVD, D66, CDA en ChristenUnie van het versnellen van de doelstellingen in de Wet Stikstofreductie en natuurverbetering. De doelen die voor 2035 golden, moeten volgens de nieuwe afspraken tegen 2030 zijn gerealiseerd, waarbij alle sectoren evenredig bijdragen. Bij recente wetgeving ging de overheid volgens de organisaties nog uit van een afname van 26 procent in 2030. In het nieuwe akkoord is dit 50 procent.

Het nieuwe kabinet legt de lat voor stikstofreductie "onhaalbaar hoog". Dat zegt Sjaak van der Tak, voorzitter van land- en tuinbouworganisatie LTO Nederland in een reactie op de coalitieplannen. Volgens Van der Tak is sprake van een verdubbeling van de reductie van het eerder vastgelegde doel. Hij waarschuwt ook dat de nieuwe plannen tot "grote teleurstellingen" zullen leiden. Daarbij ontbreekt het aan een economische doorrekening. Dan rest vooral de vraag of er voor boeren nog wel wat te verdienen valt, stelt LTO.

Volgens milieuorganisatie MOB, die het stikstofbeleid van de overheid vaak met succes heeft bestreden, gaat "de ontsporing in het stikstofdossier onverminderd voort". In het regeerakkoord staan volgens voorzitter Johan Vollenbroek wel een aantal positieve doelstellingen, zoals het sneller verminderen van de stikstofuitstoot, maar ontbreekt het "volledig aan concrete plannen".

"Zwaar teleurstellend" noemt Vollenbroek dat. "De intenties lijken wel goed, maar dat lijken ze al tien jaar. Het is allemaal veel te weinig uitgewerkt." De voorzitter van MOB vindt het positief dat het kabinet de uitstoot van stikstofverbindingen die schadelijk zijn voor de natuur - en de gezondheid - tegen 2030 wil halveren. Dat is in lijn met een veelbesproken advies van de commissie-Remkes. Over de invulling is hij minder te spreken. Het akkoord bevat volgens Vollenbroek "veel te veel blabla".

Het nieuwe kabinet gaat geen nieuwe vergunningen meer verlenen voor gaswinning in de Waddenzee. Daartegenover steunt het nieuwe kabinet gasprojecten in de Noordzee, valt te lezen in het coalitieakkoord.

Verder gaat het afbouwen van de gaswinning in Groningen zoals gepland door. Volgens VVD, D66, CDA en CU staat de veiligheid van de Groningers voorop. De komende jaren zal het daarom wel nodig zijn extra gas uit het buitenland te halen om aan de energiebehoefte te kunnen voldoen. Eerder was al afgesproken dat de gaswinning in Groningen in de komende jaren wordt afgebouwd naar nul.

De Waddenvereniging zegt "enorm blij" te zijn met dit besluit. "Wij hebben ons jarenlang verzet tegen deze nieuwe gaswinning. De laatste maanden nog eens extra bijgestaan door een steeds groter groeiende groep mensen die ook van de Wadden houden. Een grote opsteker voor de waddennatuur!", zegt directeur Lutz Jacobi van de Waddenvereniging.

Het nieuwe kabinet wil afzien van de plannen om de A27 bij Amelisweerd te verbreden als de regio Utrecht met alternatieven komt om het fileprobleem tegen te gaan. In die alternatieven moet de regio rekening houden met de bereikbaarheid van nieuwe woongebieden, bijvoorbeeld met openbaar vervoer of met de auto, zo is te lezen in het coalitieakkoord. Als alternatieven niet mogelijk zijn, "wordt het lopende besluitvormingsproces voortgezet".

Ook komt er een minister voor Klimaat en Energie, die alles in goede banen moet leiden. Daarnaast moeten alle nieuwe auto's in 2030 emissieloos zijn en wordt de bouw van datacentra beperkt.