Waar komen de zakpijpen in de Noordzee vandaan?

Een lichaam met twee pijpjes, het is net een doedelzak. Knijp je erin, dan spuit er een straaltje water uit. Vandaar de bijnaam ‘zeikers’. Het is de zakpijp. Waarnemingen in de Noordzee brengen onderzoekers tot de vraag: waar komt dit beestje vandaan?

Zakpijpen zijn in zee levende, ongewervelde dieren, ook wel manteldieren genoemd. De soort komt wereldwijd voor, vastgehecht aan rotsen langs de kust of op de zeebodem, terwijl de larven vrij rondzwemmen. Een paar jaar geleden werd ontdekt dat er ook zakpijpen in het Noordzeekanaal leven. Meerdere recente waarnemingen lijken erop te wijzen dat ze zelfs in aantal toenemen.

De fauna van het Noordzeekanaal – tussen IJmuiden en Amsterdam – wordt regelmatig onderzocht. Er wordt gedregd (opvissen) en gedoken. Zo nu en dan wordt er een nieuwe soort ontdekt in het brakwatergebied. Soms zijn dat exoten, die via ballastwater van schepen of als aangroei op de schepen zijn meegelift. Als ze zich hier weten te vestigen, kunnen ze soms explosief toenemen.

Een van de diergroepen die nog maar weinig voorkomt in het Noordzeekanaal, is de zakpijp. Een van de eerste keren dat duikers in het Noordzeekanaal een zakpijp tegenkwamen, was in 2018, en toen nog een keer een jaar later. Begin deze maand werden ten minste tien zakpijpen bij elkaar gevonden.

Alle waarnemingen lijken het meest op de ronde zakpijp (Molgula manhattensis). Deze soort is inheems langs de oostkust van de Verenigde Staten, zoals de wetenschappelijke naam al aangeeft. Of de ronde zakpijp is overgekomen uit Amerika, is op het moment nog onderwerp van discussie.

De waargenomen zakpijp is klein, min of meer bolvormig en voelt zacht en rubberachtig aan. De kleur is bruingrijs tot geelbruin. Solitaire zakpijpen hebben een bol- of zakvormig lichaam, waaruit twee pijpjes komen: eentje voor het aanzuigen van water met voedseldeeltjes, en eentje voor het uitscheiden van het verwerkte water.

Behalve solidaire soorten zijn er ook kolonievormende soorten. Daarbij zijn de individuen met elkaar vergroeid rond een gemeenschappelijke uitstroompijp.

Lees meer op Nature Today

Bron: Nature Today, Stichting ANEMOON