Vuurwerk maakt kwetsbare vogels nog kwetsbaarder

Vanaf volgend jaar geldt waarschijnlijk een landelijk vuurwerkverbod. Op basis van mediaberichten wordt over de komende jaarwisseling gespeculeerd over ‘knallen nu het nog kan’. Vogelbescherming Nederland roept iedereen op: zie af van het afsteken van vuurwerk, want naast de veelal bekende nadelen van vuurwerk zijn er ook negatieve effecten voor vogels.

Uit radarbeelden blijkt dat miljoenen vogels tijdens de knallen onrustig proberen te vluchten. Dat kan in de winter, en nu in het bijzonder in een tijd waarin vogelgriep heerst, extreem belastend of zelfs fataal worden voor vogels die het al zwaar hebben.

Gemiddeld genomen vliegen er, als gevolg van vuurwerk, 1000 keer meer vogels in de lucht dan normaal. De weerradar in De Bilt meet jaarlijks het aantal watervogels dat opvliegt tijdens het Oudjaarsvuurwerk en dankzij de nieuwste radartechnologie weet Vogelbescherming inmiddels dat ook kleine vogels schrikken en opvliegen.

Bekijk de heftige reactie van vogels op vuurwerk

"Het afsteken van vuurwerk heeft grote negatieve gevolgen voor vogels, zowel voor individuele vogels als voor populaties", geeft Timo Roeke, beschermer bij Vogelbescherming aan.

"In de winter telt elke gram vet. Door nodige vluchten raken vogels uitgeput en onderkoeld. Knallen, rook en lichtflitsen kunnen veroorzaken dat ze zich in blinde paniek doodvliegen tegen ramen, hoogspanningskabels en andere hoge obstakels. Maar ook op langere termijn maakt het vogels kwetsbaarder. De onmogelijkheid om een stille, veilige plek te vinden tijdens de oudjaarsperiode vergt dan z'n tol. Het kan leiden tot sterfte door uitputting, onderkoeling, desoriëntatie, of verhoogde predatiekans door hun verminderde conditie."

Miljóenen vogels vliegen naar schatting op tijdens het oudjaarsvuurwerk. Ze ervaren extreem veel angst en stress van de knallen, maar in hun poging te vluchten, komen ze in de lucht terecht tussen het vuurwerk. Als het ergste kabaal voorbij is, strijken ze pas weer neer. Voor vogels in winterse omstandigheden kan dit fataal zijn.

Midden in de winter moeten vogels alles op alles zetten om de vorst te overleven. Zo verliezen kleinere vogels tot wel 10% van hun lichaamsgewicht in een koude nacht. Daarbij kost het opvliegen en de stress veel kostbare energie. Daarnaast is er het rondvliegen in rook, donker, mist of andere ongunstige weersomstandigheden die ze normaal gesproken vermijden, of de verstoring van hun slaap.

Steeds meer gemeenten hebben vuurwerk al verboden of organiseren zelf een centrale vuurwerkshow, zodat het nieuwe jaar toch feestelijk wordt ingeluid. Dat is op zich beter dan knallen door hele gemeente, maar een aandachtspunt is de locatie van zo’n show. Professioneel vuurwerk knalt namelijk harder en komt hoger dan ‘gewoon’ vuurwerk en wordt daarom vaak in natuurgebieden aan de rand van de bebouwde kom afgestoken, met opnieuw verstoring van vogels tot gevolg.

Vogelbescherming ziet daarom graag dat vuurwerkvrije zones niet alleen worden ingesteld rond kwetsbare plekken zoals verzorgingstehuizen en kinderboerderijen, maar dat er ook standaard vuurwerkvrije zones komen rond vogelrijke (natuur)gebieden.

Afgelopen zomer stemde de Eerste Kamer in met een algeheel verbod op (sier)vuurwerk, dat gepland wordt om in te gaan in de winter van 2026/2027. Het is een besluit waar ook Vogelbescherming al lang voor pleit, samen met dierenwelzijnsorganisaties, ziekenhuizen, politie, brandweer en gemeenten.

Bron: Vogelbescherming Nederland