Vuur vergroot stabiliteit savanne

Veel savannes in Afrika dreigen te verdwijnen doordat ze vol groeien met bomen. Dit kan worden voorkomen door stukken grasland regelmatig in brand te zetten. De brandhaarden houden de bomen namelijk in kleine groepjes bij elkaar.

Zodra een savanne vol bomen staat, is het moeilijk om het ecosysteem naar haar oorspronkelijke staat te laten terugkeren, ontdekte ir.Thomas Groen van de Resource Ecology Group van Wageningen Universiteit tijdens zijn promotieonderzoek. ‘We moeten daarom voorkomen dat savanne verschuift naar bos.’

Cruciaal voor het behoud van open savannes blijkt het verloop van bepaalde ruimtelijke processen, zoals brand. Kleine brandjes die af en toe plaatsvinden, zorgen ervoor dat bomen dichtbij elkaar groeien. Zo beschermen ze elkaar tegen de hitte en weten de bomen het vuur te overleven.

Tegelijkertijd zijn ze niet in staat om zich snel te verspreiden over het gebied, als het vuur regelmatig terugkeert. Want de zaden die zich in de tussentijd op een te grote afstand van de groep tot kleine boompjes hebben ontwikkeld, missen de bescherming van de groep en verbranden. ‘Als een savanne eens in de tien jaar in zijn geheel afbrandt, is het risico groot dat het gebied in de jaren die volgen vol komt te staan met bomen. Als in plaats daarvan elk jaar tien procent van de vegetatie afbrandt, kunnen bomen minder snel gaan domineren.’ Kort gezegd: veel kleine brandjes zijn beter dan een paar grote.

Naast brand noemt Groen begrazing als belangrijke factor die kan bepalen hoe een landschap eruit ziet. Geiten en andere dieren die bladeren eten versterken namelijk het effect van vuur door de boomgroepen klein te houden. ‘De vuurfrequentie beïnvloedt de afstand tussen bomen. Bladeters zorgen vervolgens voor de variatie in de grootte van de boomgroepen. Samen zijn het vuur en de dieren in staat om ruimtelijke patronen te creëren en een heterogeen ecosysteem in stand te houden.’
 
Bron: WUR