Vogels in een ander jasje

Ze zien eruit alsof ze in een bak met witte verf zijn gevallen. Merels, vinken, eenden, maar dan helemaal wit gekleurd. Wat is daar aan de hand? Je komt erachter als je het boek ‘Zwarte merels, witte merels’ leest. Het boek gaat over kleurafwijkingen bij vogels en is geschreven door Harvey van Diek van SOVON Vogelonderzoek en Hein van Grouw, conservator bij het Engelse Natural History Museum.

Wat zie je nu eigenlijk als je een witte merel ziet, of een donkere fazant? Kleurafwijkingen zijn er in allerlei soorten en maten. Het bekendst is de afwijking albinisme (helemaal wit) en melanisme (geheel donker). Maar er zijn ook allerlei tussenvormen. En als je een witte merel ziet is het zelden een albino, aldus Hein van Grouw. Want een echte albinovogel heeft slechte ogen en zal daardoor niet lang overleven in de wilde natuur. 

Als je een witte vogel ziet is er vaak sprake van leucisme (naar het Griekse woord Leukos dat wit betekent). Deze kleurafwijking wordt veroorzaakt door de afwezigheid van melaninecellen. Leucisme geeft veren zonder melaninepigment. Naast wit gekleurde vogels, zijn er ook een hoop (bonte) tussenvormen. Dus een vogel met zowel witte als gekleurde (bijvoorbeeld zwart bij een merel of kraai) veren. 

Een andere vorm heet met een dure term progressive greying. Daarmee wordt een verenpak bedoeld die langzaam een andere kleur krijgt. De oorzaak hiervan kan erfelijk zijn. Maar het kan ook liggen aan externe factoren. Zo is bekend dat zwarte kraaien in de stad verkleuren omdat ze minder dierlijke eiwitten eten dan de kraaien die in de natuur of op het platteland leven. Door het gebrek aan die eiwitten verliezen ze pigment. 

In het verleden was er veel minder bekend over de kleurafwijkingen bij vogels. Sterker nog, vaak werd gedacht dat men een nieuwe soort had ontdekt. Zo is bijvoorbeeld de witte mus als nieuwe soort gedoopt, terwijl dit gewoon om een witgekleurde huismus ging. Net als de befkraai, die eigenlijk een roek was. Of een zwarte waaierstaart, die eigenlijk een grijze waaierstaart was.

Titel: Zwarte merels, witte merels
Auteurs: Harvey van Diek en Hein van Grouw
Uitgeverij: Noordboek Natuur
Reeds verschenen.