Vogel Top 100: van aalscholver tot zwartkop

Wie is de beste zanger onder de vogels? Het radioprogramma Vroege Vogels organiseert deze herfst een verkiezing die zal uitmonden in de Nederlandse Vogel Top 100. Op dierendag 4 oktober gaat de stembus open en dan kan tot eind van het jaar via internet gestemd worden op 140 vogels. Deze ‘longlist’ is samengesteld in samenwerking met Vogelbescherming Nederland, SOVON Vogelonderzoek en Nico de Haan’s Vogelkijkcentrum.De Vogel Top 100 is de opmaat voor het nieuwe zangseizoen. Als het weer een beetje meewerkt, begint dat vrij snel na de kortste dag. Daarom is de Vroege Vogels radio-uitzending van 3 januari 2010 twee uur lang gewijd aan de mooiste en meest opmerkelijke geluiden uit de avifauna. Ook Vroege Vogels TV doet mee aan het project.Van dierendag (4 oktober) tot 3 januari besteedt Vroege Vogels extra aandacht aan de vogelgeluiden; van de muzikale nachtegaal tot de –lang niet altijd schreeuwerige!– ekster. Uiteraard komen de zangkampioenen uitgebreid aan bod, maar ook minder voor de hand liggende soorten komen voor de Vroege Vogels-microfoon. Bekende vogelaars zullen een pleidooi houden voor hun favoriete soort, zodat ook gaai en gans een kans krijgen de Vogel Top 100 te halen.Het lijkt soms of de vogels zo hun best doen om de mens te plezieren, maar het gefluit is de bekendste vorm van diercommunicatie. Vogels zingen om verschillende redenen. Soortgenoten gebruiken het om elkaar te herkennen en te lokken, of juist te verjagen. Het mannetje van de merel bijvoorbeeld fluit vanaf een hoge plek om aan de dames in de omgeving te laten horen wat voor een goede partner hij kan zijn. En concurrenten wordt tegelijk duidelijk gemaakt dat dit zíjn territorium is.

Eigenlijk mag vogelzang geen zang worden genoemd. Vogels hebben geen strottenhoofd. Ze laten de lucht trillen met behulp van membranen. Het is dus beter om te spreken van fluiten. Er bestaan een paar soorten vogelgeluiden: de roep en de zang en dan zijn er ook nog onbedoelde pareltjes, zoals het ‘fluiten’ van de vleugels van een voorbijvliegende knobbelzwaan.

De roep van vogels bestaat uit kortere geluiden die uit maximaal drie elementen of lettergrepen bestaan. Die roep is per situatie verschillend: er bestaan contactroepjes, lokroepjes, vluchtroepjes en bedelroepjes. Bijzonder is de alarmroep: die bestaat uit snel herhaalde stukjes. De ‘zang’ is het meest gevarieerd en wordt door mensenoren het meest gewaardeerd, maar ook de andere vogelgeluiden strijden mee in deze verkiezing. Vogels zingen vooral voorafgaand en in het begin van de broedtijd. Globaal vanaf het begin van het kalenderjaar tot middenin de zomer.  

Kijk voor meer informatie vanaf 4 oktober op www.vogeltop100.nl
De Vogeltop 100 is een project van VARA’s Vroege Vogels in samenwerking met Vogelbescherming Nederland, SOVON Vogelonderzoek en Nico de Haan’s Vogelkijkcentrum.