Vlinders houden niet van stikstof

De meeste vlinders hebben moeite met de groeiende hoeveelheid stikstof in de natuur. De soorten die er het meest gevoelig voor zijn, zoals het gentiaanblauwtje of de veenbesparelmoervlinder, dreigen zelfs helemaal te verdwijnen. Maar er zijn er ook die zich goed kunnen aanpassen, zoals het oranjetipje of de citroenvlinder. De zogeheten stikstofindicator voor vlinders brengt het allemaal precies in kaart.

Sinds 1992 zijn de aantallen dagvlinders met de helft afgenomen. Er spelen verschillende factoren een rol, zoals klimaatverandering, intensivering van de landbouw en het gebruik van  bestrijdingsmiddelen, maar stikstof is toch wel de grootste boosdoener. 

Soorten die goed tegen klimaatverandering kunnen nemen weliswaar toe, maar die stijging wordt volledig tenietgedaan door de daling van de stikstofgevoelige soorten. Die zijn afhankelijk van de schralere gebieden, zoals duinen, heide en hoogveen. Meer dan de helft van onze dagvlinders behoort daartoe. Door te veel stikstof verzuurt hun omgeving en nemen ruige grassen het over van de kruiden die als waard- of nectarplanten dienst doen. Bovendien bevatten die zelf ook stikstof, wat weer betekent dat vlinders minder gezonde voeding binnen krijgen. En niet alleen schrale leefgebieden zoals duinen en stuifzanden worden door stikstof aangetast, maar ook de wat voedselrijkere bloemrijke graslanden raken overgroeid door hoge grassen, ruigtekruiden en braam. 

Om de invloed van stikstof op de vlindergemeenschap in beeld te brengen, heeft de Vlinderstichting een stikstofindicator ontwikkeld, gebaseerd op meer dan dertig jaar waarnemingen. De indicator geeft de aantalsverhouding weer van soorten die houden van een stikstofrijke omgeving ten opzichte van de soorten die houden van een stikstofarme omgeving. Sinds 1990 vertoont deze indicator een stijgende trend: het aandeel stikstoftolerante soorten groeit ten koste van de stikstofmijdende soorten. Dat betekent netto een verlies: er zijn maar een paar soorten bestand tegen de huidige overmatige vervuiling.

Het zijn  niet alleen vlinders die hebben last van een teveel aan stikstof, maar  ook insecten, vogels, vissen en paddenstoelen bijvoorbeeld. Reden voor SoortenNL om een serie artikelen maken onder de titel Sluipmoordenaar Stikstof. De Vlinderstichting deed deze week de aftrap.

Lees meer op de website van de Vlinderstichting

Rapport Vlinderstand 2022