Vleermuizen in het riool

Watervleermuizen houden van ondergrondse ruimtes, maar dat ze ook overwinteren in riolen is minder bekend. Dat ze deze betonnen rioolbuizen misschien ook gebruiken om te migreren is helemaal bijzonder. Verslaggever Jesper Buursink gaat met Rienk Noordhuis, ecoloog bij De Groene Ruimte en eco-engineer Victor Loehr van Rijkswaterstaat met de batdetector op zoek.

Vleermuizen gebruiken waterwegen, zoals beken, om te foerageren. Daarnaast overwinteren ze graag in donkere ruimtes, zoals  grotten, bunkers, viaducten of kelders. Maar dat vleermuizen ook gebruik maken van ons riool is een verrassing. Het vermoeden bestond al toen onderzoekers verschillende soorten aantroffen bij een riooloverstort in Wageningen. Op deze locatie ging het om een gemengd riool.

Met een rijdende rioolcamera hebben ecologen van Rijkswaterstaat nu vleermuizen aangetroffen in het regenwaterriool onder verkeersknooppunt Grijsoord bij Arnhem. De dieren zijn er niet alleen overwinterend  aangetroffen, maar ook vliegend over honderden meters. Het rioolstelsel heeft een totale lengte van ongeveer een kilometer. Opmerkelijk want het riool is een relatief gevaarlijke verblijfplaats voor vleermuizen. Predatie door ratten, steenmarters of vossen en verdrinking bij piekafvoeren van regenwater vormen een groot risico.

Bekijk in het onderstaande beelden van de rioolcamera gemaakt door Heijmans. Het betrof naast watervleermuizen ook enkele gewone grootoorvleermuizen en enkele niet te determineren soorten (waarschijnlijk de franjestaart).

Specifiek de watervleermuis is een soort die van oorsprong een boombewonende soort is en zich ophoudt bij beschut water. De betonnen rioolbuizen van minimaal 50 tot 70 cm zijn dus ook een overwinteringsplek voor de relatief grote vleermuis. De watervleermuis kan een spanwijdte hebben van 20 tot 30 cm. Waarnemingen van deze soort op andere plekken zou kunnen betekenen dat ze de ondergrondse tunnelsystemen en dus ook rioolstelsels in steden gebruiken om te migreren.

Het feit dat de vleermuizen zich ophouden in de deze regenwater rioolsystemen betekent dat het onderhoudsbeleid bij Rijkswaterstaat van deze systemen aangepast moet worden en dat riooloverstorten meegenomen moeten worden bij inventarisaties. Zo kan de ingang van het riool aangepast worden en extra verblijfsmogelijkheden gecreëerd worden. Verblijven waarin de vleermuizen veilig kunnen hangen en niet worden weggespoeld tijdens stortbui.