'Verwoestijning is te voorspellen'

Vegetatiepatronen in Mediterrane halfwoestijnen blijken aan wiskundige wetmatigheden te voldoen. Consistente afwijkingen in die wetmatigheden door droogte of begrazing luiden verdere woestijnvorming in. Dat onthullen onderzoekers van de Universiteit Utrecht in het toonaangevende tijdschrift Nature van 13 september 2007. De wetenschappers hebben met hun onderzoek een bruikbare indicator ontdekt die tijdig kan waarschuwen dat er verwoestijning aan het optreden is.
 
Verwoestijning bedreigt 70% van het oppervlak van de droge ecosystemen in de wereld en daarmee de ongeveer twee miljard mensen die er wonen. Samen met Spaanse, Marokkaanse en Griekse onderzoekers ontdekten Sonia Kéfi en haar collega’s van het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht en Wageningen UR een wiskundige wetmatigheid in ruimtelijke vegetatiepatronen in Mediterrane ecosystemen. Er blijkt namelijk een vast verband te bestaan tussen het aantal begroeide plekken en het formaat van die plekken. Dat verband ontstaat doordat planten hun directe omgeving zodanig positief beïnvloeden dat andere planten zich daar makkelijker kunnen vestigen.

Begroeide plekken
Het team ontdekte ook dat wanneer gebieden zwaar worden begraasd, er consistente afwijkingen van deze wiskundige wetmatigheid optreden. Dit komt doordat de grotere begroeide plekken uiteenvallen in meerdere kleinere plekken, omdat de planten snel dood gaan of worden aangetast en hun positieve effect op andere planten verliezen.

Klimaat en begrazing
Vervolgens maakten de onderzoekers een computermodel van het verwoestijningsproces. Uit dit model bleek dat de consistente afwijkingen altijd en alleen voorkomen in zeer kwetsbare gebieden, waarbij kleine veranderingen in klimaat of begrazing al tot woestijnvorming kunnen leiden. En dat proces kan plotseling en onomkeerbaar zijn. Om verwoestijning door klimaatsverandering te voorkomen zal in die kwetsbare gebieden de begrazingsdruk moeten worden aangepast.

Onderzoeksteam
Sonia Kéfi publiceert het onderzoek samen met collega’s Max Rietkerk en Yolanda Pueyo (Universiteit Utrecht, Copernicus Instituut), Peter de Ruiter (Universiteit Utrecht, Copernicus Instituut / Wageningen UR, Centrum Bodem), Concepción Alados (Pyrenean Institute of Ecology, Zaragoza, Spanje), Vasilios Papanastasis (Laboratory of Rangeland Ecology, Aristotle University, Tessaloniki, Griekenland) en Ahmed ElAich (Département des Productions Animales, Institut Agronomique et Vétérinaire, Rabat, Marokko).

Bron: Univeriteit Utrecht