'Verbeter de natuurlijke weerstand van de honingbij'

De sterfte van bijenvolken is de afgelopen winter uitgekomen op 9%. Dat blijkt uit de jaarlijkse enquête van Wageningse onderzoekers onder een grote groep imkers. 'En dat is een goede score', zegt Tjeerd Blacquière, onderzoeker van Wageningen University & Research. 'Vooral sinds 1983, toen de Aziatische Varroa mijt in ons land is gekomen, hebben imkers last van veel sterfte onder hun bijen in de winter. Inmiddels weten de imkers daar beter mee om te gaan. bovendien hebben de bijen (en de imkers) dit jaar geprofiteerd van een prachtige nazomer, een zachte winter en ook van een zacht voorjaar, waardoor de sterfte relatief laag is uitgekomen.'

Dat de honingbijen van de imkers het relatief goed hebben gedaan, hoeft niet te betekenen dat 'de' bijen het goed doen. De honingbij is slechts één van de 359 soorten die in ons land voorkomen. 'Er zijn natuurlijk soorten die net als de honingbij hebben geprofiteerd van goede omstandigheden, zoals de metselbijen. Maar uiteindelijk hangt het maar net af van de specifieke voortplantingscyclus en heel veel andere factoren of een bepaalde soort het goed of slecht doet', aldus Blacquière. Soorten die het moeten hebben van de zomer hadden het moeilijk in de droge zomer van 2018.

'Imkers die hun volken goed de winter door willen helpen, moeten aan bestrijding van varroa-mijten doen, benadrukt Blacquière. De varroa-mijt is een parasiet die zich op de bijen en poppen vastbijt, het eiwit-vetlichaam (de lever) aanvreet, en daarmee de weerstand van de bijen aantast. 'Maar eigenlijk is varroa-bestrijding een kortetermijnoplossing. Voor de lange termijn zou het veel beter zijn om gebruik te maken van de potentiële natuurlijke weerstand van bijen tegen ziekten. Uit experimenten met natuurlijke selectie blijkt dat dit ook kan. Door geen mijten of andere parasieten meer te bestrijden met medicijnen, en vervolgens ieder jaar door te gaan met de volken die daar het beste mee om gaan, zorg je als imker voor een soort versnelde evolutie. Uiteindelijk is het dan mogelijk om volken te kweken die zonder hulp van buitenaf met ziekteverwekkers om kunnen gaan.'

Blacquiere benadrukt dat de honingbij van nature in ons land voorkomt. 'In de Middeleeuwen zijn we begonnen met het grootschalig kappen van bos. Daardoor zijn er steeds minder holle bomen gekomen waar deze dieren van nature nesten in bouwen. Sinds de laatste decennia van de vorige eeuw hebben we feitelijk geen wilde bijenvolken meer in ons land, maar dat betekent niet dat de honingbij er niet bij hoort. Door weer meer gebruik te gaan maken van de natuurlijke evolutie van honingbijen en ze minder als een landbouwhuisdier te benaderen – met alle medicijnen en bestrijdingsmiddelen die daarbij horen – kan de bijenhouderij uiteindelijk veel gezonder worden.'