Van Dam: "boeren namen zelf verantwoordelijkheid niet"

Ex-staatssecretaris Martijn van Dam vindt dat de melkveehouders zelf hun verantwoordelijkheid niet hebben genomen als het gaat om het inkrimpen van de veestapel. Van Dam, die deze week afscheid heeft genomen als staatssecretaris van Economische Zaken en belast was met de portefeuilles natuur en landbouw, kreeg meteen bij zijn aantreden het mestvraagstuk op z’n bordje: Europa had de melkquota losgelaten en veehouders konden gaan uitbreiden. Tenminste, dat dachten ze. Maar omdat er nu teveel mest geproduceerd werd, ging Nederland ineens door zijn fosfaatplafond. Daarom is er een nieuw stelsel van fosfaatrechten gelanceerd. Daardoor moest het aantal koeien weer drastisch omlaag en was er ruzie met de melkveehouders. Die wezen met de beschuldigende vinger naar de overheid.

“Boeren hebben zelf de verkeerde beslissing genomen”, zegt Martijn van Dam in een afscheidsinterview met Vroege Vogels, “ze zijn veel te hard gegroeid. Vervolgens zeggen ze dat de overheid dit had moeten voorkomen. Maar boeren kenden de regels. Sectororganisaties hadden ook de verantwoordelijkheid om te voorkomen dat hun leden niet over de grenzen heen zouden gaan. We hebben dit opgelost met een speciale regeling waarmee we boeren hebben gedwongen om te krimpen. Het feit dat de overheid dit moest oplossen laat zien dat de sector zelf z’n verantwoordelijkheid niet heeft genomen”, zegt de ex-bewindsman nu terugkijkend.

Boerenorganisatie LTO Nederland neemt in een reactie aan Vroege Vogels met gemengde gevoelens afscheid van staatssecretaris Martijn van Dam. “Bij zijn aantreden in november 2015 lagen er lastige dossiers op tafel zoals nieuwe grenzen aan de melkveehouderij, een verlenging van de derogatie, herstructurering van de varkenshouderij en een ‘groener’ Europees landbouwbeleid”, zegt Marc Calon, voorzitter van LTO Nederland. “Veel van die vraagstukken liggen nog steeds op tafel, of zijn hooguit voor een deel opgelost”.
Cees Romijn, voorzitter van de vakgroep Melkveehouderij LTO Nederland, zag een staatssecretaris die ‘geen risico’s durfde nemen’. “Van Dam kwam volgens Romijn nooit echt los van de PvdA. “Dat deed zijn voorganger Sharon Dijksma toch een stuk behendiger. Van haar had je nooit het idee: daar zit een PvdA’er. Dijksma verloor de belangen van de sector nooit uit het oog.”

Dankzij het beleid van staatssecretaris Martijn van Dam en zijn voorganger Sharon Dijksma zijn een aantal bezuinigingen, die onder het kabinet Rutte I op gebied van natuur zijn doorgevoerd, weer teruggedraaid. “Dat kabinet, met Henk Bleeker als staatssecretaris op natuur, ondervond maar weinig weerstand tegen een rigoureuze bezuiniging in de natuurwereld. Ik vond het eigenlijk wel gek dat de weerstand in de samenleving zo beperkt was”, aldus Martijn van Dam. Natuurorganisaties lieten toen betrekkelijk weinig van zich horen, terwijl een soortgelijke bezuiniging in de kunstensector tot veel verontwaardiging leidde.

Martijn van Dam is per 1 september lid van de Raad van Bestuur van NPO, de Publieke Omroep.