Tiengemeten toonbeeld van natuurontwikkeling

De natuur ontwikkelt zich verrassend snel op Tiengemeten. In een paar jaar tijd is het voormalige landbouweiland omgevormd tot een eldorado voor duizenden watervogels. Een prachtig voorbeeld van bouwland dat met succes is teruggegeven aan de natuur.

Zo’n twintig jaar geleden is Natuurmonumenten begonnen met natuurontwikkeling. Gebieden die een functie hadden voor de landbouw, defensie, kustverdediging of winning van grondstoffen, worden daarbij teruggegeven aan de natuur.

"Noodzakelijk om de kwaliteit van onze natuur te handhaven," vertelt algemeen directeur Jan Jaap de Graeff. "De afgelopen eeuwen is bijna alle natuurgrond in Nederland opgeslokt door menselijke activiteiten, zoals land- en stedenbouw. Het is hard nodig om een deel daarvan weer terug te geven aan de natuur. Niet alleen voor de realisatie van de Ecologische Hoofdstructuur, het netwerk van natuurgebieden in Nederland, maar ook om natuurtypes terug te winnen die in Nederland nagenoeg verdwenen zijn door de landbouw. Dat is vooral gebeurd op vruchtbare grond. "
 
Omgevormd tot uniek natuurgebied
Tiengemeten is een geslaagd voorbeeld van een natuurontwikkelingsproject waar verschillende doelstellingen gerealiseerd zijn. Het eiland in het Haringvliet ligt midden in de Ecologische Hoofdstructuur en het is een plek waar vruchtbare landbouwgrond is omgevormd tot een uniek natuurgebied. Soorten die elders in grote moeilijkheden zijn geraakt, blijken op Tiengemeten weer tot wasdom te komen.

Vooral de vogelrijkdom is het afgelopen jaar reusachtig gegroeid. "De snelheid waarmee vogels het eiland hebben ontdekt, heeft iedereen verrast," vertelt beheerder Henk Maijer.

"Na het terugbrengen van de waterdynamiek is het eiland direct door vele duizenden watervogels in bezit genomen. Vaak gebeurde dat al tijdens de inrichtingswerkzaamheden. In 2007 is de zuidelijke dijk doorgestoken, waardoor een groot deel van het eiland, Wildernis geheten, weer wordt beïnvloed door de getijdenwerking in het Haringvliet. Het water stroomt hier dagelijks in en uit. Daarnaast is er een inham gemaakt in een oude binnendijk, waardoor de Oude Polder bij hoog water ook onder water loopt. Dit deel heet de Weelde en kun je zien als een soort badkuip. Bij hoog water stroomt het onder en wanneer het water zakt, loopt het er via de inham maar langzaam uit. Een groot deel van de winter staat het blank. Het heeft de eigenschappen van een kommoeras, een natuurtype dat in Nederland vrijwel verdwenen was."

"Het is heel bijzonder om te zien hoeveel vogels dit gebied trekt. Niet alleen qua aantallen zoals duizenden eenden, maar ook qua soorten. Lepelaar, goudplevier, zwarte ruiter, kemphaan, bosruiter, kleine zilverreiger en vele andere steltlopers zijn hier volop te vinden. Ook soorten zoals de steltkluut, witvleugelstern en witwangstern hebben zich laten zien, evenals roofvogels waaronder de visarend en de zeearend die hier vorig najaar enkele weken vertoefde. Ik kan nog wel even doorgaan. De porseleinhoen, kwartelkoning en veldleeuwerik broeden hier ook. De komende jaren kunnen we nog veel meer soorten verwachten. Tiengemeten heeft zich ontwikkeld tot een dynamisch natuurgebied waar soorten komen en gaan. In de toekomst kunnen we bijvoorbeeld meer moerasvogels tegemoet zien, zoals de roerdomp en grote karekiet."

'Natuur is ook productief'
Jan Jaap de Graeff benadrukt dat Tiengemeten niet alleen voor de natuur een zegen is, maar ook voor de duizenden recreanten die het eiland hebben ontdekt. "Mensen vinden hier nog ruimte, stilte en welzijn. Natuurontwikkeling is niet alleen bevordelijk voor de natuur, maar ook voor de mens. Ik verzet me dan ook tegen de stelling dat natuurontwikkeling het omzetten is van productieve grond in niet-productieve grond. Natuur is ook productief. Naast het terugbrengen van natuur, levert het rust, stilte en welzijn op."

Bron: Natuurmonumenten