Teun van de Keuken: Volkstuin

Als de macht van het geld de overhand krijgt, dan gaat het mis. Dan raken minder lucratieve dingen die ook belangrijk zijn op de achtergrond.  De zorg, de kunst, de natuur, alles kan worden wegbezuinigd ten gunste van mammon. Want wat is het nu helemaal waard? Ook, of juist, binnen het kapitalisme, moeten we zaken die niet direct geld in het laatje brengen, beschermen.

Onlangs was ik in Berlijn. Die stad is enorm uitgestrekt, dunbevolkt en relatief arm. Niet straatarm, maar zeker niet rijk. Geen London, Parijs of Amsterdam. In Berlijn bestaat, door het verleden, geen bloeiend bedrijfsleven. Hierdoor is er meer ruimte en tijd voor sympathieke artistieke en sociale projecten die een buurt leuker en mooier kunnen maken zónder dat iemand er meteen geld aan wil verdienen- dat geld is er toch niet. En er is braakliggend terrein, dat ogenschijnlijk van niemand is. Soms organiseert iemand een buitenfeest op zo’n plek, soms maakt iemand er een buurttuin van, met groente waarvan passanten naar believen mogen plukken en soms blijft het terrein gewoon wat het was: leeg en ongebruikt. Waar vind je dat nog: niet geëxploiteerd land in een wereldstad?

Zelfs in ons dichtbevolkte dominees- maar vooral koopluiland, waar alles langs de meetlat van het rendement wordt gelegd, zijn er nog lapjes grond waar niet of nauwelijks aan verdiend wordt. Neem de volkstuinen. Als kleine Galliërsdorpen houden zij moedig stand tegen het oprukkende marktdenken. Sluit uw ogen en zie de reepjes land, vaak langs het spoor of de snelweg, waar mensen courgetten, aardappels, paprika’s en prei verbouwen. Zie de  schuurtjes waarin zij hun spades en schoffels bewaren. In tijden van crisis kunnen die mensen harken, schoffelen en zaaien, zonder dat iemand er acht op slaat. Maar o wee, als de economie aantrekt! Dan laat de wethouder van grondzaken zijn begerige blik op de volkstuinen vallen. Al die grond die ik duur kan verkopen! Daar zitten nu stadse lui keuterboertje te spelen. Zonde!

Ik heb zelf een tuintje, dus dit stuk schrijf ik niet zonder eigenbelang. Het ligt op volkstuinpark Amstelglorie, ingeklemd tussen de A2, de A10, een metrolijn en de Amstel. Jan Wolkers tikte hier ooit zijn romans. Hier kunnen stadskinderen een hele dag met vriendjes rondrennen zonder gevaar van verkeer. Dan zijn ze weer in het stronkenbos, dan zijn ze met zeven man in mijn tuin, dan weer allemaal bij een vriend. Ze zaaien en oogsten sperziebonen en eten zonder klagen van de zelfverbouwde groentes die ze anders zouden verafschuwen. Hier deelt de Turkse tuinder zijn tien verschillende soorten paprikaplantjes met zijn buurvrouw en maakt de advocaat tijdens de wekelijkse tuinbeurt flauwe grappen met de marktkoopman. De bejaarde tuinder geeft advies aan de jonge moeder. Iedereen werkt samen. En het mooie is: geld speelt geen rol. Tuinen stijgen niet in waarde. De tuincommissie bepaalt voor welk bedrag tuinhuisjes worden verkocht. Speculatie is onmogelijk. Op Amstelglorie heerst, zoals op veel volkstuinen, een ouderwetse solidariteit. Die geen geld oplevert.

En dat zint het Amsterdamse stadsbestuur niet. Ook deze grond moet verkocht worden. De stad moet immers groeien naar 1 miljoen inwoners! - alsof het niet al druk genoeg is- en er moeten kantoorpanden worden bijgebouwd. Voor wie?? De kantorenleegstand in Amsterdam is op dit moment bijna 17 %. 1 op de zes kantoren, meer dan 1 miljoen m2 staat leeg. Laten ze die eerst vullen met bedrijven, omvormen tot woningen of slopen voordat er nieuwe grond wordt uitgegeven. Laten we de paar stukjes rendementloos groen langs spoorlijnen en snelwegen behouden. Laat niet alles van waarde weerloos zijn.