Temperatuur Atlantische Oceaan bepaalt droogte in Afrika

Verschillen in zeewatertemperaturen van de Zuid Atlantische Oceaan bepaalden de afgelopen 20.000 jaar de vochtigheid in de tropische regenwouden van centraal Afrika. Dat bewees Stefan Schouten van het NWO-instituut Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) op Texel samen met onderzoekers van de Universiteit van Bremen en de Universiteit van Kiel (Duitsland). Zij rapporteren hun bevindingen deze week in het tijdschrift Nature.

De onderzoekers ontdekten dat de vochtigheid in centraal Afrika sterk varieerde met de oppervlaktetemperatuur van de Zuid Atlantische Oceaan. Deze kon door de eeuwen heen worden bepaald aan de hand van fossiele restanten van zee-organismen in sedimentkernen.

De onderzoekers bestudeerden sedimenten die afgezet werden vlakbij de monding van de Kongo rivier voor de kust van west-Afrika. Deze rivier voert veel plantenresten mee uit de tropische regenwouden van centraal Afrika, die op de zeebodem worden afgezet en bewaard. De zeebodem vormt daarmee een archief van het klimaat op het land. Het blijkt dat de hoeveelheid neerslag en daarmee de relatieve vochtigheid of droogte in de tropische regenwouden van centraal Afrika gedurende de laatste 20.000 jaar sterk heeft gevarieerd.

Door de veranderingen van de tropische vochtigheid te koppelen aan veranderingen in de oppervlakte temperaturen van het water in de Zuid Atlantische oceaan, ontdekten de onderzoekers de oorzaak. Dit bleken veranderingen in de grootschalige circulatie van de Atlantische Oceaan te zijn, die resulteren in sterk contrasterende zeewatertemperaturen tussen het tropische en de subtropische gedeelten van de Zuid Atlantische oceaan. Dit scherpe contrast zorgt voor grote luchtdrukverschillen boven deze oceaangedeelten en voorkomt daarmee de toevoer van vochtige lucht vanuit de zee naar het land, waardoor de regen uitblijft. Dit proces blijkt een veel grotere invloed te hebben op klimaatsveranderingen in de tropen dan het tot nu toe gedacht. Men ging er tot dan toe vanuit dat de relatieve vochtigheid meer bepaald werd door verschuivingen in de zones van moessonregens.

***Nieuwe methode bepaalt vroegere vochtigheid***
Om de relatieve vochtigheid in tropische regenwouden te bepalen, moesten de onderzoekers nieuwe technieken toepassen. Zij analyseerden de hoeveelheid deuterium, een natuurlijke variant van waterstof met een twee keer zo grote massa, in plantenresten via apparatuur die recentelijk kon worden verkregen door subsidie van NWO. De hoeveelheid zwaar waterstof in planten is direct afhankelijk van de hoeveelheid zwaar waterstof die via regen in de grond terechtkomt en door de planten wordt opgenomen. Deze hoeveelheid wordt bepaald door de hoeveelheid regen die er op de grond valt en wat daarvan verdampt, ofwel de relatieve luchtvochtigheid. Door het meten van zware waterstof in fossiele plantenresten kregen de onderzoekers een idee over de vochtigheid in vroegere tropische regenwouden.

Bron: Nature